2 не
2 не 2 не
молекулалардыц арасында туатын біршама берік сутекті байланыстың (—40 кДж/моль) нәтижесінде ассоциацияланып зигзаг тізбектер түзеді. 2ҒІҒ(Г) = Н2Ғ2(Г) А Н ° = —250 кДж/моль Фторсутек газ күйінде де Н2Ғ2, Н3Ғ3, Н4Ғ4... полимерлерінің қоспасы түрінде жүреді. Фторсутек кұргақ күйде металдардын, жэне металл оксидтерініц көпшілігімен реакцияласпайды. Азда болса су бар жерде металл (Me) оксидтерімен мына схема бойынша реакцияласады: МеО + 2НҒ = МеҒ2 + Н20 Бейметалдар оксидтерімен де осылай реакцияласады, мұндагы бір мацызды реакция кремнийдіц диоксидімен Si0 2 (қүм, кварц) реакцияласуы: Si0 2 + 4HF = tSiF4 + 2H20 Кремний диоксиді шыныныц құрамына кіретіндіктен фторсутекті шыны ыдысқа сактауға болмайды; оны қоргасын, эбонит, парафиннен жасаган ыдыстарда сақтайды. Бұл реакция әсерінен шыныдагы Sі0 2 кететін болгандықтан шыныныц ол жері мөлдірлігінен айырылып күцгірт тартады, сондықтан бүл реакцияны шынының, шыны бұйымдарыныц бетіне белгі, түрлі өрнек салуға пайдаланады. Сүйык күйдегі фторсутек судан кейінгі күшті еріткіштердіц бірі, тіпті, кейде одан асып та кетеді. Оныц өзіндік иондануы судан күштірек: н 2ғ 2= н 2ғ+ + ғ - К298 = Ю - 10 Ғ - + Н Ғ = НҒ2(Н2Ғз", Н3Ғ4” , т. с. с.)К* = 5,1 Сондыктан сүйык фторсутек өзінде еріген заттарды иондарға мықты ыдыратады. Онда еритін заттар көбіне Н+ иондарын өзіне косып алып, НҒ^"иондарыныц ерітіндідегі мөлшерін арттыратындыктан, протолиттер теориясына сай, негіздер болып саналады. Мысалы: KN03 + 2HF = K+ + H N 0 3 + H F- HN03 + 2HF = H2N 03+-f HF“ Ал кейбір фторидтер (ВҒ3, AsFs, SbF5, SnF4)F~ ионына «кұмар» күшті акцептор болып, ерітіндідегі Н2Ғ+ иондарыныц концентрациясын жоғарылатады, сөйтіп кышкылдар ролін аткарады. Мысалы: 326 SbF5 + 2HF = H2F + + S b F 6“ Фторсутек суда шексіз ериді, әрі бүл кезде Н30 + және Ғ-
иондарын түзеді: H F-f H20 = H 30 + -fF K = 7 ,2-10 4 Бөлінген бос Ғ_ иондары ѳз кезегінде фторсутек молекулаларымен әрекеттесіп күрделі НҒ;Гт. б. иондар түзетінін жоғарыда айттык. Осының нәтижесінде ерітіндідегі Н20 + иондарынын, концентрациясы барлык еріген фторсутек мөлшеріне шакканда азайып, кышкылдыц күші орташа болып шығады. Қышкылды фторсутек кышкылы немесе балкыткыш кышкыл деп атайды. Фторсутек кышкылын бейтараптағанда, фторидтердің орнына гидрофторидтер түзіледі. Мысалы: КНҒ2(/6алк =239°С), КН2Ғз(ібал, = 62°С)) КНзҒ4(^балк. = 6 6 °С) т.т. Фторсутек кышкылыныц түздарының кѳпшілігі суда ерімейтін түздар, сондыктан да ол кышкылда металдар жаксы реакцияласып, ери бастағанымен реакция токтап калады, ѳйткені металдьщ бетіне еруі киын түз конып, кышкылдың әрекетінен қорғайды. Фторсутектіц өзі, не оныц кышкылын алғанда өндірісте тікелей күкірт кышкылымен әрекеттейді: CaF2 + H2S 0 4 = 2HF + CaS0 4 Процесс, болаттан жасалған айналмалы пештерде 120—150— 250 градуста 2,5 сағат жүреді. Қорғасыннан жасалған мүнаралардыц төменгі жағынан НҒ үстінен су шашыратылып карсы ағыс принципімен 15—22% НҒ кышкылы алынады. Содан кейін 40— 45% дейін концентрленеді. Фторсутек кышкылы — шыныға өрнек салуға, металдан кұйған бүйымдардағы Si0 2 ерітуге, мүнай өнеркәсібінде өте сапалы бензин синтездеуге, спирт өндірісінде зиянды бактерияларды кыруға, минералдар анализінде және NaF мен криолит AlF3-3NaF алу үшін колданылады. Фторсутек кышкылыныц тұздарын ф торидтер деп атайды. Фторидтердің типтері ж эне олардын, табиғаты. Бір периодта орналаскан элементтердіц химиялык касиетініц белгілі бір зац-' дыльщпен ѳзгеруіне сай олардыц фторидтерініц де табиғаты негіздіктен кышқылдыкка ауысады. Мысалға И период элементтері түзетін фторидтерді алайык: Химиялык NaF MgF2 A1F3 SiF4 PF 5SF6 C1F5 табиғаты негіздік амфотерлі кышқылдык. IА жэне ІІА топшасыныц элементтері ионды кристалдар, яғни тұздар түзеді. Олардын балку температуралары жоғары болып келеді. III А топшасыныц элементтерініц фторидтеріамфотерлі, түзетін байланыстары күшті полюсті, сондыктан ионды-ковалентті қосылыстарға жатады. Ал IVA—VIІА топшасы элементтерінің фоторидтері ковалентті байланысты, газдар не сұйыктыктар түрінде болады. 327
- Page 278 and 279: жалпылама теория. У
- Page 280 and 281: сін бір жүйеден қар
- Page 282 and 283: Гидроксидтер суға
- Page 284 and 285: Mg (ОН) 2 101-сурет. Гид
- Page 286 and 287: (мысалы ВаСІг, К2СО3)
- Page 288 and 289: Fe (OH) Cl25=±FeOH" + 2СГ мет
- Page 290 and 291: Бұл теңдіктен наша
- Page 292 and 293: циясы кемиді, өйтке
- Page 294 and 295: Сонымен иондык тео
- Page 296 and 297: И о н д ы қ т ү р д е ,
- Page 298 and 299: н е м е с е , и о н д ы
- Page 300 and 301: көрдік. Сондықтан г
- Page 302 and 303: Металл-І-су^гидратт
- Page 304 and 305: ғой. Мэселен, мырыш
- Page 306 and 307: 39-кесте М е т а л д а
- Page 308 and 309: 105-сурет. Электроли
- Page 310 and 311: катодта 2Ni + + + 4e = 2Ni N
- Page 312 and 313: Бұл элементте мына
- Page 314 and 315: лардан тұратын агр
- Page 316 and 317: адсорбцияланған су
- Page 318 and 319: негізгі топтарда о
- Page 320 and 321: тен артпайды себеб
- Page 322 and 323: аргон—9,3 л, неон—18
- Page 324 and 325: 9-кестеде келтірілг
- Page 326 and 327: істеу өте үлкен ұқы
- Page 330 and 331: Бұлардың ішінде су
- Page 332 and 333: Гей-Люссак пен Л. Ж.
- Page 334 and 335: Химиялык жағынан х
- Page 336 and 337: НсҚгаз) * “ Т Г 110-су
- Page 338 and 339: I t 1-сурет. Тұз комба
- Page 340 and 341: , yTf О • СЮ 2 молекул
- Page 342 and 343: г е ю ;. + 2 К 0 Н = К С 102
- Page 344 and 345: дыктан энергетикал
- Page 346 and 347: Бромидтар ерітінді
- Page 348 and 349: а) судағы иод ионда
- Page 350 and 351: саны артқан сайын б
- Page 352 and 353: сутек кышқылдарыны
- Page 354 and 355: Сигіаттама H2S HaSe Нг
- Page 356 and 357: Күкірт А у а -су - Кү
- Page 358 and 359: дарға айналады. Сал
- Page 360 and 361: су ерітіндісінде т
- Page 362 and 363: H 2S 2 сутек пероксид
- Page 364 and 365: касиеті бар, демек
- Page 366 and 367: * J s / II \ Н О о O H о / о 4
- Page 368 and 369: (бұл реакция галоге
- Page 370 and 371: о о ,1 О, „ н о ч ІІ /°\
- Page 372 and 373: 7. Дикүкірт қ ы ш қ ы
- Page 374 and 375: лады, яғни күкірт д
- Page 376 and 377: өте өсігг кетеді, с
иондарын түзеді: H F-f H20 = H 30 + -fF K = 7 ,2-10 4<br />
Бөлінген бос Ғ_ иондары ѳз кезегінде фторсутек молекулаларымен<br />
әрекеттесіп күрделі НҒ;Гт. б. иондар түзетінін жоғарыда<br />
айттык. Осының нәтижесінде ерітіндідегі Н20 + иондарынын,<br />
концентрациясы барлык еріген фторсутек мөлшеріне шакканда<br />
азайып, кышкылдыц күші орташа болып шығады. Қышкылды<br />
фторсутек кышкылы немесе балкыткыш кышкыл деп атайды.<br />
Фторсутек кышкылын бейтараптағанда, фторидтердің орнына<br />
гидрофторидтер түзіледі. Мысалы:<br />
КНҒ2(/6алк =239°С), КН2Ғз(ібал, = 62°С)) КНзҒ4(^балк. = 6 6 °С) т.т.<br />
Фторсутек кышкылыныц түздарының кѳпшілігі суда ерімейтін<br />
түздар, сондыктан да ол кышкылда металдар жаксы реакцияласып,<br />
ери бастағанымен реакция токтап калады, ѳйткені<br />
металдьщ бетіне еруі киын түз конып, кышкылдың әрекетінен<br />
қорғайды.<br />
Фторсутектіц өзі, не оныц кышкылын алғанда өндірісте тікелей<br />
күкірт кышкылымен әрекеттейді:<br />
CaF2 + H2S 0 4 = 2HF + CaS0 4<br />
Процесс, болаттан жасалған айналмалы пештерде 120—150—<br />
250 градуста 2,5 сағат жүреді. Қорғасыннан жасалған мүнаралардыц<br />
төменгі жағынан НҒ үстінен су шашыратылып карсы ағыс<br />
принципімен 15—22% НҒ кышкылы алынады. Содан кейін 40—<br />
45% дейін концентрленеді.<br />
Фторсутек кышкылы — шыныға өрнек салуға, металдан<br />
кұйған бүйымдардағы Si0 2 ерітуге, мүнай өнеркәсібінде өте<br />
сапалы бензин синтездеуге, спирт өндірісінде зиянды бактерияларды<br />
кыруға, минералдар анализінде және NaF мен криолит<br />
AlF3-3NaF алу үшін колданылады.<br />
Фторсутек кышкылыныц тұздарын ф торидтер деп атайды.<br />
Фторидтердің типтері ж эне олардын, табиғаты. Бір периодта<br />
орналаскан элементтердіц химиялык касиетініц белгілі бір зац-'<br />
дыльщпен ѳзгеруіне сай олардыц фторидтерініц де табиғаты<br />
негіздіктен кышқылдыкка ауысады. Мысалға И период элементтері<br />
түзетін фторидтерді алайык:<br />
Химиялык NaF MgF2 A1F3 SiF4 PF 5SF6 C1F5<br />
табиғаты негіздік амфотерлі кышқылдык.<br />
IА жэне ІІА топшасыныц элементтері ионды кристалдар,<br />
яғни тұздар түзеді. Олардын балку температуралары жоғары<br />
болып келеді. III А топшасыныц элементтерініц фторидтеріамфотерлі,<br />
түзетін байланыстары күшті полюсті, сондыктан<br />
ионды-ковалентті қосылыстарға жатады. Ал IVA—VIІА топшасы<br />
элементтерінің фоторидтері ковалентті байланысты, газдар не<br />
сұйыктыктар түрінде болады.<br />
327
Change language