You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
оттектің атомдык массасы 16 деп алынды, онда сутектің атомдык<br />
массасы 1,008 болады.<br />
Сѳйтіп, атомдык жэне молекулалык массалардьщ ѳлшем<br />
бірлігі болып оттек атомы массасынын 1/16 бѳлігі алынды (оттектік<br />
бірлік). Қейіннен оттек элементінін массаларында айырмашылығы<br />
бар үш изотопы ашылды: О16. (99,759%..), Q17 (0,037%)<br />
жэне О18 (0,204%). Осымен байланысты атомдык жэне молекулалык<br />
массаларды оттектік бірлік бойынша табу колайсыз<br />
болды.<br />
1961 жылы Монреалда болған химиктердің халықараЛық съезінде<br />
атомдык массалардың көміртектік шкаласы кабылданды. Бұл<br />
шкала көміртектік бірлікке негізделіп жасалған. Көміртектік<br />
бірлік көміртек атомы (массасы С 12 изотопы) массасынын 1/12<br />
бөлігіне тең болады.<br />
Элементтін атомдык массасын (немесе заттың молекулалык<br />
массасын) табу үшін, онын атомының (не молекуласынын) кѳміртек<br />
атомы массасынын 1/12 бѳлігінен неше есе ауыр екендігін<br />
кѳрсететін санды табу керек.<br />
Элементтің атомдык, маСсасы дейтініміз кѳміртектік бірлікпен<br />
кѳрсетілген оның атомының массасы.<br />
Заттың молекулалык, массасы дейтініміз көміртектік бірлікпен<br />
көрсетілген оның молекуласының массасы\<br />
Қазіргі өлшемдердің халыкаралык жүйесінде заттың мөлшерінің<br />
өлшемі ретінде моль кабылданған.<br />
Моль — кѳміртектін С12 изотопының 0,012 кгдағы<br />
атомдар санына тең кұрылым бірліктері<br />
(молекул а л ар, атомдар, иондар, электрондар,<br />
т. б.) болатын заттың мөлшері.<br />
Кеміртектің бір атомының массасын (1,993• 10 26 кг) біле<br />
отырып онын 0,012 кг болатын атомдарының санын ІЧу^септеп<br />
шығаруға болады:<br />
Na =<br />
= 6 ,0 2 .1023 1/моль<br />
Бүл сан Авогадро т ұ р а к т ы с ы деп аталады, ол кезкелген<br />
заттың 1 моліндегі күрылым бірліктерініц (атомдардыц,<br />
молекулалардың, иондардың, эквиваленттердіц т. т.) санын көрсетеді.<br />
Химияда заттардыц мѳлшерініц бір ғана ѳлшемі колданылады,<br />
ол моль, яғни атомдардыц молі, молекулалардыц молі, иондардыц<br />
молі, эквиваленттіц молі т. т. Мольдік масса — зат<br />
массасынын оныц мѳлшеріне (моліне) катынасымен<br />
аныкталады. Сондыктан мольдіц ѳлшемдері<br />
кг/моль, г/моль, болып, үлкен М әріпімен белгіленеді.<br />
Егер бір молекуланыц шамасы белгілі болса, оныц мольдік<br />
массасынын салмагын Авогадро санына кѳбейтіп табуга болады.<br />
Мэселен: су молекуласынын массасы Мл (Н20 ) = 2 ,9 9 -10~26 кг<br />
6,02-1023 1/моль = 0,018 кг/моль, немесе 18 г/моль. Жалпы алганда<br />
заттардыц мольдік массасы сол заттыц салыстырмалы<br />
30
Change language