You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
негізгі топтарда орналасқан р — элементтерге жатады. Бейметалдар<br />
айкын білінетін тотықтырғыш қасиеттерімен бірге тотықсыздандырғыш<br />
касиет те көрсетеді. Бұл қасиет бейметалл элементтердің<br />
атомдары ѳзара әрекеттескенде анық байқалады.<br />
Элементтердің тотықтырғыш және тотыксыздандырғыш қасиеттері<br />
периодтык системада белгілі бір тәртіппен өзгереді.<br />
Периодта солдан оцға карай тотыксыздандырғыш (металдық)<br />
касиет әлсіреп, тотықтырғыш (бейметалдык) касиет күшейеді.<br />
Топ ішінде s—, р— жэне III В тобындағы, d —, / — элементтерінде<br />
тотыксыздандыру активтігі (металдык) жоғарыдан төмен қарай,<br />
ал қалған тоғыз топтың d — элементтерінде тәменнен жоғары<br />
қарай өседі бейметалдарда, яғни р — элементтер орналаскан<br />
негізгі топтарда тотықтырғыш қасиеті төменнен жоғары карай<br />
еседі.<br />
Элементтердің химиялық активтігін салыстырмалы түрде<br />
санмен кѳрсетуге де болады, ол үшін химияның соңғы жетістіктеріне<br />
сүйеніп табылған элементтердің электртерістігімен пайдаланады<br />
(2 1 -сурет). ><br />
Элементтің электртерістігінің шамасы кѳп болса тотықтырғыш<br />
қасиеті күшті, ал тотықсыздандырғыш қасиеті әлсіз болады.<br />
2 1 -суретті пайдаланып әрбір негізгі топтың ішіндегі элементтерді<br />
мелшерлік кәрсеткіштері арқылы бірімен-бірін салыстыруға болады.<br />
Топ ішіндегі элементтерді жоғарыдан темен карай кезекпен<br />
қараса, оларда өткенде айтылғандай осы бағытта электрондардьщ<br />
квант кабаттары кѳбейген сайын, төменгі элементтердің атомдарынын,<br />
радиусы үлкейеді, соған тәуелді электртерістіктің мәні<br />
да кішірейеді, сондыктан металдык касиет басым бола береді.<br />
Период ішіндегі элементтерді солдан оңға қарай алғанда,<br />
атом радиусының кішіреюіне тәуелді, электртерістік мәні үлкейеді,<br />
сондыктан бейметалдык қасиет басым бола береді.<br />
Негізгі топтардағы элементтердің электртерістігін салыстыру<br />
арқылы бір периодтың не бір топтың ішінде ғана орналасқан<br />
элементтер түгіл, эр периодта, әр түрлі топта орналаскан элементтердің<br />
де активтігін бірімен-бірін салыстыруға болады.<br />
Біз негізгі топтар элементтерімен Менделеев кестесі бойынша<br />
оңнан солға карай (VIII, VII, VI... II, I А топтар) танысамыз.<br />
Сонда алдымен бейметалл элементтермен танысамыз.<br />
Бейметалдар оттекпен кѳбінесе кышқылдық оксидтер түзеді;<br />
сутекпен — HCl, H2S; РН3 т. б. сиякты ұшкыш гидридтер түзеді;<br />
металдармен кѳбінесе иондық байланысты (түз тәрізді) косылыстар<br />
түзёді. Ѳздері ол косылыстарда теріс зарядты болады,<br />
мысалы Na + F~ т. б.<br />
О тобыньщ элементтері атомдарынын, күрылымына карағанда<br />
s жэне р электронды элементтер, оларды негізгі топтардын, элементтеріне<br />
косатынымыз осыдан.<br />
316
Change language