Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
мырыш таякшасын корғасынныц ерімтал тұздарының бірі —<br />
қорғасын нитратының ерітіндісіне салайық. Бұдан мырыш таяқшаныц<br />
аздап еріп, ерітіндіден қорғасынның бөлініп шығып, мырыштың<br />
үстіне қонғанын көреміз. Реакция теңдеуін жазсақ:<br />
иондык түрі:<br />
0 +2 0 +2<br />
Zn + Pb(N0 3)2=Pb+Zn(N0 3)2<br />
Zn + Pb" = Pb + Zn" +<br />
Бұл әрекеттесу де тотығу-тотықсыздану реакциясына жатады.<br />
Мырыш атомы өзінің 2 электронын қорғасыннын, екі валентті<br />
оң ионына беріп тотығады, қорғасын ионы ол электрондарды<br />
қосып алып тотыксызданады. Осыған керісінше, мырыш нитраты<br />
электролитін алып, оған қорғасын таяқшасын салсақ, ешбір<br />
реацияның болмайтынын байкар едік. Осының өзі-ак қорғасынмен<br />
салыстырғанда мырыштың актив екендігін, баскаша айтканда<br />
мырыш атомы корғасынға карағанда өз электрондарын оңай<br />
беріп, ал ионы — электрондарды әлсіздеу косып алатындығын<br />
көрсетеді.<br />
Дәл осылайша, корғасын мен мыстың өзара активтігін салыстырсақ,<br />
біріншісінің екіншісіне карағанда басым болып, мысты<br />
тұзының құрамынан корғасын ығыстырып шығарып, орнын<br />
басатындығын аныктаймыз:<br />
Pb + Cu" = Pb" + Cu<br />
Салыстыруға алынған металдар — мырыш, корғасын, мыс<br />
үшеуінің ішіндегі ең активті мырыш, ал корғасынның активтігі<br />
одан төмендеу, ең пассиві мыс болып шыкты.<br />
Бір металдьщ екінші металды оның косылыстарынан ығыстырып<br />
шығаруын алғаш рет егжей-тегжейлі зерттеген орыстың<br />
әйгілі ғалымы H. Н. Бекетов болды. Ол металдардын, активтігіне<br />
сай орналаскан катарын жасап, «Ығыстыру катары» деп<br />
атады. Бұл процеспен танысалык.<br />
Электродтык потенциал. Гальвани элементі<br />
туралы түсінік. "<br />
Таза суға мырыш пластинкасын батырсақ, оның беткі қабатындағы<br />
кристалдык тор кѳздерініц түйініндегі оц иондарыныц<br />
біразы полюсті су молекулаларынын әсерінен үзіліп ерітіндіге<br />
ѳтеді. Иондар ерітіндіде су молекулаларымен ұстасып гидраттанады.<br />
Металдьщ иондарынан айырылған беткі кабатындағы<br />
электрондары бос калып оны теріс зарядтайды. Міне, осы теріс<br />
зарядталған кабат ерітіндідегі оц иондар кабатымен электростатикалык<br />
тартылыста болатындықтан, ол иондар кайтадан металл<br />
бетіне келіп қонып та жатады жэне бүкіл гидраттанған оц иондар<br />
кабаты алыска кетпей бетке жакын орналасады. Барған сайын<br />
металдьщ беткі кабатынын еруі азайып, еріген иондардыц кайта<br />
келуі молаяды, акыры жүйедегі металдьщ еру жылдамдығы<br />
мен оныц металға кайта келіп кону жылдамдығы тецесіп тепетецдік<br />
калыпка келеді.<br />
299
Change language