You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
§ 3. ЕР1Т1 НДІЛЕРДІҢ КОНЦЕНТРАЦИЯСЫ<br />
Ж-оғарыда айтылған канық және қанықпаған ерітінді деген<br />
түсініктен басқа іс жүзінде тағы мынадай түсініктерді пайдаланады:<br />
ішінде еріген зат көп болса к,ою ерітінді, еріген зат аз<br />
болса суйык, ерітінді, ал өте қою ерітінділерді концентрленген ерітінді<br />
дейді. Бірақ бұл түсініктердің ешкайсысы ерітіндінің концентрациясын<br />
сандық мөлшермен көрсетпейді.<br />
Ерітіндініц концентрациясы дейтініміз ерітіндініц<br />
белгілі бір салмак мѳлшерінде, не белгілі<br />
бір кѳлемінде еріген заттыц мѳлшері.<br />
Ерітінділердіц концентрациясын, яғни ерітінділердіц құрамын<br />
кескіндеудіц бірнеше әдісі бар, біз солардыц химияда колданылатын<br />
кейбірлеулерімен танысалық.<br />
VI.Массалық процент пен ѳлшенетін (проценттік)<br />
ерітінділер, яғни ерітіндініц 100 масса бѳлігінде еріген заттыц<br />
массасы. Мысалы, канттыц 12 проценттік ерітіндісі десек, ол<br />
ерітіндініц 100 грамында 12 г кант, 88 г су бар.<br />
2. Мольдікпен өлшенетін (мольдік) ерітінділ<br />
е р . Ерітіндініц литрінде бір моль зат еріген ерітіндіні м о л ь д і к<br />
ерітінді дейді, сондықтан ерітіндініц бір литрінде мольдіц қаншасы<br />
ерігендігін кѳрсететін сан сол ерітіндініц мольдік концентрациясын<br />
кѳрсетеді; оны М әрпімен белгілейді. Мысалы, ЗМ делінсе, 1 л ерітіндіде<br />
3 моль, ал 0,2 М делінсе 0,2 моль зат ерігені.<br />
Мольдік концентрациясы бірдей ерітінділер эквимольді (эквимолекулалық)<br />
деп аталады.<br />
Мольдік ерітінділердіц бірдей етіп алынған көлемдерінде еріген<br />
заттыц молекулалар саны бірдей болатындыктан бүлар іс<br />
жүзінде колдануға ыцғайлы.<br />
3. Моляльдықпен өлшенетін ерітінділер.<br />
Еріткіштіц 1000 грамында еріген заттыц бір молі болса, ондай<br />
ерітіндіні молялёдық ерітінді деп атайды. Еріткіште еріген заттыц<br />
мѳлшеріне сай ерітінді 0,1 0,05, 2,0 т. б. моляльды бола алады.<br />
Мәселен, қанттыц С 12Н22О 11 судағы децимоляльды ерітіндісі<br />
34,2 г канттан және 1000 г (немесе 1 л) судан тұрады.<br />
4. Нормальдықпен өлшенетін (нормальдык)<br />
ерітінділер. Ерітіндініц бір литрінде бір моль-эквивалент<br />
зат еріген ерітіндіні нормаль ерітінді дейді, сондықтан<br />
ерітіндініц бір литрінде моль — эквиваленттіц (заттыц эквивалентіне<br />
тец етіп алынған грамм саны) қаншасы ерігенін көрсететін<br />
сан, сол ерітіндініц нормальдык концентрациясын кѳрсетеді;<br />
оны «н.» әрпімен белгілейді. Мысалы, ерітіндініц 1 литрінде<br />
3 моль эквивалент ерітілсе, оны 3 нормальдық (3 н), ал 0,5 моль<br />
эквивалент ерітілсе, оны жарты нормальдык (0,5 н) ерітінді<br />
дейді.<br />
§ 4. ЕРIТ1НДІЛЕРДІҢ ҚАСИЕТТЕРІ<br />
Бір затта екінші зат ерігенде еріткіштіц де, еріген заттыц<br />
да қасиеттерінде ѳзгеріс болады. Еріткіштіц қасиеті өзгеруден<br />
туатын жаца касиеттер барлық ертінділерге ортак қасиетке ай-<br />
260
Change language