2 не

Карл Шееле
(1742—1786)
Джозеф Пристли
(1733— 1804)
айналады. Ауаны сұйылтуға арналған эр түрлі көп машиналар
бар. Солардың барлығы қатты қысқан ауаны босатқанда, ол
кеңігеннен температураныц төмендейтіндік принципін қолданады.
Әрбір атмосфераға температура 0,25° төмендейді. Мысалы,
20-103 кПа-да қысылған ауа 101,3 кПа-ға дейін босатылғанда
температурасы 50° төмендейді (әуелгісі +10° болса, енді —40°
болады). Осылайша суытылған ауаны тағы қысып босатса, одан
әрі суып ақырында сұйылады.
Сұйылтамыз деген ауаны компрессорда (А) 2-103—20 X
ХЮ 3 кПа-ға дейін қысып, (84-сурет) түтік (Б) бойымен салқындатқышқа
(В) жібереді, онда ол мұз бен тұздың қоспасының
жәрдемімен —20° С дейін салқындайды. Қысылған әрі салқындатылған
ауа, біріне-бірі кигізілген, екі,қабат ирек түтіктердің
(Г) ішкісіне жіберіледі. Соның бойымен төмендегі камераға
(Д) келген жерде кысымы кемітіледі. Қысымнан босаған ауа кеңіп,
соның салдарынан салқындай түседі (—60° С шамасына дейін).
Салқындаңқыраған ауа ирек түтіктің сыртқысының бойымен
жоғары көтеріліп түтік (е) арқылы компрекссорға қайта еніп,
қайтара қысылып жаңағы айтылған жолмен тағы оралады.
Сыртқы ирек түтіктің бойымен жоғары көтерілген ауа, ішкісінің
бойымен төмен аққан ауаны салқындатыңкырай береді. Осылайша
ауа әрбір оралған сайын салқындай-салқындай өзінің
сүйылу температурасына жетеді, сөйтіп бір кезде камераға
(Д) сүйық ауа жиылады, оны шүмек (3) арқылы құйып алады.
Сүйылған ауанын, орнына сырттан шүмек (Ж) арқыла ауа енгізіледі.
243