You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Кѳп атомды аниондары бар қышқылдардың атауларын да<br />
осындай принциппен құрастыруға болады. Олардын аниондары<br />
-ат жэне -ит жалғауларымен аяқталатыны бұрынырақта айтылады.<br />
Осыған сай НС103 сутек хлораты, НГчІОг-сутек нитриті<br />
болып аталады. Сонымен бірге дәстүрлі оттекті қышқылдарға<br />
тән -лылау, -лы, -лау, жалғаулары да сақталады. Мысалы:<br />
НСІО-хлорлылау кышкыл, НС102-хлорлы кышқыл, НСІОз-хлорлау<br />
кышкыл, НСЮ4-хлор кышкылы.<br />
Орто жэне мета префикстері кышкылдың кұрамындағы<br />
«судың» мөлшерін анықтау үшін колданылады, Айталык:<br />
НзВОз-ортобор кышкылы, Н 45Ю4-ортокремний кышкылы болса,<br />
олардан «суы» аздау НВ02-метабор кышкылы, Н28 Юз-метакремний<br />
кышкылы деп аталады. Орто жэне метакышкылдардың<br />
ортасында «суынын,» мѳлшері бойынша дикышкылдар<br />
тұра алады. Мэселен: Н3Р 0 4 (Р 20 5 -ЗН20 ) — ортофосфор кышкылы,<br />
Н 4Р 2О7 (P 20s-2H 20) дифосфор кышкылы, Н Р 0 3<br />
(Р20 5 - # 20)-метафосфор кышкылы болып аталады.<br />
Оттекті кышкылдың кұрамындағы —О— ионын пероксо<br />
—О—О— тобына алмастырудан туатын кышкылдардьщ атауын<br />
пероксопрефиксін косу аркылы кѳрсетеді. Мысалы: HN04-neроксоазот<br />
кышкылы, Н3Р 0 5-пероксомонофосфор кышкылы,<br />
Н4Рг08-пероксодифосфор кышкылы, Н25 0 5-пероксомонокүкірт<br />
кышкылы, Н2520 8-пероксодикүкірт кышкылы.<br />
Оксокышкылдардын кұрамындағы оттек атомын күкірт атомымен<br />
орын алмастырғанда шығатын тиокышкылдардың аттары<br />
мынадай болып келеді: НгБгОо-тиокүкіртті кышкыл, H2S20 3-thoкүкірт<br />
кышкылы, НзРБз-монотиофосфор кышкылы, H2CS3-TpHтиокѳмір<br />
КЫШКЫЛЫ т. б.<br />
Қышкылдардьщ кұрамына оттек пен күкірттен баска атомдар<br />
кіріп күрделене түскен кезде, оларды комплексті косылыстар<br />
ретінде атайды. (Комплексті косылыстар деген тарауды кара).<br />
Негіздер класы. Негіздерді, негіздік оксидті гидраттау аркылы<br />
алуға болатындығы мәлім. Олардың атауларында гидрооксид<br />
түзетін элементтін тотығу дәрежесі көрініп тұрады. Мысалы:<br />
Ғе(ОН)2-темір (II) гидроксиді, Сг(ОН)3-хром (III)'гидроксиді.<br />
Негіздердің көпшілігі суда ерімейтін заттар, еритіндерін<br />
сілті деп атайды, олардың мысалы: NaOH, КОН т. б.<br />
Күллі сілтілерді үксас ететін ортак қасиеттер болады: сілтілер<br />
ерітіндісі лакмусты көк түске бояйды, колмен ұстағанда жылпыс<br />
кағаз, мата (әсіресе ж^н), тері т. б. органикалык заттарды<br />
сілтілер жидітіп жібереді.<br />
.Тұздар класы. Қышкыл кұрамындағы сутеқтің орнына металл<br />
түрғаннан түзілген туындыны т ұ з деп атайды. Түздар дейтініміз<br />
анорганикалык косылыстардын ішінде ең көбі. Түздарды да<br />
кұрамына карай орта тұздар, кышкылдык тұздар, негіздік тұздар<br />
деп жіктеуге болады.<br />
Орта тұздар кышкыл кұрамындағы ауысуға мүмкіншілігі<br />
бар сутектердің барлығы металға ауысканнан түзілген косылыстар,<br />
мысалы: K2S 04, NaCl, Na2C 0 3 т. б.<br />
223
Change language