2 не

71-сурет. Сутек пен иодтьщ эрекеттесу схемасы
Егер гипотетикалык атомдардыц эрекеттесуі емес шындыққа
сай келетін сутек пен иод молекулаларынын, реакцияласуын
алсақ, түйісу сәтінде бѳлшектердін, колайлы орналасуынын, іске
асуы бұрынғыдан да күрделене түседі, кажетті ориентацияланудын,
тууы киындайды. Демек, химиялык, реакция жүру үшін
активтендіру энергиясымен катар, әрекеттесуші бөлшектердің
кеңістіктегі орналасу реті, яғни ориентациясы — бағдарл
а н у ы тікелей эсер етеді дей аламыз.
Барлық мүмкін болатын ориентация санынық ішіндегі реакция
тудыра алатын ориентация саныныц үлесі бөлшектердіц эрекеттесу
ыктималдығын W" береді:
^ әрекеттесуге әкелетін ориентация саны
ориентацияның жалпы саны
Осы ыктималдыктыц натураль логарифмініц Больцман түрактысына
кѳбейтіндісі активтендіру энтропиясы деп аталып, S'
деп белгіленеді:
S'aKT = k ln W. (11)
Бұл шаманы Авогадро санына кѳбейтіп, 1моль зат үшін активтендіру
энтропиясын тапсак:
S = S ' -N — k N ln W =R ln W, (12)
акт акт v '
ѳйткені k
дығы:
-j! ■ Реакцияға кажетті ориентацияның ыктимал-
(13)
Бұдан неғүрлым ықтидоалдықтыц шамасы үлкейген сайын, соғүрлым
реакция жылдамдығы арта түсетіні көрініп тұр. Сондықтан
жылдамдық константасы осы ықтималдыкка пропорционал шама
болуы тиіс:
S акт
kae ~R~ а
^
— пропорционалдық таңоасы
Жылдамдық константасыныц активтендіру энергиясымен байланысын
сипаттайтын ( 1 1 ) теңдеуді толықтырып жазсақ:
196