Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ғылыми бағасы аса зор. Себебі, көптеген процестердің жүрержүрмесін<br />
шешетін оның жылу эффектісінің мөлшері мен мәні<br />
болып табылады.<br />
Химиялық реакцияның жылу эффекті деп оның<br />
түрақты кысымда не тұракты кѳлемде ѳткендегі бөліп шығаратын<br />
немесе әзіне сіңіретін энергиясынын, мѳлшерін айтады.<br />
Химиялык реакциялардың энергетикалык эффектін және<br />
сол эффектің әрекеттесетін заттардын, құрамы мен кұрылысына,<br />
процестің өту жағдайына тәуелділігін қүрылысына, процестіц<br />
өту жағдайына тәуелділігін зерттейтін сала термохимия<br />
деп аталады. Термохимияның ѳзі әр түрлі процестердің энергетикалык<br />
ѳзгерулерін зерттейтін теориялык химиянын, басты<br />
саласы — т ермодинамикага кіреді. Термохимия эксперимент<br />
жүзінде химиялык процестердін жылу эффектерін анықтаумен<br />
катар, баска да термохимиялык шамаларды тауып, олардын,<br />
жағдайға сай ѳзгеруінін сырын ашып береді.<br />
Термодинамикада реакциянын жылу эффектініц тацбасы мектепте<br />
үйреншікті болтан таңбаға қарама-қарсы етіп алынады.<br />
Онын, себебі термодинамикада жылу эффектерініц бэрі де реакция<br />
жүріп жаткан жүйе тұрғысынан қаралып, соған катысты<br />
анықталады. Экзотермиялык реакция нәтижесінде бѳлінетін жылу<br />
жүйеден сыртка шығып жатқандыктан теріс тацбалы етіп алынып,<br />
жүйеніц энергиясынын азаятынын кѳрсетеді. Керісінше, жылу<br />
сырттан жүйеге сіціріліп жатса, оныц энергиясы артатындықтан<br />
жылу эффектінің таңбасы оц етіп алынады.<br />
Кѳптеген жагдайда химиялык реакцияныц тецдеуі жылу эффектісімен<br />
коса жазылады. Экзотермиялык реакцияныц жылу<br />
мѳлшерін тецдеудіц сол жағына теріс таңбамен белгілеп алады.<br />
Мәселен, судың түзілуін келтірейік:<br />
П2(г)+ -үОг(г)—241,8 кДж = Н 20(г)<br />
Мұндай химиялык реакцияныц тецдеуі оныц жылу эффектімен<br />
коса жазылған турін т ермохимиялык те ц д е у деп атайды.<br />
Термохимияны сѳз ететін бұл тарауда тек жабық жүйелерді<br />
қарастыратынымызды ескерте кетелік. Жабык жүйеде сырткы<br />
ортамен энергия алмасуы болып тұратынын бұрын айтқанбыз.<br />
Әр жүйені сипаттайтын басты 5 параметрді білеміз, олар: масса,<br />
энергия, қысым, температура, кѳлем; соцғы үшеуін үнемі әзгертіп<br />
тұруға болады.<br />
Энергиянын ѳзара эквивалентті түрде біріне-бірі ауыса<br />
алатынын ескере отырып, казіргі термохимияда қолданылатын<br />
өлшемдер бірлігін келтірейік. Соцғы кезге дейін термохимияда<br />
энергияныц ѳлшемі ретінде калория мен абсолют джоуль колданылып<br />
келді. Олардыц ѳзара эквивалента мѳлшері мынадай:<br />
184<br />
1 кал = 4,1840 абс. дж.<br />
Жылу энергиясынын ѳлшем бірлігі — калориямен бұрыннан
Change language