You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
Ле-Шательенің (1887^ ж.) принципі химияға да, физикаға<br />
да ортақ жалпы принцип, біз оны бұл арада химиялық тепетеңдікке<br />
ыңғайлацқырап келтірдік.<br />
Химиялық тепе-тецдікке температураның әсерін білу үшін<br />
Ле-Шателье принципін қолданатын болсақ:<br />
Температура көтерілгенде тепе-теңдік эндотермиялық реакция<br />
бағытына қарай, ал температура төмендегенде экзотермиялык,<br />
реакция бағытына қарай ығысады.<br />
Муны В a m .. 1' о ф ф заньидап-.атяйпы _<br />
N 2 + 0 25=t2 NO АН° = — 179,9 кДж/моль<br />
2HIi=fcH2 + 12 АН° = — 50,2 кДж/моль<br />
Басқаша айтқанда, бұл қайтымды реакциялардыц тепетецдікке<br />
келіп тұрған жағдайында температурасын көтергенде,<br />
олар жылу сіціретін-эндотермиялық реакцияныц бағытынаоцға<br />
карай ығысады; температурасын төмендетсек, тепе-тецдік<br />
жылу шығаратын-экзотермиялық реакцияныц бағытына-солға<br />
қарай ығысады.<br />
Вант-Гофф зацы Ле-Шателье принципіне сәйкес тепе-тецдіктегі<br />
жүйеніц температурасын өсіргенде тепе-тецдік қарсы әрекет<br />
туғызатын бағытқа қарай ығысуы тиіс, демек сол берілген косымша<br />
жылуды сіціруі керек, олай болса эндотермиялық реакцияныц<br />
бағытына карай ауғаны дүрыс. Сөйтіп қарсы әрекеттіц нәтижесінде,<br />
яғни тепе-тецдік ығысуындағы реакциядан, түзілген өнімдердіц<br />
жиналуынан жүйе, соцғы температура жағдайында, қайтадан<br />
жаца тепе-тецдікке келеді.<br />
Химиялык тепе-тецдікте тұрған заттардыц ішінде газ күйіндегі<br />
заттар болса, онда тепе-тецдікке қысымныц да әсері болады.<br />
Ле-Шателье приципіне сэйкес тепе-тецдікте тұрған жүйеніц сырткы<br />
қысымын күше-йткенде тепе-тецдік жүйедегі молекулалардыц<br />
жалпы саны азаятын реакцияныц бағытына карай, демек жүйеніц<br />
ішкі қысымы (кернеуі) кемитін жаққа карай ығысады. Керісінше,<br />
сыртқы қысымды кеміткенде тепе-тецдік жүйедегі молекулалардыц<br />
жалпы саны көбейетін реакцияныц бағытына қарай, яғни<br />
ішкі қысымыныц өсуі жағына қарай ығысады. Мысалы,<br />
N2 + 3H2^ 2 N H :i<br />
бүл тепе-тецдіктіц сол жағында 4 молекула, оц жағында 2 молекула,<br />
демек, сыртқы қысым күшейгенде тепе-тецдік оц жакка,<br />
яғни аммиак түзілетін жаққа карай ауады.<br />
Тепе-тецдіктіц екі жағындағы молекулалар саны бірдей болса,<br />
мысалы,<br />
с о + н 2о ^ с о 2+ н 2<br />
онда кысымды өзгертудіц тепе-тецдікке ешбір әсері болмайды.
Change language