Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
j<br />
Тепе-теңдік константасының мәнін білгеннен ' кейін осы тепе-теңдікке байланысты<br />
біраз есептер шығаруға болады. Мысалы, СО мен Н20 бастапкы<br />
концентрацияларын баскаша етіп алсак, жүйе тепе-тендікке келген кезде<br />
эрбір заттын концентрацияларының қандай болатынын білуге болады. Айталык<br />
бастапкы [СО] = 2 моль/л, [Н20] = 3 моль/л болсын, реакцияласкан СО мен<br />
Н20 моль саны бірдей боладъі, түзілетін С 0 2 мен Н2 моль саны да сондай<br />
мөлшерде болатындығы теңдіктен көрініп тұр; оны х арқылы белгілейік.<br />
Сонда іздегеніміз.<br />
1 демек,<br />
сонымен:<br />
[СО] = 2 —<br />
]С02) = х<br />
[Н20 | = 3 — х; [Н2] = х<br />
X2 '<br />
— s = 1 ; X = 1,2<br />
[2 —X] (3 —х]<br />
[СО] = 2 — 1,2 = 0,8 мольIл<br />
[H20] = 3 — 1,2=1,8 »<br />
[С 02] = (Н2] = 1,2 »<br />
Химиялык тепе-тецдіктіц константасын білудің іс жүзінде<br />
үлкен маңызы бар. Мысалы, осы айтылған реакцияда СО-ны түгел<br />
жұмсау керек болса, онда тіке реакцияныц жылдамдығын<br />
есіру керек, ол үшін НгО концентрациясын кѳбейтеді. Тепе-тецдік<br />
бүзылып оцға қарай ауады, жаца тепе-тецдік туады, бүл тепетецдікте<br />
концентрациялар баска болады, оныц ішінде CU аз,<br />
СО2 мен Н 2 кѳп болады. Осы айтылғандардан іс жүзінде қилданылатын<br />
мацызды ережелер шығады:<br />
1. Қайтымды процесте реакцияласушы заттыц біреуін толығырақ<br />
пайдалану үшін, оны екіншісініц артығымен әрекеттестіру<br />
керек.<br />
2. Түзілуші заттар кайта реакцияласа алмау үшін, оныц<br />
біреуін реакциядан шығарса, тепе-тецдік ыцғай сол шығарылған<br />
заттыц орнын толтыратын жаққа карай ауады, бұл жағдайда<br />
қайтымды реакция аяғына дейін барады. Бұл мысалда айталык<br />
СО2 сіціріп алынып, реакциядан шығарылса, су түгелімен Нг айналады.<br />
, Ле-Шателье принципі. Химиялык тепе-тецдік тұракты жағдайда<br />
ғ а н а қ а лп ы’ндг~бол'ады Г“Ж а ғ д а й ы н — концентрацияны, температураны,<br />
кысымды — өзгертсе, тепе-тецдік бұзылып, тіке немесе<br />
кері реакцияныц бағытына карай ауып ығысады.<br />
Концентрацияны өзгерткеннен тепе-тецдіктіц қалай өзгеретініжоғарыда<br />
каралды, енді температура мен кысымды өзгертудіц<br />
тепе-тецдікке тигізетін әсерімен танысайық.<br />
Жағдайын өзгерткеннен химиялык тепе-тецдіктіц ығысуыныц<br />
тәртібі Ле-Шателье принципі деп аталатын жалпы бір<br />
ережеге бағынады.<br />
Химиялык, тепе-теңдік күйіне келіп түрған жүйенің жағдайының<br />
(концентрация, температура, кысым) біреуін өзгерту,<br />
тепе-теңдікті сол өзгертуге к,арсы эрекет туғызатын реакция<br />
бағытына қарай ығыстырады.<br />
181
Change language