2 не

арасындағы байланыс бүзылы.п, бос радикалдар жэне валенттігі
канбаған атомдар түзіледі. Мысалы, осындай әсерден оттекозонға,
алмар-графитқа айналады т. т. с. с.
Радиоактив сәулелерінің әсерінен болатын химиялык айрылу
реакцияларын — р адиол из деп атайды. Мысалы, судын, р^адиолизі.
Әуелі сәуле әсерінен су молекулалары қозады, кей
біреулері ионданады:
Н20 + ѵ -► Н 20*
Н20 + ѵ —V НоО+ + е
Түзілген ион — молекула Н20 + секундтың миллион бѳлігі
ішінде Н20 молекуласымен реакцияласып, тұрақты ион ОН:і+
пен радикал. ОН түзеді:
Н20 + + Н20 = 0 Н ^ + ОН
Босап шыққан электрон Н20 мен эрекеттесіп теріс ион
молекула Н 20 ” түзеді, олар лезде түрақты ион ОН- пен атом
радикал-Н айрылады.
Н20 + е-ѵН20 _
Н 20 _' = 0Н~. + Н
ОН3+ жэне ОН- иондары эрекеттесіп, су молекуласы түзіледі,
ал бос радикалдар одан эрі реакцияласа береді.
Н + Н = Н2; 0Н + 0Н = Н 20 2; Н + 0 Н = Н20
Н 20 2 + ОН = Н20 + Н 02; Н 0 2 + НО, = Н 20 2 + 0 2.
Су радиолизінің нэтижесінде сутек, оттек жэне сутек пероксиді
түзіледі.
Айта кететін бір жайт, радиациялық химиядан баска радиохимия
бар, ол радиоактив элемеиттердіц жэне олардын изотоптарының
химиялык каснеттерін, колдану жолдарын зерттейтін
химияның бір саласы.
^
§ 4 . Х И М И Я Л Ы Қ Т Е П Е - Т Е Ң Д І К
Өзімізге таныс Бертолле түзынық айрылу реакциясын алсак,
мүнда шыккан калий хлориді мен оттек, тікелей қосылып кайтадан
Бертоле түзын түзе алмайды. Мүндай реакцияларды қайт
ы м с ы з яки бір бағытты реакция дейді.
Енді сутек пен қыздырған темір қағыныц тритеміртетраоксиді
арасындағы реакцияны алсак, темір. қағы темірге айналып, сутек
қақтағы оттекпен қосылып суға айналады:
Ғез0 4 -|-4Н2 = ЗҒе + 4Н20
Сондай жағдайда темір үнтағына су бѵымен әрекет етсек, қайтадан
темір кағы мен сутек түзіледі:
178
ЗҒе + 4Н20 = Ғе30 4 + 4Н2