2 не

Егер алынған тендікте [А] = 1 жэне [В] = 1 болса, онда,
v = k
болады, демек, k — реакцияласушы заттардыц концентрациялары
бірге тец (1 моль/л) болған жағдайдағы реакция жылдамдығы,
k — эрбір реакцияныц өзіне лайыкты тұракты шама, ол тек
кана реакцияласушы заттардыц жаратылыстық касиетіне қарай
және температураға тәуелді өзгереді, сондыктан оны реакцияныц
жылдамдык константасы деп те атайды.
Реакцияласу үшін заттыц біреуінен тецдік бойынша бір емес
бірнеше молекула керек болса, онда, реакция жылдамдығының
тецдігі баска түрде болады, мысалы:
2A + B = D не A + A + B = D
Осы реакция жүру үшін А затыныц екі молекуласы мен В
затыныц бір молекуласы бір мерзім ішінде түйісу керек. Мүндай
жағдайда математикалык анализге сэйкес реакция жылдамдығыныц
тецдігінде А заты концентрациясыныц мәнін екі рет алу
кажет:
v = k- [A] • [A] • [В] = k [А]2- [В]
жалпы алғанда А затыныц т молекуласымен В затыныц п молекуласы
реакцияласса:
mA-j-„B = Г.
реакцияныц жылдамдығыныц тецдігі мынадай түрге ауады:
мысалы:
v — k [А] т• [В]л
СО + СІ2 = СОС12 ü = ä[CO] • [Cl2]
2Н2 + 0 2 = 2Н20 v = k [Н2]2• [02]
Егер реакцияға катты зат катынасатын болСа, олар эрдайым
бар массасымен емес, тек сырткы бетімен ғана реакцияласады,
сондыктан реакцияныц жылдамдығын анықтағанда оныц концентрациясы
есепке алынбайды: газ жэне еріген заттардыц концентрациясы
ғана есептеледі. Мысалы:
■ С + С 0 2 = 2С0
реакциясыныц жылдамдығы былай жазылады:
v — k [СО2]
Эрине, катты заттыц сырткы беті неғұрлым үлкен болса,
мысалы, көмір ұсатылыцкыраган болса, реакция тезірек жүреді,
бірак ол есепке алынбайды.
Химиялык реакцияныц жылдамдығы реакцияласушы заттардыц
концентрациясына тэуелді екендігін, газдар арасындағы
173