Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
Осылайша атомдар мен иондардыц радиустары есептеліп<br />
шығарылды, солардың кейбіреулері 29-кестеде көрсетілді.<br />
Кейбір элементтердің атомдары мен иондарынын радиустары (нм)<br />
29-кесте<br />
Натрий Калий Магний Кальций Фтор Хлор Иод Құкірт<br />
атом г 0,189 0,232 0,160 0,197 0,067 0,107 0,136 0,104<br />
ион г 0,098 0,133 0,078 0,106 0,133 0,183 0,220 0,174<br />
Бұл сандарға қарасақ металдардың иондарынын, радиусы<br />
атомдарынын, радиусынан қысқа, металл еместерде керісінше,<br />
иондарынын радиусы атомдардын радиусынан ұзын.<br />
Атомдар мен иондардын радиустарын булай есептегенде,<br />
біз ол бѳлшектер кристалдык торда жанасып тур деп қарадық.<br />
Бірак, шынында, кристалдык тордың түйіндеріне орналаскан<br />
бѳлшектердін арасында біраз орын болады. Сондыктан біз есептеп<br />
щығарған радиустар, кристалдык тордағы бѳлшектер каншалыкты<br />
жакындаса алагындығын кѳрсетеді. Бұл келтірілген<br />
шамаларды атомдар мен иондардын эффектілік радиустары den<br />
атайды. Бірак эффектілік радиустар накты радиустармен пропорционал,<br />
сондыктан атомдар мен иондардын қасиеттерін<br />
түсіндіруге бул шамаларды кен колданады.<br />
Кристалдык тордын энергиясы. Иондардан, атомдардан,<br />
молекулалардан кристалл түрілгенде, оган кабаттасып<br />
энергия бѳлініп шыгады, ол энергияны криста л"д ы к тордын<br />
энергиясы дейді. Иондардын зарядынын жэне олардын<br />
радиустарынын шамасына карап, кристалдык тордын энергиясын<br />
есептеп шыгаруга болады. Заттын каттылыгы; беріктігі, ұшкыштыгы<br />
сиякты т. б. касиеттері осы энергияга тэуелді.<br />
V тарау<br />
ХИМИЯЛЫК, РЕАКЦИЯЛАР ЖҮРУІНІҢ ЖАЛПЫ<br />
ЗАҢДЫЛЫҚТАРЫ<br />
Қазіргі химия гылымы заттардын курылысы мен касиеттерін<br />
гана зерттеп коймай, олардын бір-біріне ауысуын, яғни химиялык<br />
реакцияларын да жан-жақты қарастырады. Әрбір реакциянын<br />
берілген жағдайда жүруі онын жылдамдығы, реакциядан шығатын<br />
өнімдердің мѳлшері, химиялык ѳзгерулермен қатар болатын<br />
энергетикалык эффектер осы тарауда сѳз етіледі.<br />
Химиялык процестердін, барысын уакытпен бағалап зерттейтін<br />
бѳлімін химиялык, кинетика деп атайды. Оныц басты максаты —<br />
химиялык реакциялардыц жүру жылдамдығыныц эр түрлі факторларға<br />
тәуелділігін сипаттап, соған сай зацдылыктарды ашып<br />
беру.<br />
167
Change language