You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
түсті. Кейде түссіз иондар бірін-бірі поляризациялау салдарынан<br />
түсті қосылыс түзеді. Мысалы, Hg2+, 0 2~, I- иондары түссіз,<br />
бірақ сынап (II) иодиді Hgl2— қызыл түсті, сынап (II) оксиді<br />
HgO — кызыл сары түсті. Заттың түсті болуын көпшілік жағдайда<br />
катионның поляризациялағыштығынан не анионның деформацияланғыштығынан<br />
деуге болады. Мысалы, галоген тұздарын алсак,<br />
фторидтар мен хлоридтарда түсті тұздар сирек деуге болады,<br />
бромидтарда көбірек, иодиттарда жиі кездеседі. Осы сияқты<br />
оксидтерге Караганда, түсті сульфидтер көп, гидроксидтерге<br />
Караганда түсті оксидтер көп. Катионның поляризациялағыштығы<br />
күшейгеннен химиялык косылыста түс пайда болуы IV период<br />
элементтерінің оксидтерінен анык көрінеді.<br />
КоО Г.яП ЯгоОз, ТіО^ V20 5 СгОз Мп20 7 (Ғе30 4)<br />
түссіз кара коңыр кызыл кою жасыл кара<br />
Бұл жазылған оксидтердің аниондары бірдей, катиондардың<br />
электрон құрылымы да бірдей / 2 / 8 / 8 /, бірак катиондардың заряды<br />
өсуде, онымен поляризациялағыштығы күшеюде, соған сәйкес<br />
оксидтерінің түсі де күшеюде.<br />
Кейбір заттарды еріткенде, қүрғак күйде түссіз болса да,<br />
ерітіндісі түсті болып шығады. Мысалы, CuS0 4 және СиҒ2 түссіз,<br />
ал ерітінділері көк түсті. Бұл арада түс пайда болуының<br />
себебі, поляризациялағыштығы күшті Си2+ катионыныц жакын<br />
айналасындағы, деформациялануы қиын S 0 42~ және Ғ~ иондарынын,<br />
орнына деформациялануы оцай су молекулаларыныц<br />
келуі, осыдан барып CuS0 4-5H20 кѳк түсті, судыц орнына, деформациялануы<br />
одан да оцайырак аммиакты алсак, косылыстыц<br />
түсі одан әрі күшейеді, CuS0 4 -4NH3 кәгілдіркүлгін түсті. Мұнан<br />
күргак зат пен оныц ерітіндісініц түсі әр түрлі болуы мүмкін<br />
екенін көреміз.<br />
Поляризациялауды күшейтумен кыздырудыц пара-пар екендігі<br />
айтылған, сондыктан түссіз затты кыздырсак, ол түсті болуы<br />
мүмкін, шынында да ZnO түссіз зат, кыздырғанда сарғаяды;<br />
ал калыпты жағдайда сары түсті күкірт өте суытылса (сұйык<br />
ауада) түсінен айрылып калады.<br />
§ 17. ҚАТТЫ ЗАТТЫҢ ҚҮРЫЛЫМЫ<br />
Қандай зат болсын ұсак бѳлшектерден (молекула, атом,<br />
ион т. т.) құрылады. Заттыц жалпы кұрылысын дұрыс бейнелеу<br />
үшін, осы бѳлшектер заттыц ішінде өзара калай орналаскан,<br />
бұлардыц орналасуында бір тәртіп, дүрыстык бар ма, не олар<br />
тәртіпсіз калай болса солай орналаса ма деген мәселені аныктайық.<br />
Барлык заттар агрегаттык үш күйде — газ, сүйык және<br />
катты — болатындығы белгілі. Газ және сұйык күйдегі заттардыц<br />
белшектері тәртіпсіз, әрі үздіксіз козғалыста болады.<br />
Сондыктан зат түзуші бѳлшектердіц ѳзара орналасуында<br />
164
Change language