Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
ө з а р а б ү р к е с у і а р к ы л ы ж а с а л а д ы . С о н д ы к т а н Ғ 2 м о л е к у л а с ы<br />
т ү з і л г е н д е т е к 2 р г- о р б и т а л ь д а р ы ғ а н а ө з г е р і с к е ұ ш ы р а й д ы ,<br />
а л в а л е н т т і к к а б а т т а ғ ы б а с к а о р б и т а л ь д а р ( 2 s - , 2 р х - ж ә н е 2 р у-)<br />
ѳ з г е р і с с і з к а л а д ы д е п е с е п т е л і н е д і . А л М О ә д і с і б о й ы н ш а а т о м д а р<br />
м о л е к у л а ғ а к о с ы л ы с к а н д а о л а р д ы н в а л е н т т і к ( с ы р т к ы ) к а б а т ы н -<br />
д а ғ ы э л е к т р о н д а р ж а л п ы м о л е к у л а ғ а о р т а қ б о л а д ы , я ғ н и м о л е <br />
к у л а л ы к э л е к т р о н д а р ғ а а й н а л а д ы . М о л е к у л а л ы к э л е к т р о н д а р<br />
а т о м д а ғ ы д а й т е к б ір я д р о н ы н е р і с і н д е ғ а н а е м е с , м о л е к у л а к ү р а -<br />
м ы н а к і р е т і н б а р л ы к я д р о л а р е р і с і н д е , я ғ н и м о л е к у л а н ы ң а л ы п<br />
ж а т к а н к е н і с т і г і н д е к о з ғ а л а д ы .<br />
А т о м д а ғ ы э л е к т р о н к о з ғ а л ы с ы а т о м д ы к о р б и т а л ь м е н ( а т о м д ы к<br />
т о л к ы н д ы к ф у н к ц и я м е н ) * с и п а т т а л а т ы н ы с и я к т ы , м о л е к у л а д а ғ ы<br />
э л е к т р о н к о з ғ а л ы с ы м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь м е н с и п а т т а л а д ы , я ғ н и<br />
м о л е к у л а л а р д а ғ ы ә р э л е к т р о н ғ а б е л г і л і б і р м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь<br />
с ә й к е с к е л е д і . А т о м н ы н э л е к т р о н д ы к к ү р ы л ы с ы а т о м д ы к о р б и -<br />
т а л ь д а р д ы э л е к т р о н д а р м е н т о л т ы р у а р к ы л ы а н ы к т а л а т ы н ы н<br />
б і л е м і з . Д э л о с ы с и я к т ы м о л е к у л а н ы н э л е к т р о н д ы к к ұ р ы л ы с ы н<br />
к а р а с т ы р у ү ш і н о н ы н э л е к т р о н д а р ы н м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р ғ а<br />
о р н а л а с т ы р у к е р е к . М о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р а т о м <br />
д ы к о р б и т а л ь д а р с и я к т ы э н е р г и я л а р ы н ы н ѳ с у<br />
р е т і б о й ы н ш а т о л т ы р ы л а д ы , я ғ н и а л д ы м е н е н<br />
т ѳ м е н г і э н е р г и я л ы о р б и т а л ь д а р т о л т ы р ы л а д ы .<br />
М о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р ғ а э л е к т р о н д а р д ь щ о р н а л а с у ы П а у л и<br />
п р и н ц и п і м е н Г у н д е р е ж е с і н е с э й к е с ѳ т е д і .<br />
М О э д і с і б о й ы н ш а б а й л а н ы с т ь щ т а б и г а т ы н к а р а с т ы р у ү ш і н<br />
м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р д ы н э н е р г и я с ы н ж э н е п і ш і н і н б і л у к е р е к .<br />
М о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р д ы , я ғ н и м о л е к у л а л ы к т о л к ы н д ы к<br />
ф у н к ц и я л а р д ы к ұ р а с т ы р у д ь щ б і р н е ш е э д і с т е р і б а р . О л а р д ы н<br />
і ш і н д е г і е н ж и і к о л д а н ы л а т ы н ж э н е е н к а р а п а й ы м э д і с б о й ы н ш а<br />
м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь б а с т а п к ы а т о м д ы к о р б и т а л ь д а р д ы н с ы з ы к -<br />
т ы к к о м б и н а ц и я с ы н а т е н д е п е с е п т е л і н е д і . « С ы з ы к т ы к к о м б и н а <br />
ц и я » ж а ц а ф у н к ц и я н ы ц б а с т а п к ы ф у н к ц и я л а р д ы к о с у н е б о л м а с а<br />
а л у а р к ы л ы ж а с а л а т ы н ы н к ѳ р с е т е т і н м а т е м а т и к а л ы к т е р м и н . Б ү л<br />
э д і с б о й ы н ш а м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь а т о м д ы к о р б и т а л ь д а р д ы<br />
к о с у н е б о л м а с а а л у ( а з а й т у ) а р к ы л ы ж а с а л а д ы . М о л е к у л а л ы к<br />
о р б и т а л ь д а р ( М О ) т е о р и я с ы н ы ц н е г і з і н к ы с к а ш а б ы л а й т ү ж ы -<br />
р ы м д а у ғ а б о л а д ы :<br />
1 . М о л е к у л а — б ір т ұ т а с б ү т і н ж ү й е ж ә н е о н д а ғ ы к ү л л і<br />
э л е к т р о н д а р с о л м о л е к у л а ғ а о р т а к .<br />
2 . М о л е к у л а д а ғ ы э л е к т р о н а т о м ы н д а ғ ы д а й б і р я д р о н ы ц ә р і с і н -<br />
д е е м е с , м о л е к у л а к ұ р а м ы н д а ғ ы б а р л ы к я д р о л а р ѳ р і с і н д е б о л а д ы .<br />
3 . М о л е к у л а д а ғ ы ә р э л е к т р о н ғ а м о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь ( м о <br />
л е к у л а л ы к т о л к ы н д ы к ф у н к ц и я ) с э й к е с к е л е д і .<br />
4 . М о л е к у л а л ы к о р б и т а л ь д а р г а э л е к т р о н д а р д ь щ о р н а л а с у ы<br />
* аО рбит аль», « толқындык, ф у н кц и я » ж эн е «кванттык, ұ я ш ы қ» деген терминдер<br />
бірдей м ағы н а білдіреді, д ем ек а т а л ғ а н терм индер — синоним дер.<br />
138