2 не

ж э н е Н г Т е м о л е к у л а л а р ы н ы ң п і ш і н і с у м о л е к у л а с ы н і к і с и я к т ы
б ұ р ы ш т ы б о л ы п к е л е д і .
2 0 - к е с т е д е о т т е к т о б ы н а ж а т а т ы н э л е м е н т т е р д і ң с у т е к т і
қ о с ы л ы с т а р ы н д а ғ ы в а л е н т т і к б ұ р ы ш т а р д ы ң м ә н д е р і ж э н е с у т е к
а т о м д а р ы н д а ғ ы а р т ы к з а р я д т а р д ы ң б ш а м а л а р ы к е л т і р і л г е н .
20-к е с те
Н2Э молекулаларындағы валенттік бұрыш пен сутек атомдарының артық
зарядтарынын, мәндері
М олек ула Н 20 H 2S H 2Se НгТе
В аленттік бұры ш 104,5° 92° 91°
О О05
А р ты к з а р я д ш ам асы , 6 + 0,34 + 0,13 + 0,09 + 0,03
С у т е к а т о м д а р ы н д а ғ ы а р т ы қ о ң з а р я д т а р д ы ң ш а м а с ы (б ) к е м і -
г е н с а й ы н о л а р д ы н , т е б і с у і а з а й ы п , в а л е н т т і к б ұ р ы ш 9 0 ° - к а
ж а қ ы н д а й т ү с у і к е р е к . 2 1 - к е с т е д е н б ұ л з а ң д ы л ы қ т ы ң і с ж ү з і н д е
о р ы н д а л а т ы н ы н б а й қ а й м ы з .
V негізгі топшадағы элементтердің сутекті қосылыстары.
А м м и а к м о л е к у л а с ы а з о т т ы ң б і р а т о м ы ү ш с у т е к а т о м ы м е н
қ о с ы л ы с қ а н д а т ү з і л е д і :
Н
. .
: N *• + 3 H -> :N : h
н
А з о т а т о м ы ( 2 s 22 p 3
П Б
2 s
1 ^ 1 j 1 " П ) б а й л а н ы с т ү з у г е
2 р х 2 ру 2 р г
б і р і м е н - б і р і 9 0 ° б ұ р ы ш ж а с а п к о о р д и н а т а л а р о с і > т е р і н ін б о й ы н а
о р н а л а с к а н 2 р х — , 2 ру ж э н е 2 р г - о р б и т а л ь д а р ы н ж ұ м с а й д ы . А з о т
а т о м ы н ы н , ү ш 2 р о р б и т а л ь д а р ы с у т е к а т о м д а р ы н ы н , I s о р б и т а л ь -
д а р ы м е н б ү р к е с к е н д е а м м и а к м о л е к у л а с ы т ү з і л е д і ( 2 7 - с у р е т ) .
А м м и а к м о л е к у л а с ы н ы н , п і ш і н і п и р а м и д а с и я қ т ы , п и р а м и д а н ы ң
б ір т ѳ б е с і н д е а з о т а т о м ы , а л қ а л ғ а н т ѳ б е л е р і н д е с у т е к а т о м д а р ы
о р н а л а с к а н .
А з о т т о б ы н а к і р е т і н ф о с ф о р Р , м ы ш ь я к A s ж э н е с у р ь м а S b
а т о м д а р ы н ы н , с ы р т к ы э л е к т р о н д ы к к а б а т т а р ы н ы ң к ү р ы л ы с ы а з о т -
т і к і н е ү к с а с : ns пр ~3 Щ ] I I I с о л с е б е п т е н Р Н 3, A s H 3 ж э н е
ns пр
S b H 3 м о л е к у л а л а р ы н ы ң п і ш і н і а м м и а к м о л е к у л а с ы н ы н п і ш і н і
с и я к т ы п и р а м и д а т э р і з д е с б о л ы п к е л е д і .
2 1 - к е с т е д е а з о т т о б ы н а к і р е т і н э л е м е н т т е р д і қ с у т е к т і к о с ы л ы с -
т а р ы н д а ғ ы в а л е н т т і к б ұ р ы ш т ы н м ә н д е р і м е н с у т е к а т о м д а р ы н д а ғ ы
119