Nº 11
Nº 11
Nº 11
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
escuela", na redacción verdadeiramente admirable<br />
dun informe elevado pola xunta escolar<br />
mugardesa á Inspección Provincial de<br />
Enseñanza e que, debidamente tramitado, permitiu<br />
sancionar con suspensión de emprego e<br />
medio salario ao Eduardo G.P.G. en Abril do ano<br />
1905 e trasladalo no 1906 ben lonxe de Galicia,<br />
chegando a pouco no seu lugar como mestre a<br />
Mugardos Álvaro Agote, de longa memoria<br />
como mestre e publicista.<br />
A terceira xeira vai do ano 19<strong>11</strong> ao 1923, caracterizada<br />
pola atonía pedagóxica dunha xunta<br />
escolar á que a substitución do mencionado<br />
secretario Gregorio Guerrero Fernández en Xullo<br />
do 19<strong>11</strong> por Francisco Galán, devolveu ás preocupacións<br />
case que exclusivas pola dotación<br />
económica (constantemente reclamada polo<br />
profesorado), polas reparacións (mínimas) dos<br />
locais escolares, polo pago de alugueres dos<br />
locais escolares (no ano 1913 setecentas cincuenta<br />
pesetas en Mugardos a Teresa Fernández<br />
e duascentas pesetas no Seixo a José María<br />
Cartelle Braxe), polos pomposos exames anuais<br />
(materias: xeografía, historia de España, escritura,<br />
lectura, gramática, aritmética, xeometría, historia<br />
sagrada, doctrina cristiana; paga a pena comparar<br />
coas da "Unión Mugardesa" que recollemos<br />
dous parágrafos máis abaixo)... , e pouco<br />
máis que deixaran anotado. Asemade, se podemos<br />
reconstruír este tempo educativo non é pola<br />
documentación propia dunha xunta escolar da<br />
que non hai actas do período que vai de Xullo do<br />
19<strong>11</strong> a Marzo do 1922, senón recorrendo a dados<br />
extraídos doutra municipal e da memoria veciñal,<br />
aínda que lamentablemente tampouco non<br />
hai no arquivo mugardés moitas actas dos plenos<br />
da corporación do tempo que vai dende Xuño<br />
do ano 1917 a Outubro do 1923, desaparicións<br />
documentais que xunto a fallas económicas,<br />
motivaron grandes movementos administrativos,<br />
políticos e xudiciais posteriores, cuestións á marxe<br />
do obxecto deste traballo.<br />
144<br />
Ende ben o dito, destacan as Festas da Árbore<br />
nos anos 1913, 1914 e 1915, celebradas conxuntamente<br />
polos escolares de Ares e<br />
Mugardos con concentracións, discursos e<br />
plantacións na Seaña e O Seixo, e nese último<br />
ano a creación dunha escola de nenas no<br />
Seixo, convertendo a que era mixta en só de<br />
nenos. E ben pouco máis que saibamos tería<br />
sucedido no eido educativo mugardés nesta<br />
xeira senón fora un fenómeno novidoso e que<br />
nesta altura moitos temos estudiado: a irrupción<br />
da denominada escola "laica", ou escolas<br />
creadas pola acción colectiva das sociedades<br />
dos "americanos", "cubiches", "cubanos","<br />
habaneros", que foron xermolando no ronsel<br />
da "Alianza Aresana de Instrucción" constituída<br />
en Cuba no ano 1904 como a primeira desas<br />
entidades, seguida nesta área pola "Unión<br />
Mugardesa" no 1909, e polas moitas asociacións<br />
desta bisbarra que inzaron a Galiza de<br />
alén mar coa angueira de superar as carencias<br />
que presentaba o sistema educativo en Galiza.<br />
Seguida a Unión Mugardesa da "Institución<br />
escolar Franza-El Seijo" no 1921, con elas<br />
actuou tamén a iniciativa individual, como<br />
máis abaixo veremos sucedeu en Franza.<br />
Instrucción Escolar Franza-O Seixo. Mestre Antonio Martínez<br />
Zárate. Entre 1928 e 1932.<br />
A primeira escola da "Unión Mugardesa" foi inaugurada<br />
no 1910 nun local alugado; tiña aproximadamente<br />
trescentos alumnos no ano 1913,<br />
unha biblioteca "popular" no ano 1915 "... a disposición<br />
de todos los vecinos de este pueblo", e<br />
certos problemas dende os seus comezos, tanto<br />
pola súa independencia orgánica duns poderes<br />
locais caciquís, aos que moitos dos seus socios<br />
combatían electoralmente dende unha órbita<br />
política, que podemos denominar xenericamente<br />
de esquerda, xerada polo asociacionismo<br />
labrego, mariñeiro e proletario, como a conta<br />
de aplicar un ensino laico e neutro no seu centro<br />
escolar (materias: lectura, escritura, gramática,<br />
xeografía, historia, aritmética, contabilidade,<br />
IDEA 2005