Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

4. Carta sobre a orixe e formación da lingua galega
148
Martín Sarmiento
31. Sendo Erica o nome xenérico da camariña, e por nacer
sobre as costas da beiramar, dá motivo para crer que a voz
camariña galega é recortada da voz erica-marina, eri-camarina,
camarina, e á galega camariña, e por transposición caramiña.
Destas voces latinas recortadas é visible exemplo a voz
tartego ou tartago, por ‘purgante’, da voz cathartico ou catartico,
que “purgativo”: catartico, ca-tartico e tartego ou tartago recortado.
Detívenme nisto porque me veu á pena e para que Vosa
Reverencia saiba que aínda que de paso, fago tal cal reflexión
sobre a lingua galega que mamei. Querendo Deus ensinarei a
Vosa Reverencia a camariña, amosareillas en Clusio ou noutros
autores que o copiaron e imos rir ás gargalladas das fanfurriñas
de Amato e doutros semellantes.
32. As tres obras dos tres glosarios que desexara ver para
a lingua galega, desexeinas ver tamén para a lingua castelá.
Falta un glosario da media latinidade, outro do castelán antigo
vulgar e escrito anterior a don Xohán II, e outro vocabulario
das voces vulgares que non se achan nos libros e son
usuais nesta ou na outra provincia. Esas voces deben andar á
parte do gran diccionario ou todas debaixo dunha serie alfabética
ou disposta segundo os territorios onde son usuais. En
especial, non debe quedar voz de obxecto ningún da historia
natural que non se recolla, v. g.: de elementos, animais, aves,
peixes, cunchas, testáceos, insectos, árbores, arbustos, herbas,
etc. Non importa que disto resulte que un obxecto teña vinte
nomes diferentes. Iso é outro tanto ouro para a intelixencia
fundamental da lingua e para demostrar a súa abundancia. E
aínda que se sinale o número de duascentas, tampouco o estrañaría
o que leu en Eduardo Pocock os centenares de
nomes diferentes con que os árabes significan un mesmo
obxecto, v. g.: a espada, león, mel, serpe, etc. 24
33. Sempre botei de menos nos libros casteláns os
nomes dos obxectos naturais e en especial dos vexetais que
24. Véxase a nota 10 do texto 3, sobre Albupharaj, historiador árabe traducido
ó latín por este Pocock.
Martín Sarmiento 4. Carta sobre a orixe e formación da lingua galega
nacen en España, non porque eu crea que faltan voces vulgares
para significalos, mais porque se pon pouco coidado
en recollelos e en imprimilos; e paréceme iniquidade o excluílos
da lingua común castelá porque son voces singulares
de provincias e porque non se achan nos libros. Velaquí un
círculo vicioso: non se achan nos libros porque os escritores
non as sabían nin as atoparon recollidas en ningún diccionario,
e porque non se achan nos libros non se pensa en recollelas
para que despois se atopen nos libros ou diccionarios.
E se a escusa fose xusta non había de introducirse voz que
xa non se achase en libro castelán, e isto sería minguar a
abundancia da lingua. En breve, quixera diccionario non só
do castelán que se escribe, mais tamén do que se fala. Pero,
canto ás voces dos obxectos da historia natural e principalmente
dos vexetais, deben introducirse no diccionario
común castelán todas as que nesta ou na outra provincia se
atoparen que signifiquen obxecto que ou non nace en Castela
nin ten nome, ou non ten en castelán nome se é que nace.
Supoño que isto debe entenderse das provincias que
usan idioma derivado do latino.
34. Teño entendido que xa se pensa nese útil traballo,
pero mentres non vexa eu que saen a peregrinar polas ditas
provincias moitos dos que deben concorrer a ese labor, non
vivirei contento. Varrón, Festo, Nonio son precisos para as
voces da antiga latinidade que nos conservaron 25 . Gellio pola
crítica que fai delas, Pollux polas voces da lingua grega que se
falaba e que por clases recolleu no seu Onomástico 26 , Hesychio
porque no seu Lexicon grego deixou noticia de moitas
voces gregas singulares que se falaron nas provincias que fala-
25. “Catón, Varrón, Columella, De Re Rustica, edición de Pedro Victorio.
Leon, 1541”; “Festo, Sexto Pompeio, De verborum significatione, con [notas de]
Antonio Agustín, Fulvio Ursino e Joseph Scalígero. Heilderberg, 1583”, “Nonio
Marcelo. Opera Omnia. Edición e con notas de Josías Mercero. Sedan, 1614”.
Para os tres autores tamén usa a edición de Auctores Latinae linguae in unum
redacti corpus, edición e notas de Dionysio Gothofredo. Leon, 1602.
26. “Pollux, Julio. Onomasticon graeco-latino, con notas de Wolfango
Sebero. Francfort, 1608”.
149