11.01.2013 Views

Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

SHOW MORE
SHOW LESS

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

4. Carta sobre a orixe e formación <strong>da</strong> lingua galega<br />

146<br />

Martín Sarmiento<br />

os galegos porque sendo case unha a lingua galega que se<br />

fala coa que se escribía, todo se lles faría doado.<br />

28. E se fose tan útil este vocabulario vulgar, ¿que sería<br />

se o acompañasen os dous glosarios propostos, o <strong>da</strong> latini<strong>da</strong>de<br />

galega e o do idioma galego que se escribía? Se os portugueses<br />

non afectasen ser aborixes en todo, ningún máis nin<br />

mellor ca eles podería utilizar <strong>da</strong>s tres obras ditas. Os portugueses<br />

non poden citar tantos instrumentos góticos coma os<br />

galegos. Sábese que a famosa conquista de Portugal foi desde<br />

Galicia cara ó mediodía e en tempo que xa Galicia estaba co<br />

seu idioma vulgar. Así, a lingua portuguesa pura non é outra<br />

cousa que a extensión <strong>da</strong> galega, e que despois se acugulou<br />

de voces forasteiras, mouriscas, africanas, orientais, brasileiras,<br />

etc., como se pode ver en Bluteau. E se a esta orixe do<br />

puro portugués atendera Duarte Nunes, non nos diría que<br />

tales e tales voces eran antiquísimas e peculiares de Portugal.<br />

As voces sau<strong>da</strong>des, mágoa e mixiriqueiro, que coido pon<br />

por exemplo, son latinas e sempre foron galegas 20 .<br />

29. Pero para que Vosa Reverencia apalpe ata onde chega<br />

aquela satisfacción, porei un curioso exemplo na botánica.<br />

Nas partes marítimas de Lisboa nace un pequeno arbusto que<br />

dá unha froitiña de cor de perla, á que chaman alí camariña.<br />

Trata dela Amato Lusitano, e para engrandecer o seu país<br />

botou a fanfurriña por escrito, dicindo que en to<strong>da</strong> Europa<br />

non se achaba semellante arbusto senón unicamente nas<br />

veciñanzas de Lisboa 21 . Pasou por aquel país o célebre botánico<br />

Clusio, viu o dito arbusto e dixo que era a Erica Baccifera<br />

Lusitana, aludindo a que parecía breixo e que producía<br />

aquelas fermosas froitiñas 22 . Ó mesmo arbusto chamou des-<br />

20. Precisamente sobre a voz mixiriqueiro, e a propósito do que dela di<br />

Duarte Nunes, re<strong>da</strong>ctou Sarmiento o escrito Origen de la voz gallega ‘mixiriqueyro’<br />

(1760) extractado no número 6 <strong>da</strong> presente escolma.<br />

21. Amato Lusitano é “Juan Rodriguez de Castello-Branco, Dioscórides<br />

coas Enarrationes de Amato Lusitano, e con Annotationes de Roberto Constantino.<br />

León, 1558”.<br />

22. Clusio é “Lécluse, Charles de. Opera. Dous tomos e moi raros,<br />

Antuerpiae, 1601”.<br />

Martín Sarmiento 4. Carta sobre a orixe e formación <strong>da</strong> lingua galega<br />

pois Tournefort Empetrum Lusitanum 23 . Engade Clusio que o<br />

dito arbusto nace xunto a un lugar que chaman Aldea Gallega.<br />

Polo mes de outubro do ano pasado de 1754 tiven o gusto de<br />

acompañar un irmán meu, quen, por ser ministro de Mariña,<br />

saía á revista dos portos e dos matriculados. Chegado á vila e<br />

porto que chaman Caramiñal e tendo preguntado a orixe desta<br />

voz, dixéronme que se chamaba así pola abun<strong>da</strong>ncia que<br />

houbera alí do vexetal caramiña, e que se acabara pola larpeira<strong>da</strong><br />

dos rapaces, que limparan as súas gorentosas froitiñas<br />

e as plantas; pero que había ese vexetal moi preto e á beira<br />

do mar. Fixen que trouxesen un, vino e téñoo, e de feito é o<br />

mesmo de Amato e de Clusio.<br />

30. Con esta ocasión informeime que ese vexetal caramiña<br />

era moi común nas costas de Galicia, desde Baiona ata Fisterra,<br />

e en especial en Escarabote, Agoeiros, illas de Baiona,<br />

illas de Ons (que teño á vista), nas abas do monte Pindo, etc.,<br />

e que en Baiona chaman camariñas, non trastornando caramiñas,<br />

como din no dito porto Caramiñal. ¿Que diría a esto<br />

Amato Lusitano? Pasado o cabo de Fisterra cara ó norte está o<br />

lugar e porto de Camariñas, polo cal, e por chamarse en Baiona<br />

camariña o arbusto, estou en que ese é o ver<strong>da</strong>deiro<br />

nome galego. E sendo certo que se chama Aldea Gallega o<br />

sitio de Lisboa onde se acha, e que chaman tamén camariñeira<br />

o arbusto e camariña a froita, é conseguinte que ese nome<br />

llo deron alí os galegos e que, aín<strong>da</strong> que naceu alí o vexetal,<br />

non naceu alí o seu nome. Clusio xamais estivo en Galicia e<br />

estivo moito tempo herborizando en Portugal. Por iso cometeu<br />

o erro de engadir o adxectivo lusitano a moitas plantas,<br />

xulgando privativas de Portugal as que son comúns en Galicia,<br />

e se cadra noutras partes onde non estivo.<br />

23. Joseph Pitton Tournefort é un importante botanista francés, autor<br />

dunha obra de referencia, Institutiones Rei Herbariae, Lyon, 1719, que influíu<br />

moito nesa mesma faceta de Sarmiento. Esta e outras monografías de Tournefort<br />

figuraban na biblioteca do noso autor, quen xustamente titulou un dos<br />

seus escritos botánicos Onomástico latín-gallego de los vegetables que vió el<br />

Padre Sarmiento. Sistema de Monsieur Tournefort (c. 1755).<br />

147

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!