Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

4. Carta sobre a orixe e formación da lingua galega
136
Martín Sarmiento
vas da lingua galega, non debe estrañar que os galegos falen
un idioma que semella latín; polo mesmo teño por tempo
perdido o que se gastase en querer sinalar á lingua galega
orixe máis antiga e máis nobre ca o da latina.
8. É innegable que antes de que esta se apoderase de Galicia
non eran mudos os galegos e que falarían distintísima lingua.
Tan lonxe diso, estou convencido de que acaso en Galicia
se falarían moitas linguas distintas, fundándome en que rara vez
hai unidade de lingua que non haxa unidade de dominio, e
mesmo hoxe vemos que a unidade de dominio se compón coa
variedade de linguas privativas, aínda que en segundo lugar
sexa universal a lingua da Corte. Antes de que os romanos se
apoderasen de Galicia non se gobernaba o país por ningún
monarca ou rei. Estaba repartido entre diferentes pobos o dominio
e cada pobo ou unión de pobos gobernábase por si, e non
está averiguado aínda se en Galicia se usaba daquela a escritura.
¿Non será tempo perdido, en virtude disto, querer reducir a
orixe da lingua galega a algunha das linguas que daquela se
falaban? Dou de caso que Deus me revelase cen voces que
entón eran vulgares en Galicia. Dou que, non a min senón a
algún Kircher ou algún Ludolfo, se revelasen esas voces. ¿Que
tirarían diso se eran voces de lingua ou linguas perdidas? A
todos están patentes nos libros as palabras efesias, e aínda son
efesias para os que quixeren apurar a súa orixe.
9. Quixo Jobo Ludolfo indagar a orixe dos primeiros moinantes
que hoxe chaman ciganos. Xuntou para este fin unha
gran porción das voces que usaban, e sendo así que sabía vinte
linguas, confesa que en ningunha delas puido atopar a orixe
dalgunha. Isto debe frear os que sen aqueles requisitos queren,
pola semellanza de dúas ou tres voces con outras, inferir
que tal lingua perdida se derivaba doutra tal, ou que tal lingua
viva se orixinou de tal ou tal lingua perdida. É certo, a linguaxe
sucédese unha a outra co tempo, conforme no país se
suceden os habitantes distintos. Non houbo nación cara ó
oriente, norte e mediodía que non viñera a España, e sendo as
máis de diferentes idiomas, é incrible que houbese unha soa
Martín Sarmiento 4. Carta sobre a orixe e formación da lingua galega
lingua en toda a nosa península. As moedas que xuntou,
incógnitas, Lastanosa comproban o dito 12 . O non atoparse ata
agora moneda ningunha daquelas clases nestas partes occidentais
de España comproba que os destes países falaban lingua
ou linguas diferentes das do país oriental e meridional, e que
acaso aínda non tiñan caracteres nin propios nin alleos. ¿Non é
cousa singular que achándose cada día máis e máis moedas, a
centos, nas ditas partes orientais con caracteres descoñecidos,
non se descubrira ata agora unha en Galicia?
10. ¿E que diremos do famoso texto de Estrabón que fala
dos turdetanos? 13 Alí engade que os demais españois tiñan
escritura, pero distinta e con distinta lingua. De aquí inferirá
algún que tamén en Galicia se usaba a escritura. Eu non me
opoño a que se usase, pero non polo que di Estrabón, pois é
a súa exposición moi vaga. O que digo é que ata agora non
vin caracteres ningúns desenterrados en Galicia nin en inscricións
nin en moedas, nin das clases de Lastanosa nin doutro
xénero diferente que sexan anteriores ou coetáneas á conquista
dos romanos. Así, en canto non sucedan en Galicia
outros descubrimentos coma o de Herculano ou se desenterren
algúns antiquísimos monumentos, ningún poderá falar
da lingua ou linguas que falaron os galegos, nin dos seus
caracteres se os usaban ou non. Digo isto canto a falar ou
escribir con fundamento sólido. Para parrafear nunha conversa
divertida e amorear congruencias abonda a lectura de
Mela, Estrabón, Plinio, Ptolomeo, etc.
11. Deixando á parte os primeiros poboadores de Galicia
que sen dúbida viñeron mediata ou inmediatamente do oriente,
e deixando fenicios e cartaxineses, que sen dúbida aporta-
12. Juan Vicente Lastanosa (1607-1684) foi un coñecido numismático, descubridor
e coleccionista de moedas antigas da península Ibérica. Sarmiento
anota no catálogo da súa biblioteca a obra deste autor Museo de las medallas
desconocidas españolas (1645).
13. Estrabón (29 a.d.C.-17 d.C.), xeógrafo grego, trata na súa Xeografía
dos pobos da península ibérica, sinalando o avanzada que se atopaba a
romanización dos turdetanos da Bética, na actual Andalucía.
137