Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
663
128
Martín Sarmiento
A circunstancia de poderse escribir canto se falaba e ser
custoso o pergameo, ocasionou a invención do papel, se é
que se inventou en España, ou a necesidade de adaptalo, se
é que xa se usaba entre os mahometanos. O papel máis antigo
que vin é do ano de 1262 e escrito con idioma vulgar do
mesmo ano. É verdade que con tanto escribir en vulgar
padeceu decadencia a lingua latina en España, ata que
Nebrixa veu a restaurala desde Italia, onde, perdida polo
mesmo principio, a restauraran xa os gregos que fuxiran da
tiranía dos turcos. Unha semellante decadencia prognostican
na Francia algúns receosos, vendo o infinito que se escribe
en vulgar.
664
Non puiden aclarar se a resolución de don Afonso para
que os instrumentos se escribisen en vulgar era determinando
o só vulgar castelán ou deixando que cada provincia os escribise
no seu propio dialecto, e en especial aqueles instrumentos
particulares que nin eran reais privilexios nin dimanados
da Corte. Por un raro accidente veu parar ás miñas mans un
caderno de varios instrumentos particulares de doazóns, compras,
vendas, trocos, etc., copia dos orixinais que se conservan
no arquivo do mosteiro de Sobrado dos cistercienses en
Galicia. Hai algúns en latín, pero moitísimos en idioma galego.
O que fai ó propósito é que sendo o máis antigo naquel
idioma do ano de 1267, desde este ano ata rematar o século a
penas hai ano que non sexa data dalgún instrumento escrito
en galego puro do século décimo terceiro.
665
Isto manifestamente proba que ou os galegos de contado
se acomodaron á resolución do rei don Afonso, ou que xa
moito antes dela estaban en posesión de escribir o mesmo
galego vulgar que falaban. Este segundo extremo figura moi
Martín Sarmiento
3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
verosímil se se ten presente o que se dixo co marqués de
Santillana, que antigamente se compoñían as coplas en lingua
galega, e o que vimos do rei don Afonso o Sabio, quen,
aínda sendo castelán, escribiu sendo mozo en idioma galego
o seu celebrado cancioneiro ou o precioso libro dos cantares
e loores da nosa Señora. E baste xa dos escritos deste rei
poeta, escriturario, filósofo, matemático, químico, historiador
e lexisperito.
[…]
668
É crible que neste século houbese moitos máis poetas vulgares
en castelán, lemosín, portugués e galego, pero non podo
dar noticia deles porque non rexistrei os arquivos. O mesmo
digo doutras infindas obras en prosa daqueles dialectos.
[…]
Martín Sarmiento, Memorias para la historia de la poesía y poetas
españoles. Escrito c. 1745, publicado en Madrid, 1775.
129