Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
477
A voz Miramolino é equívoca canto á súa antigüidade. É
verdade que, segundo Abulpharaj 10 , o primeiro que tomou este
epíteto foi o califa Omar no sétimo século, e usárono despois os
seus sucesores. “Vocatus est ergo Amirolmumenin —que significa
Imperator credentium, Príncipe dos crentes—, atque is
primus hoc titulo insignitus est” [“Pois foi chamado Amirolmumenin,
e foi o primeiro distinguido con ese título”]. Daquela
expresión na súa análise, Emir-al-mumenin, formaron os casteláns
a voz Miramolin. E aínda que este epíteto foi común a moitos,
aplicouse por antonomasia ó rei de Córdoba Miramamolín,
que o ano de 1212 foi vencido na batalla das Navas, e deica en
diante é moi trivial nos libros a voz Miramolin ou Miramamolin,
e así esta voz na oitava nada proba.
478
Non é isto negar que en Galicia e Portugal se fixesen
coplas naqueles séculos, que estas se conservasen na memoria
dos que as cantaban e que moitas destas mesmas se
puxesen moito despois por escrito; antes ben, son do sentir
de que así sucedeu. Só nego que as probas que sinala Faría da
antigüidade da xa citada oitava sexan fortes. Ademais que
sendo parte dun poema seguido, e que non sería pequeno,
non é doado de acreditar que se conservase de memoria.
Paréceme que se se fixo aquel poema en tempo do rei don
Dionysio, non ten curta antigüidade.
[…]
538
Ademais disto, observei que en Galicia as mulleres non
só son poetisas, senón tamén músicas naturais. Xeralmente
10. “Pocock, Eduardo. Specimen Historiae Arabum de Albufaraj. Oxonia,
1650”; “Albupharáj (Gregorio). Historia Compendiosa Dynastiarum de los
Orientales. Arabico-lat. con notas de Pocock. Oxonia 1663”. Parece tratarse
dunha traducción latina dun historiador árabe.
116
Martín Sarmiento Martín Sarmiento
3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
falando, así en Castela como en Portugal e noutras provincias,
os homes son os que compoñen as coplas e inventan os tons
ou aires, e así se ve que neste xénero de coplas populares
falan os homes coas mulleres ou para amalas ou para satirizalas.
En Galicia é ó contrario. Na maior parte das coplas galegas
falan as mulleres cos homes, e é porque elas son as que
compoñen as coplas sen artificio ningún, e elas mesmas
inventan os tons ou aires nos que van cantalas, sen ter idea
da arte da música.
[...]
562
Quixera que agora se tivese presente o número § 369 deste
escrito. Alí quedan postas as palabras do marqués de Santillana,
quen di ter visto, sendo moi novo, en poder da súa
avoa dona Mencía de Cisneros, “un gran volumen de Cánticas
Serranas, Decires Portugueses, y Gallegos”. Di que neste volume
estaban diferentes coplas de Johan Soarez de Payva e de
Fernan Gonzalez de Senabria. Se hoxe existise aquel volume,
códice ou cancioneiro, teriamos un tesouro para enxergar os
poetas españois moi anteriores ó ano de 1400. Sentín dicir que
os señores Duques del Infantado, descendentes do marqués
de Santillana, teñen en Guadalajara unha preciosa librería de
manuscritos e de impresos que foron do cardeal Mendoza,
fillo do dito marqués. Acaso se achará alí o desexado códice e
outros semellantes.
563
Non di o marqués quén foi aquel Payva ou en qué tempo
vivía, aínda que o supón portugués e morto en Galicia. Pero ó
meu parecer poderá averiguarse o ano, pouco máis ou menos,
en que viviu. O conde don Pedro de Portugal formou o seu
Nobiliario no século décimo cuarto. Este Nobiliario é o máis
auténtico e o máis antigo que temos. Imprimiuno con comentos
Manuel Faría, e hoxe é un libro moi trivial. Na páxina 242
117