Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
112
Martín Sarmiento
cal poetizaban, que é o mesmo que referirse ó tempo en que
aínda Portugal non era coroa separada, ou cando os reis
inmediatos á perda de España facían a súa frecuente residencia
en Galicia.
469
O caso é que non é doado sinalar trobadores daqueles
tempos, e moito menos as súas poesías. O conde don Pedro,
fillo do rei don Dionysio, morreu o ano de 1374. Escribiu un
Nobiliario que é o máis antigo que acá temos neste xénero e
que imprimiu Manuel de Faría e Sousa con notas varias7 . Dá
noticia o conde de só seis trobadores ou poetas famosos, e
todos son ou portugueses ou galegos, pero a ningún sinala
obra ningunha, nin tampouco ningún deles alcanza o século
undécimo. O máis antigo é Johan Soarez de Payva (e non de
Pavía, como se le na carta do marqués de Santillana) e, como
se dirá no seu lugar, este Payva non puido poetizar despois
do ano de 1150.
470
Se o citado Faría e o padre Brito tivesen comprobado a
antigüidade que atribúen a unhas coplas portuguesas que
citan, teriamos algunha luz para maior antigüidade. Pero eu
non podo persuadirme a acreditar o que supoñen. O padre
Brito pon unhas coplas feitas en tempo do rei don Ramiro Primeiro
de León e outras en tempo do conde don Henrique de
Portugal. Destas falarase no título seguinte dos hendecasílabos.
Daquelas falarei aquí e poñerei algunhas para exemplo.
7. Para M. de Faría e Sousa, véxase nota 2 ó texto 1. O Nobiliario a que fai
referencia Sarmiento é o Livro de Linhagens do conde don Pedro, compilado
por Pedro Afonso, fillo bastardo do rei don Denís, probablemente entre 1340 e
1344. Este nobiliario ofrece unha valiosísima documentación xenealóxica das
principais familias castelás, galegas e portuguesas da Idade Media central, e,
como sinala Sarmiento no texto, noticia sobre algúns trobadores. Juan Bautista
Lavaña publicara unha traducción castelá da obra (Roma, 1640; véxase máis
abaixo, § 567), que foi pouco despois traducida ó portugués por M. de Faría
(Madrid, 1646). Significativamente, o noso autor cita esta segunda edición.
Martín Sarmiento
471
O padre Bernardo Brito, cisterciense, no tomo 2 da súa
Monarquía lusitana, libro 7, capítulo 98 , no último do século
oitavo, pon o caso de térense oposto uns cabaleiros ó tributo
famoso das cen doncelas que Mauregato acordara cos mouros,
e que por teren derrotado uns mouros que levaban
unhas doncelas sen máis armas que uns toros de figueira, se
orixinara por iso o nobre apelido de Figueroa. A este asunto
pon na páxina 296 estas coplas:
472
3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
No figueiral figueiredo
A no figueiral entrey,
Seis niñas encontrara,
Seis niñas encontrey.
A Deos vos vayades,
Garzom, ca nom sey
Se onde me falades,
Mais vos falarei.
Lingoa de Aravias
Eu las falarei,
Mouros se me vissem,
Eu los matarey.
Troncom desgallara,
Troncom desgallei,
Todolos machucara,
Todolos machuquei.
Refrán. No figueiral, etc.
Di este autor que atopou estas coplas, e mailas que omito,
nun cancioneiro antigo, e que tamén as sentiu cantar a un
8. Sobre Brito e a Monarquia lusitana, véxase nota 3 ó texto 1. O texto
das coplas restituímolo ás grafías que ofrece Brito, ignorando os retoques
a que as someteu Sarmiento. Por parte, a crítica a que o noso autor somete a
presunta antigüidade do citado cantar (con toda probabilidade, unha de tantas
falsificacións que circularon durante o século XVII) é incontestable.
113