Descargue o libro - Consello da Cultura Galega
Descargue o libro - Consello da Cultura Galega
Descargue o libro - Consello da Cultura Galega
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
3. Memorias para a historia <strong>da</strong> poesía e poetas españois<br />
110<br />
Martín Sarmiento<br />
464<br />
Isto explícase porque ademais do dito e dos casamentos<br />
recíprocos, o reino de Galicia tiña maior extensión cara ó<br />
Mediodía, de maneira que os países que están entre os dous<br />
famosos ríos Douro e Miño pertencían a Galicia e non á Lusitania.<br />
Ptolomeo expresamente pon dúas clases de galegos:<br />
uns Bracharenses, cuxa capital era Braga, e outros Lucenses,<br />
cuxa cabeza era Lugo. Pero despois que Portugal se erixiu en<br />
reino á parte, agregou moitos países de Galicia. Disto resultou<br />
que moitas cousas que en reali<strong>da</strong>de son galegas, pasaron<br />
por portuguesas, e outras pasan por galegas, aín<strong>da</strong> que na<br />
reali<strong>da</strong>de son portuguesas6 .<br />
465<br />
Antes do século duodécimo en todos aqueles países só<br />
se escribía en lingua latina, como consta polos instrumentos<br />
que subsisten; o mesmo que acontecía en Castela. Así, calquera<br />
instrumento que se exhibir de antes <strong>da</strong>quel século<br />
escrito en vulgar portugués ou galego, ou é falso ou moi sospeitoso.<br />
Despois, sen saber cando, se introduciu escribir en<br />
vulgar. Pero os galegos, por deferencia á lingua castelá dominante,<br />
facían ou recibían os instrumentos públicos en vulgar<br />
castelán, o que aín<strong>da</strong> hoxe executan. Non así os portugueses,<br />
pois como tiñan monarca propio, introduciron nas escrituras<br />
públicas e priva<strong>da</strong>s aquel vulgar primitivo que era común ás<br />
dúas clases de galegos lucenses e bracarenses, o cal, co tempo<br />
e co exercicio de escribirse, se fixo como dialecto distinto<br />
e é o que hoxe chamamos portugués, aín<strong>da</strong> que ten tanta<br />
semellanza co vulgar galego que hoxe se fala, que non todos<br />
os saben dexergar.<br />
6. O texto reza: “De esto ha resultado que muchas cosas, que en reali<strong>da</strong>d<br />
son Gallegas, han pasado por Portuguesas; y otras pasan por Portuguesas,<br />
aunque en reali<strong>da</strong>d son Gallegas”. Semella obvio que o autor cometeu un<br />
lapsus calami, que haberá que corrixir conforme fixemos nós.<br />
Martín Sarmiento<br />
466<br />
3. Memorias para a historia <strong>da</strong> poesía e poetas españois<br />
Por iso non debe estrañar, ou non é do caso, que no<br />
idioma portugués escrito se atopen hoxe infin<strong>da</strong>s voces que<br />
non se encontran no idioma galego só falado. A comunicación<br />
cos mouros <strong>da</strong>s fronteiras, as conquistas orientais e occidentais<br />
e o ter escrito sobre artes e ciencias e en materias<br />
eclesiásticas, foron a orixe <strong>da</strong>quel exceso de voces. Pero<br />
dubido de que en canto a voces radicais e primitivas haxa<br />
exceso ningún, pois hai moitas voces destas no idioma galego<br />
falado que non se achan no portugués escrito nin nos<br />
seus diccionarios.<br />
467<br />
Aín<strong>da</strong> que dixen que o idioma galego non se escribía nin<br />
se escribe, enténdese en instrumentos públicos e en <strong>libro</strong>s,<br />
pois en contratos particulares e en cartas de cando en vez se<br />
escribía e aín<strong>da</strong> se usa, pois vin instrumentos dos séculos<br />
décimo cuarto e décimo quinto re<strong>da</strong>ctados nese idioma. E se<br />
hoxe se quixese escribir tanto como en Castela e en Portugal<br />
é o idioma capaz de todo, agregándose as mesmas voces estrañas<br />
que se aplicaron a aqueles dous dialectos, pois as<br />
voces trópico, paralaxe, cosmografía, liturxia, sinopse, antropófago,<br />
etc., sendo puras gregas e pronunciables en galego,<br />
non sei por que, con exclusiva, se han de chamar portuguesas,<br />
francesas ou castelás.<br />
468<br />
Ata aquí dos dous dialectos escritos e non escritos. Canto<br />
a falados e cantados é maior a súa antigüi<strong>da</strong>de, aín<strong>da</strong> que<br />
indeterminable a tempo fixo. O certo é que para trobar, compoñer<br />
coplas e cantalas non cómpre que se escriban. Así<br />
pois, crerei que cando o marqués de Santillana di que os<br />
galegos e portugueses atoparon os versos <strong>da</strong> arte maior e <strong>da</strong><br />
arte común, se refire a aqueles tempos en que nin portugueses<br />
nin galegos escribían o idioma vulgar que falaban e no<br />
111