Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
108
Martín Sarmiento
Afonso escribise en galego, e non a atopo para non estrañar
que escribise en portugués.
458
Se Argote tivese visto a Carta do marqués de Santillana,
desataría máis facilmente unha obxección que se opón, falando
do célebre poeta Macías, que en España é aínda hoxe o
exemplo dos namorados. No capítulo 148 do libro 2 da
Nobleza de Andalucía trata deste Macías e di o que no século
correspondente procurarei propoñer tamén. Pon alí a mesma
canción que de Macías citou o marqués, e comeza, Cativo de
miña tristura, etc.
459
Faise esta pregunta: “Y si á alguno —por causa das
devanditas coplas de Macías— le pareciere que Macías era
Portugués, esté advertido que hasta los tiempos del Rey D.
Enrique Tercero, todas las coplas que se hacian comunmente,
por la mayor parte, eran en aquella lengua; hasta que despues
en tiempo del Rey D. Juan, con la comunicacion de
Naciones estrangeras, se trató de este género de letras con
mas curiosidad”. Pero cita o poeta Juan Rodríguez del Padrón
en proba de que Macías non era portugués mais galego e
natural do seu mesmo lugar, a vila de Padrón ou a antiga Iria
Flavia (véxase o que se di no número 608).
460
Sendo, como foi, o célebre e namorado poeta Macías galego
de nación, e vivindo acá en Castela, non precisaba escribir
en portugués podendo escribir en galego e en castelán. De
feito, fixo coplas castelás, e as que pon Argote non son portuguesas,
mais galegas, como así mesmo o son as do rei don
Afonso o Sabio e as doutros. Destarte enténdese e confírmase
o que escribiu o marqués de Santillana sobre o idioma dos
antigos trobadores casteláns, andaluces e estremeños.
Martín Sarmiento
461
3. Memorias para a historia da poesía e poetas españois
O dito polo marqués sobre que a arte maior e a arte común,
ou real, se inventou nos reinos de “Galicia, y Portugal,
donde no es de dubdar que el exercicio de estas Sciencias, mas
que en ningunas otras Regiones, et Provincias de la España, se
acostumbró”; e mailo dito polo portugués Duarte Nunes acerca
de que o rei don Dionysio foi “quasi o primeiro” que se saiba
ter feito versos en lingua portuguesa, comproba que os nosos
trobadores antigos non usaban do idioma portugués, mais do
galego, aínda que son os dous moi parecidos entre si.
462
Esta semellanza dos dous dialectos foi orixe de moitas
equivocacións, pois non todos penetran os idiotismos que os
diferencian. É certo que canto máis se recúa ós séculos pasados,
son máis imitantes os ditos dialectos, ata coincideren
nun só. Pero é innegable que cando Portugal estaba en poder
dos mouros, falábase xa en Galicia o idioma vulgar, aínda
que dubido que se escribise, como nin aínda hoxe a penas
se escribe. Pero isto non impide que se cantase e que nel se
fixesen varias coplas que despois se pasaron ó papel, e que
co tempo se extraviaron ou se perderon de todo.
463
No Corolario do discurso décimo quinto, Paralero das
linguas, que se acha no tomo primeiro do Theatro crítico
universal do padre mestre Feyxoó, bieito e de nación galega,
atoparanse as razóns da semellanza e diferencia dos dous dialectos,
galego e portugués [véxase texto 1]. É inconcuso,
como alí se di, que a conquista de Portugal e o populamento
segundo comezou entrando desde as partes máis boreais de
Galicia, concorrendo a todo os daqueles países. Así se ve que
hai moitos lugares no máis boreal de Portugal que teñen os
mesmos nomes que outros tantos en Galicia, e que os apelidos
máis célebres se atopan igualmente nas dúas nacións.
109