Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

1. Paralelo das linguas castelá e francesa
90
Benito Feixoo
da portuguesa, por seren pouquísimas as voces en que discrepan,
e a pronuncia das letras en todo semellante; e así se
entenden perfectamente os individuos de ambas nacións sen
ningunha instrucción antecedente.
28
Que a lingua lusitana ou galega se debe considerar dialecto
separado da latina, e non subdialecto ou corrupción da
castelá, próbase, ó meu xuízo, con evidencia, polo maior
parentesco que ten aquela ca esta coa latina. Para quen ten
coñecemento destas linguas non pode haber dúbida de que
polo común as voces latinas dexeneraron menos na portuguesa.
Isto non podería ser se a lingua portuguesa fose
corrupción ou subdialecto da castelá; sendo certo que con
cantas máis mutacións se aparta unha lingua da fonte, tanto
máis se arreda da pureza da súa orixe.
29
Se polo maior parentesco que ten un dialecto coa súa
lingua orixinal ou menor desvío que padeceu dela, houbese
que regular o seu valor entre todos os dialectos da latina,
dariamos a preferencia á lingua italiana e en segundo lugar
poñeriamos a portuguesa. A algúns parecerá que debe facerse
así, porque sendo unha especie de corrupción aquela
declinación que insensiblemente vai experimentando a lingua
primordial cara ó seu dialecto, parece que se debe ter por
menos corrompido, e por conseguinte por menos imperfecto,
aquel dialecto en que foi menor o desvío.
30
Emporiso, esta razón ten máis aparencia que solidez. O
primeiro, porque a corrupción de que se fala non é propiamente
tal, mais metafórica. O segundo, porque aínda que
poida chamarse corrupción aquel preguiceiro tránsito con
que a lingua orixinal vai declinando ó dialecto, despois que
Benito Feixoo 1. Paralelo das linguas castelá e francesa
este, logrando a súa enteira formación, está fixado, xa non
hai corrupción, nin sequera metafórica. Isto vese nas cousas
físicas, onde, aínda que se chama corrupción (ou se asenta
que a hai) aquel estado transitorio con que a materia pasa
dunha forma a outra, unha vez que a nova forma se considera
en estado permanente (ou in facto esse, como explican os
filósofos da Escola), daquela ninguén di que hai corrupción,
nin o novo composto pode chamarse de ningunha maneira
corrompido. E así, do mesmo xeito que ás veces sucede que
non obstante a corrupción que precedeu á introducción da
nova forma, o novo composto é máis perfecto ca o antecedente,
podería tamén suceder que mediante a corrupción do
primeiro idioma se enxendrase outro máis copioso e máis
elegante ca aquel de onde trae a súa orixe.
31
Por este principio, pois, non se pode facer xuízo da calidade
dos dialectos. E excluído este, non vexo outro por onde
dos tres dialectos en cuestión se deba dar preferencia a algún
sobre os outros. Paréceme que a lingua italiana soa mellor cás
demais na poesía. Pero tamén xulgo que isto non nace da
excelencia do idioma, si do maior xenio dos naturais ou o
maior cultivo desta arte. Aquela fantasía propia a animar os
trazos na pintura é, pola simbolización das dúas artes, a máis
acomodada a exaltar as cores da poética: “Ut pictura poesis
erit” [“A poesía será coma a pintura”]. Despois dos poemas de
Homero e Verxilio non hai cousa que iguale no xénero épico
á Xerusalén de Tasso.
32
Os franceses notan as poesías italiana e española de moi
hiperbólicas. Din que as dúas nacións se dan demasiado ó
entusiasmo, e por excitar a admiración se afastan da verosimilitude.
Pero eu digo que quen quere que os poetas sexan moi
cordos, quere que non haxa poetas. O furor é a alma da poesía.
91