Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

Apéndice II
Dividinos por clases con esta orde: a primeira clase é de
grandes de España, títulos de Castela, cardeais e bispos. Na segunda
clase están dous tomos grosos de cartas de don Francisco
Xabier Sarmiento, irmán do reverendo. Na terceira clase hai
innumerables cartas de monxes da súa relixión, que, aínda que
conteñen asuntos curiosísimos nos dous tomos de botánica e
diplomática, tamén os conteñen tan ridículos como se podería
agardar de moitos ociosos e desatentos que lle escribían, e estas
ociosidades que non son separables de todo fan que non
se poidan franquear aquelas preciosidades. Noutra clase hai
varias cartas e pequenas pezas do autor. Noutra hai moitísimos
apuntamentos, debuxos, deseños, planos e humanidades do
mesmo. E por último e remate desta memoria hai estes dous
tomos de cartas escritas ó dito reverendo por cabaleiros ou damas
particulares en razón dalgún obxecto interesante.
Nestes dous tomos atópanse as cartas orixinais de moitos
escritores. Destes os máis expresan ou indican nas súas propias
cartas a mencionada condición de escritores, e xa que
logo escuso de anotala. Outros son moi coñecidos no mundo
literario, e doutros non teño qué dicir. Iso aforro de tempo,
que non o teño moi sobexo.
As cartas, a máis de ofreceren unha colección paleográfica
para o sucesivo, comprenden varios asuntos útiles. Unhas son físicas,
outras matemáticas, outras médicas, outras botánicas, outras
históricas, outras anticuarias, e diplomas outras. Bo sería facer o
índice destas cousas en cadanseu artigo, pero eu non podo. [...]
En fin, estes dous libros son meus, fabricados de farrapos
refugados á vista e co consentimento do Padre Abade de San
Martín de Madrid, e como meus os ofrezo á Real Academia da
Historia e os remito desta a miña cela de san Zoil de Carrión.
Decembro 20 de 1786. Frei Juan Sobreyra e Salgado.
[Rodríguez Montederramo, J. L., “Una carta en gallego dirigida al P.
Sarmiento: Nota sobre la actitud lingüística del benedictino”, en N.
Delbecque & C. de Paepe, Estudios en honor al profesor Josse de Kock,
Leuwen, Leuwen University Press, 1998; 457-67, nas pp. 466-67]
362
Juan Sobreira
III
[CATÁLOGO DOS ESCRITOS OU VIDA
E VIAXES LITERARIAS.
NOTAS PARA UNHA BIO-BIBLIOGRAFÍA 1 ]
Número e calidade dos escritos do Reverendísimo Padre Mestre Frei
Martín Sarmiento, fillo profeso do Mosteiro de San Martín de Madrid,
orde de San Bieito, tirada á letra da que el mesmo deixou escrita da
súa man, asinada, por orde cronolóxica, xa das viaxes, xa das datas
dos escritos, e xeralmente a cronoloxía da súa vida e sucesos.
1695
A noite do 9 de marzo nacín [en Vilafranca do Bierzo,
Reino de León, facendo alí mansión os meus pais por algún
tempo,] e o día 19 bautizáronme co nome de Pedro Joseph
[na parroquia de Santiago da dita vila].
1. Reproducimos a edición deste escrito que ofrece L. Viñas Cortegoso,
deixando constancia das advertencias de J. L. Pensado: “Este benemérito editor
[Viñas] deu demasiada confianza a un manuscrito que se conservaba na
Biblioteca Provincial de Ourense e destruído no incendio de 1927, despois
de que o publicase J. Domínguez Fontenla [...] fronte ó único que tiña valor
que é o autógrafo de Fr. Martín conservado na Biblioteca Nacional ms. 17642
que leva o título seguinte: Catálogo de los pliegos que yo Fray Martín Sarmiento,
benedictino y profeso en S. Martín de Madrid, he escrito de mi mano,
pluma y letra sobre diferentes asuntos”. (Fray Martín Sarmiento testigo de su
siglo, p. 15). O certo é que Viñas seguiu o autógrafo indicado por Pensado, e
comparouno coa copia de Ourense, segundo a edición de Domínguez Fontenla,
decatándose de que o texto orixinal fora acrecentado na copia de Ourense
con interpolacións tiradas de distintas obras de Sarmiento e
lixeiramente adaptadas ó novo contexto; interpolacións debidas probablemente
ó responsable desa copia, o padre José Goyanes. Seguindo a edición
de Viñas, colocamos entre parénteses esas interpolacións. O subtítulo que