Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

More documents

Recommendations

Info

7. Elementos etimolóxicos catalán. ¿E por que os bispos de Galicia non se deben cinxir a esta xustísima lei? 440 É moi loable, sobre ser precisa, a lei de América segundo a cal ningún sacerdote pode ter curato ou doutrina se non sabe ben a lingua bárbara dos pobos que vai instruír. Así, chaman políglotas ós que estudian moitas linguas bárbaras para estaren aptos para este ou o outro curato. Eu aseguro que se para os curas de Galicia houbese exame do que saben do galego vulgar e suspendesen os que non o saben, tería eu menos que persuadir sobre o estudio da lingua galega. [441] Ademais da utilidade espiritual que se debe seguir de que un crego saiba ben a lingua vulgar dos seus rústicos fregueses galegos, seguirían outras moitas utilidades e proveitos para o público e a sociedade humana. Se o crego, ademais do devandito, é literato e curioso e amador da agricultura, Historia Natural e Botánica, ¿cantos adiantos nesas tres fundamentais facultades non poderá comunicar ós seus fregueses? ¿E cantas conveniencias visibles non se poderán seguir ó cura e ó aumento do seu curato se os mesmos fregueses rústicos comunican ó seu mesmo cura, mediante o vulgar galego, as súas prácticas, observacións e descubrimentos nas tres facultades ditas? 441 BIS O que digo do crego que non entende a linguaxe dos seus fregueses e dos fregueses que non entenden a linguaxe do seu crego poderá aplicarse a outros moitos que deben tratar con galegos rústicos e non entenden a súa lingua. Non falo do trato para contratos, comercio, vendas e compras. Estes poderán executarse, aínda que sexan de linguas diferentes os executantes, ou por medio de intérprete, chalán e truchimán, ou por xestos. E o que é máis, poderán comerciar sen verse, nin oírse, nin falarse, como, segundo Plinio, facían os saeres ou chineses. Todo o suplía a boa fe de expoñer en 306 Martín Sarmiento Martín Sarmiento 7. Elementos etimolóxicos sitio público os xéneros recíprocos que se ían trocar cando non había moeda. Os primeiros holandeses que pasaron a Asia comerciaron por acenos. E os primeiros españois que pasaron a América non puideron comerciar por intérpretes. [442] Falo, si, dos que van tratar de instruír e dirixir os fieis na relixión católica e dos que van administrar xustiza civil, acomodándose uns e outros ós inviolables e loables costumes do país, pois un costume establecido de inmemorial e que non é mao, ten tanta forza coma unha lei extemporánea e transitoria. E todos os que non saben nin a lingua galega, nin os costumes respectivos, son ineptos para os ditos empregos. 443 Onde unha potencia dominante permite o exercicio libre de relixión diferente e aínda contraria á dominante relixión, tamén permite que os desa diferente relixión ou secta nomeen por si mesmos os que van ser directores en materia de relixión e os que van ser maxistrados na administración da xustiza civil, exceptuando o ius gladii. Así viviron os cristiáns baixo o dominio dos mahometanos. Así vivían os mouros e xudeus baixo o poder dos cristiáns cando se lles permitía o exercicio libre das súas relixións. Así viven hoxe os xudeus en Roma, Francia, Inglaterra, Holanda, etc. E así viven os gregos baixo o xugo do Gran Sultán. [444] Todo o dito vai fundado en que, ou eses tolerados non se deben xa tolerar coma en España, ou se se toleran co libre e público exercicio da súa relixión, se lles deixe escoller os maxistrados que saiban a súa lingua, leis e costumes. Levo visto e lido non poucos instrumentos e foros antigos de lugares. Neles é moi común a expresión, cando hai diferencias sobre un dereito, remitilo ó que catro ou seis homes bos xulguen: “Quanto quatro hombres buenos asmaren”. O verbo asmar é puro castelán e vén do puro latín aestimare, ‘estimar’ ou ‘xulgar’. Pregunto: ¿eses catro homes ían procuralos fóra do país? ¿E eses non sabían a lingua vulgar? ¿Como, pois, se tolerou que vaian de longas terras a Galicia 307
7. Elementos etimolóxicos 308 Martín Sarmiento eses bos homes a ser maxistrados civís e eclesiásticos sen saberen a lingua nin os costumes? [...] 448 Así, non son os galegos os que cesaron de escribir en galego, mais os casteláns, que comezaron a escribir e a actuar en castelán e pasaron á barbarie de que os nenos galegos estudiasen o latín pola lingua castelá, totalmente estraña para eles. E estou firme en que todo canto papel se esborrancha en Galicia con lingua castelá é para os galegos rústicos e aldeáns coma se estivese escrito en algarabía, e no meu concepto todo é nulo e nugatorio. [449] O máis sensible é cando os que non son galegos nin saben ben o idioma galego se meten a instruír os rústicos na doutrina cristiá, a administrarlles os sacramentos, e en especial o da penitencia, a exhortalos, e todo en lingua castelá que non entenden os oíntes. Este punto é asunto dun concilio provincial no cal os aldeáns presentasen as súas xustas queixas, para que non seguisen tantos absurdos enormes do abuso contrario. Para maldita cousa se precisa en Galicia a lingua castelá, abondoulle por algúns séculos a súa lingua galega, que tanto apreciou o rei don Afonso o Sabio e acaso o seu pai san Fernando, porque consta que de neno se criou en Galicia. [...] Martín Sarmiento 7. Elementos etimolóxicos [7.8] 456 CEN VOCES GALEGAS PARA RIDICULIZAR A UN PAILÁN18 Pedrón é un... 1. Almallo 2. Arroaz 3. Adramán 4. Alarbe 5. Arrocheyro 6. Aforra gaytas 7. Animal 8. Bausan 9. Baldragas 10. Baldrocas 11. Boleyro 12. Cirolas 13. Cirolán 14. Congorzo 15. Cortezudo 16. Codeo 17. Cazoleyro 18. Calazeyro 19. Carrejon 20. Cañon 21. Canaves 22. Centulo 23. Choqueyro 24. Castroeyro 25. Calancrán 26. Empreña vellas 27. Esculapeyro 28. Escoler 29. Estantiga 30. Farouteyro 31. Felpudo 32. Farulleyro 33. Farfulleyro 34. Faramalleyro 35. Furta bestas 36. Fura bolos 37. Gurumante 38. Gorxón 39. Galdrupeyro 40. Galdrumeyro 41. Godallo 42. Lanudo 43. Laparo 44. Labrego 457 45. Lapa caldos 46. Lambon 47. Lambroiras 48. Lamboeyro 49. Lambaz 50. Lambuzas 51. Lambuzeyro 52. Lambisqueyro 53. Lampantin 54. Larfon 55. Larpon 56. Larpeiro 57. Larouzas 58. Larafouzas 59. Lampreeiro 60. Lobeyro 18. Tal como fixemos antes cos topónimos, nesta lista reproducimos a ortografía dos manuscritos. 309
Page 1 and 2:
SOBRE A LINGUA GALEGA ANTOLOXÍA
Page 3 and 4:
LIMIAR MARTÍN SARMIENTO, ENCICLOPE
Page 5 and 6:
Limiar ó que amolaban as servidume
Page 7 and 8:
Limiar galego, e da súa percepció
Page 9 and 10:
Para Carlos Casares, un pouco por t
Page 11 and 12:
Antigüidade e nobreza, pureza e ha
Page 13 and 14:
Page 15 and 16:
Page 17 and 18:
Page 19 and 20:
Page 21 and 22:
Page 23 and 24:
Page 25 and 26:
Page 27 and 28:
Page 29 and 30:
Page 31 and 32:
Page 33 and 34:
Page 35 and 36:
Page 37 and 38:
ANEXO CRONOLOXÍA DA OBRA FILOLÓXI
Page 39 and 40:
BIBLIOGRAFÍA ACTIVA 1 1. BIBLIOGRA
Page 41 and 42:
Bibliografía activa Madrid, Univer
Page 43 and 44:
[1] BENITO J. FEIXOO: [O GALEGO, LI
Page 45 and 46:
1. Paralelo das linguas castelá e
Page 47 and 48:
[2] MARTÍN SARMIENTO: [DEFENSA DA
Page 49 and 50:
[3] MEMORIAS PARA A HISTORIA DA POE
Page 51 and 52:
3. Memorias para a historia da poes
Page 53 and 54:
Page 55 and 56:
Page 57 and 58:
Page 59 and 60:
Page 61 and 62:
Page 63 and 64:
Page 65 and 66:
4. Carta sobre a orixe e formación
Page 67 and 68:
Page 69 and 70:
Page 71 and 72:
Page 73 and 74:
Page 75 and 76:
5. Onomástico etimolóxico da ling
Page 77 and 78:
Page 79 and 80:
Page 81 and 82:
Page 83 and 84:
Page 85 and 86:
Page 87 and 88:
Page 89 and 90:
Page 91 and 92:
Page 93 and 94:
Page 95 and 96:
Page 97 and 98:
Page 99 and 100:
Page 101 and 102: 5. Onomástico etimolóxico da ling
Page 129 and 130: 6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
Page 135 and 136: 7. Elementos etimolóxicos 272 Mart
Page 139 and 140: 7. Elementos etimolóxicos 229 Teor
Page 147 and 148: 7. Elementos etimolóxicos 385 BIS
Page 149 and 150: 7. Elementos etimolóxicos 413 300
Page 151: 7. Elementos etimolóxicos 304 Mart
Page 155 and 156: 7. Elementos etimolóxicos 462 Non
Page 157 and 158: 8. Discurso apoloxético 316 Martí
Page 159 and 160: 8. Discurso apoloxético de sentido
Page 165 and 166: 8. Discurso apoloxético [8.8] [Ó
Page 167 and 168: 8. Discurso apoloxético 336 [8.10]
Page 173 and 174: Selección, introducción, edición
Page 175 and 176: [9.1] [O DELEITE DE LER NO LIBRO DA
Page 177 and 178: 9.2. Carta a Francisco Xabier [9. 2
Page 179 and 180: 9.3. Carta a Campomanes 352 Martín
Page 181 and 182: 9.4. Carta a Sarmiento A súa sobri
Page 183 and 184: II [PRÓLOGO DE JUAN SOBREIRA A DOU
Page 185 and 186: Apéndice III. Catálogo dos escrit
Page 197 and 198: Noticia bibliográfica AS COPIAS DE
Page 199 and 200: Noticia bibliográfica vedra e Cuad
Page 201 and 202: Noticia bibliográfica Sarmiento, F
Page 203 and 204:
ÍNDICES
Page 205 and 206:
Índice de autores e personaxes cit
Page 207 and 208:
Alcorán 7(16) Amalthea Onomastica
Page 209 and 210:
ÍNDICE DE PALABRAS COMENTADAS POLO
Page 211 and 212:
Índice temático escrita medieval
Page 213 and 214:
Índice xeral 11. A reivindicación
show all

Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?