Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
entendemento perspicaz e natural, son papeis mollados todos
eses escritos que miran a luír a lingua e a introducir unha elegancia
servil.
59
Di o dito Nunes que a lingua portuguesa se avantaxou
tanto á galega, “quanto na copia e na elegancia dela vemos”.
Falando da verdadeira elegancia e da copia propiamente tal,
en maldita cousa se avantaxou o subdialecto portugués ó dialecto
galego. Léanse os escritos portugueses anteriores ó rei
Don Sebastián, e non se atopará neles sombra de máis elegancia
e de máis copia do que nos escritos manuscritos que
se conservan en galego. Teño presente Rui de Pina e García
de Resende8 , e nin polo forro notei neles farrapo de máis
copia nin de máis elegancia.
60
O Padre Bluteau pon ó comezo do seu Vocabulario portugués
os escritos en portugués que tiña presentes para a súa
obra. Noto en primeiro lugar que só para o título amoreou
cincuenta e sete adxectivos, e ningún é voz portuguesa; pero
ou pura grega, ou pura latina. E isto é máis copia? Noto en
segundo lugar que de trescentos setenta escritos en portugués
que propón, se se atende ós anos de impresión, só vinteún
tocan á época antes de Filipe II, cento cincuenta e seis ós
anos en que Portugal estivo unido a Castela, e cento noventa
268
Martín Sarmiento
8. Rui de Pina (c. 1440-c. 1520), garda maior do Arquivo do Reino, compilou
as crónicas dos reis de Portugal desde Sancho I ó seu coetáneo João II
(esta última é citada máis abaixo no texto). Garcia de Resende (c. 1470-
1536), poeta e historiógrafo, secretario particular do rei João II, foi o encargado
da compilación do Cancioneiro Geral (1516), a máis importante
colectánea de poesía producida en Portugal no século XV e comezos do XVI.
No catálogo da súa biblioteca, Sarmiento anota: “Cancioneyro Geeral: colección
de máis de 120 poetas portugueses antigos, en letra gótica. Lixboa,
1516. Este cancioneiro, e nesta impresión, é libro rarísimo que non ten prezo;
é evidente pola encadernación en tafilete, o dourado e as armas, que foi do
Conde Duque” [de Olivares?].
Martín Sarmiento 6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
e tres ós anos que seguiron ó levantamento 9 . [61] Noto en terceiro
lugar que está moi minguado nos escritos anteriores a
Filipe II e que lle esqueceu o Cancioneiro Geral portugués de
García de Resende e a súa Crónica de Don João II e outros
moitos. Noto en cuarto lugar que entre os escritos do tempo
da unión lle esqueceron João de Barros 10 , autor moi clásico, e
outros. E finalmente noto en quinto lugar que os autores de
despois da separación se inflan con libros de pouco miolo.
Con palabras que se atopan nun sermón, nin se pule, nin se
autoriza, nin se fai copiosa unha lingua 11 .
62
Sendo tan clásicos os autores que escribiron nos sesenta
anos da unión, quixera que me dixese Duarte Nunes se os
portugueses tiveron neses sesenta anos algunha Corte de Rei
propio. E sendo evidente que non tiveron máis rei que o que
tiñan os galegos, apálpase que nin Corte nin Rei nin Roque
cómpre para falar, cultivar e escribir unha lingua.
[...]
M. Sarmiento, Origen de la voz gallega mixiriqueyro. Madrid, 1759.
Texto inédito
9. Sarmiento periodiza tomando como fito o dominio filipino (1580-
1640), durante o cal as coroas de Portugal e España estiveron unidas nas persoas
dos Austrias españois Filipe II, Filipe III e Filipe IV, ata o ‘levantamento’
de 1640 que abocou Portugal á separación.
10. João de Barros (c. 1496-1570), célebre escritor, gramático e historiador
renacentista, é un dos grandes clásicos da literatura portuguesa. É autor,
entre outras obras, da novela de cabalería Clarimundo (1522), o diálogo filosófico
Ropicapnefma (1532), a Gramática da Lingua Portuguesa (1540) e as
Décadas (1552-1563), crónicas da expansión portuguesa polo mundo.
11. Probablemente, Sarmiento refírese aquí ó Padre Antonio Vieira (1608-
1697), insigne prosista e o máis importante pregador sacro do século XVII
portugués, célebre polos seus Sermoens (1679-1697).
269