Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
266
Martín Sarmiento
primitivo reino católico da Cristiandade? Quen ignora que o
Reino de Portugal é o último dos reinos que se estableceron
en España? Quen non sabe que iso foi sobre un retallo do
Reino de Galicia, que só se deu en goberno? Xamais puiden
ver o instrumento de don Afonso VI que dea fe e que nos
indique quen foron, senón os galegos, os que conquistaron
de mouros o que hoxe é Reino de Portugal. Un home soilo,
con título de conde, non conquista, sen moitas tropas. Don
Henrique 7 nin as trouxo, nin as tiña. O recurso a tropas
estranxeiras que viñeron por mar, é fuxir de Galicia e confesar
coa lingua aínda hoxe que os que conquistaron Portugal
foron os galegos.
54
Galicia sempre foi reino, e tivo Corte e Cortes aquí ou
acolá. Lugo e Braga dos suevos: alí se xuntaban os concilios,
e non en Portugal. Lugo e Santiago, dos reis que sucederon
ós suevos. En Santiago coroouse o emperador Afonso VII,
que nacera en Galicia. Os fillos dos reis godos criábanse xunto
a Baiona. San Fernando e mailo seu fillo Afonso o Sabio
criáronse en Galicia, como consta das coplas que o mesmo
don Afonso escribiu en lingua galega. [54 bis] Daquela non
había lugar permanente para a Corte, nin tampouco a tivo o
Reino de Portugal. Todo o territorio era Corte, porque en
todas as partes e por todas as partes andaban os reis: “Onde
está o Rei, está a Corte”. Dicir que a Corte é a oficina onde se
forxan os vocábulos e se pulen, é manifesto erro. Toda Corte
permanente e única é unha babilonia, onde, lonxe de luírse a
lingua, se confunde con outras, e se enlarafuza con voces
bárbaras de todas as nacións. [55] Tendo en conta que Lisboa
foi máis infestada e apestada de nacións bárbaras ou forasteiras
a causa das conquistas e do comercio, digo que a linguaxe
portuguesa que se fala en Lisboa é a máis híbrida e
7. Refírese a Henrique de Borgoña, conde de Portugal (c. 1096-1112), pai
do primeiro monarca portugués, Afonso I Henriques.
Martín Sarmiento 6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
corrupta linguaxe de Portugal. Non nego que en Lisboa haxa
moitos que falen con pureza o portugués; pero iso será ou
polos libros ou porque xa o falaban antes. Para iso non se
precisa Corte; nin tampouco na Corte pode haber acento fixo,
nin pronuncia constante, a causa da variedade de nacións
concorrentes.
56
O ilustrísimo señor Feixoo fala como escribe. Poucos
negarán que o estilo das súas obras sexa escorreito, luído, claro
e elegante. E con todo iso, xamais se criou na Corte, nin
precisou dela, para posuílo. Non obstante, el mesmo refire
canto superior era o gozo que experimentaba oíndo falar en
galego un pobre rústico arrocheiro que levaba o viño ó Colexio
de Lérez, benedictino, xunta Pontevedra. Era alí lector de
Artes o ilustrísimo Pañelles, que morreu bispo de Mallorca, e
era pasante o ilustrísimo Feixoo. Gustaban tanto os dous de ter
coloquios co devandito rústico galego, que acordaran avisarse
un a outro cando viñese o arrocheiro para baixaren os dous a
sentilo falar e parolaren con el. Non era a dozura do idioma
galego o que os engaiolaba, senón a natural elocuencia.
57
Aquel rústico non sabía escribir, nin aínda ler. Nacera
nunhas fragosas montañas, xamais vira Corte, só sabía falar o
seu idioma nativo. Endebén, era tan naturalmente discreto e
elegante que nos seus discursos engaiolaba os dous ilustrísimos.
Logo, esa pataqueirada de Corte e Oficina é unha matrácola
para querer aloumiñar os que non viviron na Corte. A
elegancia de voces non se ha de regular pola multitude das
superfluas, exóticas e sexquipedais, pero polas máis propias e
expresivas, e sobre todo que sexan nativas. [58] Nin os reis,
nin o clima das cortes, nin as galas, nin as modas, nin os moitos
caudais, nada diso dá entendemento. Este só o dá Deus, e
repárteo por cortes, cortellos, vilas, aldeas e lugares. Sen un
267