Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
262
Martín Sarmiento
voz, escollín a voz mexerico, que é unha das oitocentas de
orixe ignorada por Nunes, que por iso a coidou aborixe en
Portugal. Canto ó significado, non hai dúbida: hai o verbo
mexericar, a persoa mexeriqueiro e a acción mexericas, etc.
Todo significa ‘rexoubar’, ‘descubrir defectos’, e é mixiriqueiro
(á galega) o que anda con andrómenas. [18] Se en tempo
de Duarte Nunes existisen xa os Vocabularios de Pereyra e de
Bluteau, non tería posto mexerico por voz enigmática. Sendo
eu cativo, oín en Galicia a copla seguinte.
Paxaro mixiriqueiro
todo canto ve descobre;
daquela banda do río,
maldiga folla que bole
O que ler esta copla, non saberá enxergar se é galega ou
portuguesa. Importa pouco. O que fai ó caso é pescudar, por
ela, o primitivo significado da voz mixiriqueiro.
19
Cando o mestre sabe que un rapaz fixo algunha trasnada culpable
porque algún maligno rexoubeiro lle levou o conto,
sinálalle ó rapaz que o soubo porque llo dixo un paxariño.
Do mesmo xeito, as follas das árbores que están á beira do
río, nin bolen nin abanean para que ningún paxaro mixiriqueiro
vaia con lerias e lle aumente o que non oíu. O home
mixiriqueiro anda a todas: descobre chatas alleas, inventa
defectos que non hai, sementa a cizaña e discordias, e leva e
trae contos e loias de aquí para acolá. [20] Estando o ano 55
en Galicia, oín outras dúas coplas que veñen ó caso da significación
de mixiriqueiro. Di a primeira:
Paxaro mixiriqueiro
heinche de cortar o pico
porque levas os recados
adonde está don Benito
Martín Sarmiento 6. Orixe da voz galega mixiriqueiro
Di a segunda:
Craviños da miña quinta
heinvos de cortar os picos,
xa Catriña non me fala
quen lle dixo mixiricos?
21
Coido que no canto de craviños, din outros “paxaros da
miña quinta”. Non estaría mal, pero craviños di máis e ten máis
énfase, pois introdúcense os caraveis falando e rexoubando:
saíu Catalina ó xardín do seu amante, arrecendeu alí algúns
caraveis, estes fóronlle con loias, andrómenas e mixiricos contra
o devandito amante, e xa desde aquela nin tan sequera lle quería
falar (“xa Catriña non me fala”). Destarte queda entendida a
copla, e caletrada a significación de mexericos, ou como máis
dondamente pronuncia o galego, mixiricos.
[...]
45
Se o ano de 1600 tivese vindo a lume ese Vocabulario
galego3 ben seguro é que Duarte Nunes tería escrito doutro
xeito. Dirá algún que para ese vocabulario cumpría que houbese
escritos en galego, por mor de confirmar cada voz. Esta
suposición é un desatino sen xeito. ¿Quen dirá que ten máis
autoridade un escritor de pantalla para autorizar o significado
dunha voz, ca o común consentimento do pobo? Asegúrese
que ese consentimento dá tal significación a tal voz, e
aforrarase de acugular os diccionarios con textos de escritores,
de moitos dos cales se poderá dubidar (eu dubido de
moitos) que entendesen ben a xenuína significación de moitas
voces que teñen estampado. [46] Horacio confirma todo
o dito; e téñoo ó meu favor sobre a reviviscencia de voces
perdidas:
3. Refírese ó Vocabulario de voces usuais galegas que el decote lamenta
que non estivese aínda feito, e que propón que se emprenda.
263