Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

Antigüidade e nobreza, pureza e harmonía da lingua galega
Romano; e en consecuencia sitúa a orixe común do galego e o
portugués no período suevo (sobre isto véxase Lázaro 1947,
146). Pero aquí déixase levar pola inclinación cara á patria
nativa, e sostén que o idioma común se formou en Galicia,
que considera “nación dominante” naquel período, e de alí
pasou despois a Portugal.
Entre as reaccións que suscitou a obra de Feixoo, interésanos
sinalar a de Ernesto Frayer (pseudónimo dun autor
portugués), quen no seu Discurso philológico crítico (1727)
se mostra en desacordo en varios puntos con Feixoo. En primeiro
lugar, rexeita calquera influencia xermánica na orixe
dos romances, e sitúa os inicios da fragmentación nos primeiros
tempos da reconquista. A respecto da cuestión galego/
portugués, Frayer outorga a primacía ó segundo, fundándose
en criterios sociolingüísticos, tales como que os idiomas “se
perfeccionan por los elegantes y cultos oradores, por los discretos
y elevados poetas y por los exactos y fecundos historiadores”.
Nisto a palma levábaa, obviamente, o portugués,
pois no galego non se tiña escrito libro merecente de ser
lido. Segundo Frayer, antepor o segundo ó primeiro sería tan
insensato como “preferir el jergón que en sus chozas usaron
los pastores del Latio al idioma elocuente que en el Senado
Capitolino hablaron los cónsules y emperadores romanos”.
Na liña de Frayer manifestaríanse outros autores, que lle
negaban ó galego a condición de lingua “porque no había en
ella escritos algunos”.
Moi próximo a Frayer, aínda que sen querer contradicir
abertamente a Feixoo, atópase o erudito valenciano Gregorio
Mayans y Siscar, quen afirma nos seus Orígenes del español
(1737):
28
El portugués, en el qual comprehendo el gallego, considerando
aquél como principal porque tiene libros i dominio
aparte, i dejando ahora de disputar quál viene de quál, el
portugués, digo, aunque es dialecto distinto del castellano, es
tan conforme a él que, si uno abre un libro portugués sin
Henrique Monteagudo Henrique Monteagudo Antigüidade e nobreza, pureza e harmonía da lingua galega
saber lo que es, suele suceder leer algunas cláusulas creyendo
que es castellano [...] Vese claramente que las lenguas
portuguesa i castellana son dialectos mui conformes entre sí
(Mayáns 1984, 353).
Na cita é visible a importancia que outorga Mayans á
posesión de tradición literaria e a asociación a un centro de
poder político á hora de definir unha lingua. Pola contra, Sarmiento
saíra en defensa do seu paisano Feixoo na Demonstración
crítico-apologética del Theatro Crítico Universal,
publicada en 1732 refugando enerxicamente a crenza na superioridade
da lingua escrita sobre a falada, e, consecuentemente,
desbotando como inadmisible o criterio do cultivo literario
para clasificar unha variedade como lingua ou como dialecto.
A argumentación é impecable [TEXTO 2]. Sarmiento tamén
defende a prioridade do galego sobre o portugués, pois, tendo
en conta a historia da Península Ibérica na Idade Media,
considera inimaxinable que o segundo se estendese cara ó
norte, e moi verosímil que o primeiro se espallase cara ó sur.
Neste contexto, o noso autor ofrece un bosquexo de caracterización
lingüística do galego fronte ó castelán dunha exactitude
pasmosa.
2. MARTÍN SARMIENTO: APROXIMACIÓN FUXIDÍA Á SÚA VIDA
E Á SÚA FIGURA
Aínda que ó defender o seu paisano e admirado mestre
Benito Feixoo, Martín Sarmiento atopou a oportunidade de
entrar a considerar por primeira vez o galego, en realidade tardaría
bastantes anos en tornar a prestar atención ó seu idioma
nativo. Fillo dunha familia galega da pequena nobreza
(Dubuis, Rochaix & Saugnieux 1988), nado en Vilafranca do
Bierzo en 1795, criado en Pontevedra, Martín Sarmiento marchara
ós quince anos para Madrid (1710) para ingresar na
orde benedictina, estudiara Teoloxía en Salamanca (1714-7) e
29