Descargue o libro - Consello da Cultura Galega

5. Onomástico etimolóxico da lingua galega
da morte. Así, débense copiar todos e á letra. E se é epitafio
antigo remedando os caracteres da primeira liña, como mínimo.
Os caracteres orixinais suplen ás veces a data, pois están
indicando o século da súa exaración. Finalmente, debe Alethophilo
recoller todos cantos letreiros se achasen en pedras,
en madeira ou en metais.
693
Xa me fago cargo das dificultades que me opoñerán a
todo o dito. Pero eu non me espanto de ratos. A maior dificultade
que hai será un non querer e a pápara cantarea de
Galicia: “Non señore, acá non facemos iso”. Nada propoño
aquí que non teña eu executado e aínda que non con tanta
extensión, coa abonda respecto do pouco tempo que andei
por Galicia e moi de paso38 . Con seis anos que eu estivese en
Galicia, e con medios e liberdade para viaxar de aquí para
alí, recollería todo o dito e moito máis. ¿E que non poderá
recoller Alethophilo empregando vinte anos?
694
O principal para o fin é facer moitas xeiras diferentes e
non importa que dúas ou tres veces se pase por un mesmo
lugar, pois haberá ocasión de informarse máis e mellor. Se
non se puideren copiar ó paso as inscricións todas, de todas
debe apuntarse polo menos o sitio individual onde se atopan
ata que se ofreza mellor ocasión. Non importa que non se
entendan no intre. Cópiense, que ó seu tempo se entenderán.
É indispensable ir preguntando ós do país se saben ónde hai
letreiros pequenos ou grandes e empregar cartos para que os
ensinen. [695] Como corra a voz de que Alethophilo lles dá
cartos ós nenos para castañas, ós vellos para tabaco, ás vellas
para unha roca e a calquera para botar un neto de viño,
246
Martín Sarmiento
38. Ademais dos traballos recollidos nas notas anteriores, téñanse en conta,
entre outros, os dous escritos Viaxe xeográfica do autor a Galicia e Historia
Natural (1745) e Viaxe xeográfica do autor a Galicia (1755).
Martín Sarmiento 5. Onomástico etimolóxico da lingua galega
como lle ensinen os sitios onde viron letreiros, eu fío que
atopará bastante que recoller. O mesmo digo das costas marítimas
para recoller cunchas e testáceos. Viñan a min os rapaces
con monteiras de varias cunchas e ás cales daban o nome
vulgar porque sabían que lles daría para castañas. O mesmo
fixen en orde a vexetais que non podía ver, e faría cos minerais,
se houbese quen os trouxese.
696
Véxase aquí a Alethophilo, que xa paseou toda Galicia e
que se recolle a Santiago cargado de tan preciosos materiais
sen ter precisado libro ningún nin estudiar nada de cor.
Supoño que mentres Alethophilo estivo ocupado en xornadas
leu pouco, pero que mentres viviu retirado na súa casa ou
quinta, no inverno, non deixou os libros da man, dedicándose
a todo xénero de literatura, menos a libros de xenealoxías,
que eses virán despois. Antes debe ir mercando libros do seu
gusto e que lle vaian servir. [697] O Vocabulario portugués do
padre Bluteau en dez tomos en folio é indispensable, pois
suplirá un vocabulario galego. Ademais diso ten moita erudición.
Nebrixa, Aldrete, Covarrubias e o Diccionario académico
da lingua castelá. Para o latín, o Calepino con Passeratio e
Chifflet e sobre todo o Glosario de Du Cange, seis tomos en
folio, para entender o latín da Media Idade e dos instrumentos.
Supoño que xa terá os máis dos autores latinos puros en
prosa e en verso. Será do caso ter unha Arte e Lexicón da lingua
grega para ler alomenos e saber buscar unha voz. O mesmo
digo do idioma francés e italiano.
698
Debe mercar o Chronicón de san Isidoro39 e todas as súas
obras. Despois os Cinco bispos e os Cinco reis de Sandoval e a
39. “San Isidoro. Chronicon, desde Adam ata Heraclio, todo con notas de
García de Loaysa. Turin, 1593”.
247