afriga dossier: mamite - Transmedia 2009

74
SANIDADE
Para solucionar este problema foise xeneralizando o envío
de mostras a laboratorios para illar o microorganismo
causante da mamite e realizar probas para determinar a
resposta deste fronte a diferentes antibióticos (antibiograma).
Isto presentou unha gran vantaxe en relación á práctica
de realizar tratamentos con diferentes antibióticos a
cegas á espera de conseguir un éxito terapéutico. A devandita
práctica provocaba a utilización innecesaria de distintos
principios activos (co maior gasto e a maior posibilidade
de crear novas resistencias que conlevaba) e facilitaba
unha maior lesión do tecido mamario, que se reflectía na
cronificación do proceso ou mesmo na non recuperación
funcional da mama.
Nos últimos anos optimizáronse nos laboratorios as técnicas
para a realización de antibiogramas, introducindo
sistemas expertos que facilitan a interpretación dos resultados
emitidos, así como a automatización e informatización
dos datos obtidos. Ademais, tamén se facilitou a aplicación
de técnicas epidemiolóxicas para o estudo das resistencias,
que poden ser de grande utilidade para o seu coñecemento
nos diferentes microorganismos que producen mamite.
Estes estudos epidemiolóxicos permiten clasificar aos
antibióticos para cada un dos microorganismos, de forma
que poidan ser utilizados sen necesidade de realizar antibiogramas
e esperar os resultados en cada caso de mamite
concreto.
Dende o ano 1994, o Laboratorio Interprofesional Galego
de Análise do Leite (LIGAL) está a realizar un servizo
de diagnóstico de mamites bovinas no que se desenvolven
técnicas de illamento, identificación, antibiograma (con
determinación da Concentración Mínima Inhibitoria ou
CMI) e reconto de células somáticas a partir de mostras de
animais individuais e de tanque.
Precisamente, en base á problemática existente no tratamento
destas infeccións mamarias en vacas produtoras de
leite, e coa finalidade de optimizar o uso de antibióticos no
tratamento destas enfermidades, xorde no LIGAL a necesidade
de elaborar unha guía terapéutica.
Partiuse dos resultados dunhas 90.000 mostras, enviadas
ao longo do ano 2008 polos veterinarios e gandeiros
galegos ao LIGAL e ao Laboratorio de Sanidade e Produción
Animal de Galicia (LASAPAGA), e durante ese
ano e o 2009 elaborouse unha guía terapéutica que contén
información de utilidade para o veterinario e, a través deste,
para o seu servizo ao gandeiro. Neste proceso, ademais
dos laboratorios mencionados, tamén participaron a Universidade
de Santiago de Compostela, a través do departamento
de Patoloxía Animal da Facultade de Veterinaria de
Lugo, e veterinarios de calidade de leite das cooperativas
Agris e Seragro, sendo, polo tanto, un traballo en equipo
onde se procurou que estivesen representadas todas as partes
implicadas.
O obxectivo da guía terapeútica é utilizar toda a información
dispoñible para que sirva de ferramenta adecuada
para a selección de antibióticos. Isto vai redundar nunha
maior eficacia clínica e eficiencia económica dos tratamentos
e na redución do número de tratamentos antibióticos
necesarios.
AFRIGA ANO XVII - Nº 92
DOSSIER: MAMITE
Equipo autor da guía terapéutica
A GUÍA TERAPÉUTICA
Unha guía terapéutica é unha fonte de información resumida
en relación a todo o que se coñece sobre as resistencias
dos microorganismos aos antibióticos nunha ou varias
patoloxías concretas, neste caso nas mamites bovinas. Por
iso, nesta publicación preséntase unha serie de apartados
de información xeral dos distintos microorganismos implicados
na etioloxía das mamites bovinas e mais dos antibióticos
que se utilizan nos tratamentos, e tamén se inclúe
unha serie de conceptos que deben ser comprendidos para
unha mellor utilización da guía terapéutica.
Así mesmo, a guía do LIGAL recolle a información
dos resultados obtidos nos antibiogramas realizados na
poboación. Trátase dos resultados dos dous laboratorios
máis importantes de Galicia, o LIGAL e o Laboratorio
de Sanidade e Produción Animal de Galicia. O estudo
abrangue miles de cepas illadas en mostras procedentes de
vacas con mamite de Galicia e representan dunha forma
estatisticamente significativa a situación das resistencias na
poboación.
As técnicas estatísticas utilizadas sobre esta información
permitiron clasificar os antibióticos que poden ser usados
para cada microorganismo sen necesidade de realizar un
antibiograma previo, os que soamente se deben utilizar se
se ten o antibiograma da cepa concreta ou os que non deben
ser empregados en ningún caso.
Ademais, posibilita estudar as concentracións ás cales os
antibióticos inhiben o crecemento do microorganismo e,
polo tanto, diferenciar entre aqueles antibióticos clasificados
como sensibles, os efectivos a concentracións máis baixas, o
que pode axudar á hora de escoller o antibiótico máis adecuado
para o tratamento dun animal concreto entre os que
teñan un resultado de sensibilidade no antibiograma.
Outra fonte de información é o coñecemento dos mecanismos
de resistencia descritos. Isto permite, na interpretación
dun antibiograma, non basearse soamente no resultado
de resistencia ou sensibilidade a antibióticos concretos,
senón na detección de mecanismos de resistencia. O coñecemento
dos mecanismos de resistencia dunha cepa facilita
aínda máis a selección dos antibióticos a utilizar, dado que
moitos mecanismos de resistencia bacterianos implican a
diferentes antibióticos e non se expresan sempre en todos
eles nun antibiograma. Se se detecta un mecanismo de resistencia
nun mircroorganismo que lle infire a resistencia
contra varios antibióticos, ningún debe ser utilizado no
tratamento, aínda presentando algún deles sensibilidade
no antibiograma. Esta información é tida en conta polos
sistemas expertos que utilizan os laboratorios do LIGAL e
de Sanidade e Produción Animal de Galicia e é reflectida
nos resultados que se emiten.