afriga - Transmedia 2009

MOEXMU | CONCURSO DE CRIADORES DE SARRIA | SUBASTAS
ANO XV
Maio–Xuño 2009
AFRIGA
Nº 80
P R O D U C I Ó N D E L E I T E D E G A L I C I A
SAMUEL JUÁREZ,
CONSELLEIRO DO
MEDIO RURAL
“O NOSO NORTE TEN QUE SER A
MELLORA DA CALIDADE E OS PRODUTOS
CON VALOR ENGADIDO”
“O RETO É QUE ENTRE DE FÓRA O LEITE
QUE FAI FALTA E NON MÁIS”
“OS FRACASOS DO PASADO NON
DEBEN DESANIMARNOS PARA SEGUIR
PERSEGUINDO ACORDOS ENTRE
PRODUTORES E INDUSTRIA”
¿CALES SON OS
MECANISMOS DOS PREZOS?
ANÁLISE DOS MERCADOS
INTERNACIONAL, EUROPEO E ESPAÑOL
PERSPECTIVAS A CURTO PRAZO
OS PRODUTORES OPINAN: DEBERES PARA A NOVA XUNTA
SEXAXE E DIVISIÓN
DE EMBRIÓNS E
FECUNDACIÓN IN
VITRO
SOLUCIÓNS EN
MADEIRA PARA
AS INSTALACIÓNS
GANDEIRAS

VERSÁTIL
Y MÁS CERCA DE USTED
75-155 CV MF 5400
RED MF DE GALICIA Y ASTURIAS
Tall. Facal
Carballo
Tel. 981703288
Cial. Lemos Eire, S.L.
Chantada
Tel. 982440274
Cial. Agric. Carrera, S.L.
Ponteareas
Tel. 986641899
A CORUÑA
M. A. Liste Villaverde, S.L.
Oroso
Tel. 981681652
J.A. Muiño Gomez
Somezas
Tel. 981404179
Agrícola Carballeira, S.L.
Pontedeume
Tel. 981431899
Tall. Castellana, S.C.
Aranga
Tel. 981789511
LUGO
Tall. Fdo. Rivas, S.L.
Cospeito
Tel. 982520105
Agricola Cadi, S.L.
Sarria
Tel. 982531187
Julio Alvite Garcia
Pastoriza
Tel. 982349341
Maside Maquinaria,
S.L.
Baralla
Tel. 982363339
Tall. Loureiro
Ribadeo
Tel. 982128473
OURENSE
Desagri, S.L.
Quintela de Canedo
Tel. 988211278
Agricola Suarez
Xinzo de Limia
Tel. 988461127
PONTEVEDRA
Agricola Morañesa
Moraña
Tel. 986553611
Maxideza, S.L.
Lalin
Tel. 986781468
ASTURIAS
Jose Manuel Uz Alba
Tineo
Tel. 985837060
Agricola Costa Verde
Gijón
Tel. 985167934
MASSEY FERGUSON es una marca mundial de AGCO corporation

SUMARIO 3
AFRIGA
P R O D U C I Ó N D E L E I T E D E G A L I C I A
CONVOCATORIAS
Subasta Top Bos ..............................................5
Concurso de Criadores de Sarria . ................................6
Poxa de Monterroso . ..........................................9
Moexmu. ...................................................10
Subasta de Santa Comba ......................................12
Nacional de Primavera . .......................................14
PRODUCIÓN
Enquisa aos produtores. .......................................16
ADMINISTRACIÓN
Entrevista ao conselleiro do Medio Rural .........................20
EXPLOTACIÓN
Gandería Capón. .............................................26
ECONOMÍA
Análise dos mercados de leite e produtos lácteos . .................34
INSTALACIÓNS
Solucións en madeira . ........................................46
REPRODUCIÓN
Sexaxe e división de embrións e fecundación in vitro ...............62
SANIDADE
Control de moscas. ...........................................70
Edita: AFRIGA, Asociación Frisona Galega. Xunta de Goberno de Afriga: PRESIDENTE, Juan Francisco Novo García. VICEPRESIDENTE, Fernando Couto Silva.
SECRETARIA, Josefina Iglesia Andión. TESOUREIRO, Manuel Berdomás Tejo. VOCAIS, José Ramón Pazos Fondevila, José Rodríguez Berbetoros e José Mercador Fontenla.
Produce: TRANSMEDIA Comunicación & Prensa. DIRECTOR, Manuel Darriba. DIRECTOR COMERCIAL, José Manuel Gegúndez. DESEÑO GRÁFICO/MAQUETACIÓN, Marcos Sánchez.
Enderezo: Ronda das Fontiñas, 272, Entreplanta A. 27002 LUGO. Teléfonos: 982 221 278, 636 952 893, 610 215 366. Email: transmedia@ctransmedia.com.
Web: www.ctransmedia.com
Administración: AGER Servicios Empresariais SL. Praza da Mercé de Conxo 1, 1º B. 15706 Compostela. Teléfono: 981 534 350. Email: ager@ager.com.es. Web: www.ager.com.es
Imprime: Gráficas Rigel SA. Tirada: 10.000 exemplares
Depósito Legal: C-1.292/94 - Afriga non se responsabiliza do contido dos artigos e colaboracións asinados.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

23 RESES DO PROGRAMA
DE MELLORA GANDEIRA
SUBASTÁRONSE EN BOS
A XIII Subasta Top-
Bos, celebrada na Finca de
Bos (Guísamo, Bergondo)
o pasado 2 de maio, ofertou
este ano 23 reses de distintas
idades, todas elas procedentes
do Programa de Mellora
Gandeira de Galicia. A asistencia
de público foi menor ca
outros anos, pero acadáronse
prezos altos. A media foi de
3.460 euros e a facturación
total, de 79.600 euros.
Xenética Fontao obsequiou
a todos os compradores
con 3 doses de Mario
Xacobeo e 3 de Moes por
animal adquirido. Por outra
banda, as ganderías colaboradoras
do Programa de
Mellora Gandeira beneficiáronse
de descontos do 20%
sobre o prezo de remate.
XIII SUBASTA TOP BOS.
FINCA DE BOS, 2 DE MAIO
Cubas de purín
+ Inyección
CONVOCATORIAS 5
LOTE ANIMAL PRECIO SAíDA PRECIO REMATE COMPRADOR LOCALIDAD E- PROVINCIA
10 BOS JEFFERSON RAPHAELLA ET 1,700 3,600 VICENTE VARELA MONFERO - A CORUÑA
26 BOS SEPTEMBER STORM GUINDA 2,000 2,300 XERCAS - PORTALOUSA XERMADE - LUGO
12 BOS BUCKEYE ZELADE ET 1,800 3,400 DUBRA,SC&CANDENDO,SC TRAZO/TORDOIA - A CORUÑA
19 BOS RUBENS AZZURRA 2,000 2,600 XERCAS - PORTALOUSA XERMADE - LUGO
2 BOS ARTIC ARTICA ET 1,500 2,400 DUBRA,SC&CANDENDO,SC TRAZO/TORDOIA - A CORUÑA
11 BOS GOLDWYN LESLY 1,800 4,900 SAT BLANCO LALIN - PONTEVEDRA
17 BOS MARION SASSY ET 1,800 2,300 CASA BARBEIRO ALFOZ - LUGO
3 BOS ELAYO RED FLAME ROJA 1,500 2,400 SAT FRADE VILA DE CRUCES - PONTEVEDRA
23 BOS THRONE SANTA ET 2,000 3,300 XERCAS - CASA PERNAS XERMADE - LUGO
25 BOS FREELANCE AFRICA ET 2,000 3,500 XERCAS - PORTALOUSA XERMADE - LUGO
1 BOS BILLION MISTERIOSA ET 1,500 2,200 DUBRA,SC&CANDENDO,SC TRAZO/TORDOIA - A CORUÑA
28 BOS TITANIC LACRIMA 2,000 5,000 UGASMA BOIMORTO - A CORUÑA
5 BOS BOLTON KUARZO ET 1,600 2,000 VICENTE VARELA MONFERO - A CORUÑA
13 BOS ELEGANT VELETA ET 1,800 4,500 CANDENDO,SC TORDOIA - A CORUÑA
20 BOS ALLEN MAGIA 2,000 3,400 XERCAS - PORTALOUSA XERMADE - LUGO
4 BOS DAMION MODEL ET 1,500 3,100 OS AMERICANOS VILA DE CRUCES - PONTEVEDRA
16 BOS BLITZ LORETA 2,000 2,700 CASA BARBEIRO ALFOZ - LUGO
24 BOS RUBENS ROCIO 2,000 4,900 HNOS. SENOVILLA VILLANUEVA DEL ACERAL - AVILA
21 BOS MODEST RAQUETTE 2,000 3,300 XERCAS - CASA PERNAS XERMADE - LUGO
6 BOS TOM LOLA ET 1,600 3,600 OS AMERICANOS VILA DE CRUCES - PONTEVEDRA
22 BOS GOLDWYN XELA 2,000 3,800 CASA DO CAPADOR A PASTORIZA - LUGO
15 BOS BUCKEYE ALBA ET 1,800 5,400 GANDERIA CABANAS SANTIAGO - A CORUÑA
7 BOS TOYSTORY LATOYA ET 1,600 5,000 SAT FRADE VILA DE CRUCES - PONTEVEDRA
TOTAL: 79,600.00
MEDIA: 3,460.87
Rúa do Comercio, 165 - Pol. Ind. O CEAO - LUGO
Tfno.: 982 20 95 96 - Fax.: 982 20 96 89
correo@diazyvalin.com - www.diazyvalin.com
AFRIGA ANO XV - Nº 80

6
CONVOCATORIAS
II CONCURSO DE CRIADORES SAN ISIDRO LABRADOR. SARRIA, 9-10 DE MAIO
Fotos: Teresa Sánchez (Africor Lugo)
Lotes dos criadores
19 GANDERÍAS PRESENTARON 46 RESES NO
CONCURSO DE CRIADORES DE SARRIA
O Concurso de Criadores San Isidro Labrador de Sarria alcanzou a madurez na súa
segunda edición. 19 ganderías, entre as que se contaban algunhas das máis relevantes
da provincia, presentaron 46 animais en pista. O nivel de calidade foi alto e un público
numeroso achegouse ao mercado gandeiro da vila para presenciar os concursos.
O Concello de Sarria pretende
con este concurso promocionar o labor
de cría de gando frisón na comarca
de Sarria e, en xeral, na provincia de
Lugo. Das 19 ganderías que concorreron
nesta segunda edición, unha decena
eran da comarca de Sarria. O xuíz
foi o asturiano Francisco Javier Freije,
que fixo un traballo de avaliación moi
concienzudo e didáctico, aproveitando
ademais a súa intervención para
reivindicar que as administracións
públicas se impliquen activamente na
defensa do sector nuns momentos de
gran dificultade.
O concurso ten como requisito
que os animais presentados sexan
nacidos na propia explotación ou
ben nun centro de recría. A proba
contou con seis seccións, nas que
participaron animais de ata seis meses
de idade. O sábado 9 pola tarde
desputouse o concurso de criadores,
e o domingo 10 pola mañá, os de
manexadores.
A gandería Nodi, de Barreiros,
conseguiu o premio ao mellor animal
do concurso con Nodi Affirmed
Lola, unha xata de 15 meses nun bo
momento de forma, xa que foi tamén
xovenca gran campiona en Moexmu
2009. O xuíz salientou dela a súa estrutura
leiteira e as súas patas.
O concurso de criadores e o
de manexadores formaron parte
da programación xeral do San
Isidro de Sarria, que ademais
incluíu a exposición de maquinaria
agrícola, gando (de Acruga
e das asociacións de criadores
de razas autóctonas) e produtos
de calidade. O sábado houbo
unha degustación de produtos
tradicionais e o domingo, unha
exhibición equina.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

CONVOCATORIAS 7
Xornadas técnicas sobre a recría
Pozo obtivo o premio ao mellor criador
O recinto feiral estivo moi concorrido
PALMARÉS
GANDERÍA
XATAS DE MENOS DE 8 MESES
Rego Elegant Sonia 8797 ........... Rego
Concurso de manexadores adultos
XATAS DE 8 A 10 MESES
Pozosaa Lheros 7229................Pozo
XATAS DE 11 A 13 MESES
Novelle September Rebecca ........Novelle
XATAS DE 14 A 16 MESES,
XATA CAMPIONA E GRAN CAMPIONA
DE XOVENCAS
Nodi Affirmed Lola..................Nodi
XOVENCAS DE 17 A 19 MESES
E XOVENCA CAMPIONA
Sandamil M.S. Decker Melany .....Sandamil
XOVENCAS DE 20 A 26 MESES
Capón-Holstein Goldwyn Marisa . . . . . Capón
MELLOR XOVENCA DA
COMARCA DE SARRIA
Cancela Buckeye Leonor ..........Cancela
MELLOR CRIADOR
Pozo
MELLOR CRIADOR DA
COMARCA DE SARRIA
Novelle
CONCURSO DE MANEXADORES
Sección de 15 a 18 anos
1º Águeda Capón Fernández - Gandería Capón
2º Roi Capón Fernández - Gandería Capón
3º Rocío Manteiga Rodríguez - Gandería Manteiga
Sección ata 9 anos
Laura López López - Gandería Cancela
Alejandro González López - Gandería Cancela
Jorge Vázquez Cuñarro - Gandería Capón
Manexadores adultos
1º Diego Cando Santos - Gandería Cando Santos
2º Alba Álvarez Núñez - Gandería Silvela
3º Ivan López López - Gandería Novelle
Xata campiona e gran campiona, Bos Nodi Affirmed
Concurso de novos manexadores
A feira acolleu tamén o sorteo
dunha xovenca cedida pola Granxa
Gayoso da Deputación, que lle
correspondeu á gandería sarriá
Casa de Marta.
O II Concurso de Criadores estivo
organizado por Africor Lugo e
a asociación Gandeiros Á Cabana,
constituída recentemente por un
grupo de mozos gandeiros da comarca.
Patrocinou o Concello de
Sarria e colaboraron a Deputación
Provincial, as cooperativas Cogasar
e Agroganadera de Sarria e a Caixa
Rural Galega. Xenética Fontao colaborou
outorgando premios especiais
para fillas de touros do Programa de
Mellora Gandeira, ademais de agasallar
con dúas doses de Xacobeo
a cada gandería participante, e un
lote de seis doses ás que presentasen
máis de dous animais.
A comarca de Sarria, que engloba
os concellos de O Incio, Láncara,
Paradela, O Páramo, Samos,
Xovenca campiona, Sandamil MS Decker Melany
Novelle, mellor criador da comarca
Sarria e Triacastela, ten un censo
total de 288 ganderías en control
leiteiro, o 13% do total da provincia.
O fomento da recría nesa comarca
ten como piar o centro de recría de
Castragude, xestionado pola cooperativa
Cogasar.
XORNADAS TÉCNICAS
Como xa ocorrera na anterior edición
do Concurso de Criadores de
San Isidro, a mañá do sábado dedicouse
a unhas xornadas técnicas
de recría, que este ano tiveron lugar
na Casa da Cultura. O veterinario
Roberto Fernández Álvarez, especialista
en recría, impartiu unha
charla sobre a preparación da xata
para o destete. Fernando Rego, técnico
de apareamentos de Africor
Lugo, e José Luis Méijome, técnico
de apareamentos de Africor Pontevedra,
falaron sobre como potenciar
a mellora xenética tendo en conta o
potencial xenético das xatas.
AFRIGA ANOXV-Nº80

PIENSOS ARA
• Fabricación personalizada de todo tipo de pensos: mesturas,
pensos simples, compostos, en fariña ou granulados
• Servizo de racionamentos para calquera especie animal
• Asesoramento técnico
• Servizo de menos de 24 horas para pedidos de calquera
volume e a calquera lugar
• Venta de forraxes (alfalfa, palla, reigrás).
Cantidade mínima, unha paca
• Venta de fertilizantes
Praza Maior, s/n - 27377 Muimenta (Lugo) - Telf.: 982.52.81.03 - Fax: 982.52.81.33 - Mail: poehisl@infonegocio.com

CONVOCATORIAS 9
POXA DE MONTERROSO. 26 DE ABRIL
PREZOS BAIXOS
NA SUBASTA DE
MONTERROSO
O mercado gandeiro de Monterroso acolleu
unha nova poxa de vacas e xovencas o domingo
26 de abril. Saíron a subasta 5 xovencas
próximas ao parto e 6 vacas paridas.
A tónica dominante foi o baixo nivel de prezos. De
feito, desde maio do 2006 non se lembraban prezos medios
tan baixos nunha poxa coma esta: 1.830 euros para as vacas
e 1.750 euros para as xovencas. Algúns dos animais ofertados
non lograron superar o prezo de saída.
A vaca que acadou o prezo máis alto, 2.300 euros, foi
Outeiro Titanic Vita. É unha filla de Titanic de 24 meses
de idade parida de marzo, cunha nai Juror MB-85 e unha
avoa Stardust BB-81. Na súa primeira lactación vén dando
unha media de 37 litros (control de abril).
Os animais presentados a subasta en Monterroso son fillos
de vacas cuns promedios de produción de 10.736 quilogramos
e 79 puntos de calificación morfolóxica.
A poxa tivo unha boa concorrencia de público, pero
poucos compradores. Os animais foron para explotacións
das comarcas de Sarria, Chantada e a Terra Chá.
Palas y cazos
distribuidores
MAILLEUX
Empajadoras
NOVEDAD
DESENROLLADORA
DE BOLAS DE SILO
PARA ALIMENTACIÓN
DE GANADO
Outeiro Titanic Vita foi a vaca que acadou o prezo máis alto, 2.300 euros
Hileradoras y
esparcidores
de forraje
Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)
A poxa foi seguida por numeroso público
Ctra. de Santiago, Km. 5 - 27210 Lugo
Tel. 982 221 966 // correo@diazytorron.com
www.diazytorron.com
AFRIGA ANO XV - Nº 80

10
CONVOCATORIAS
Fotos: Fernando Rodríguez Gandoy (Africor Lugo)
MOSTRA EXPOSICIÓN DE MUIMENTA. COSPEITO, 3-5 DE ABRIL
As gradas e os arredores da pista
estiveron ateigados de público
ESPECTACULAR XXIII EDICIÓN DO CONCURSO DA
MOEXMU, CON PREDOMINIO DE RESES ADULTAS
A Mostra Exposición de Muimenta, no concello chairego de Cospeito, celebrou este
ano as súas vodas de prata e tamén a vixésima terceira edición do concurso de gando
frisón. Foi unha edición de gran vistosidade na pista, con 94 animais pertencentes a 28
ganderías. A maioría, reses adultas.
CONCURSO PIONEIRO EN
DOUS DETALLES
No XXIII concurso de gando frisón
da Moexmu, por primeira vez en
España, incluíuse unha sección
para primerizas de ata 26 meses. A
organización estimouno conveniente
por ser cada vez máis as vacas
que paren por debaixo desa idade,
evitándolles así ter que competir con
animais de ata 30 meses.
Esta última edición da Moexmu
deixará tamén pegada no mundo da
raza frisona por un curioso detalle:
foi a primeira vez que un portugués
xulgou un concurso de gando no
Estado español. José Manuel Simoes
Dias, da Asociación Holstein
de Portugal, foi o encargado de
emitir os dictames da proba. Con el
desprazouse ata a Moexmu Carlos
Diogo, presidente da Asociación
Portuguesa de Criadores de Raza
Frisona (APCRF).
Un excelente ambiente puido gozarse
no XXIII concurso de gando frisón da Moexmu,
os pasados 4 e 5 de abril, coas gradas
cheas de público e unha gran calidade de
animais en pista. O feito de que a maioría
das reses a concurso, prácticamente o 60%,
fosen vacas fixo que a proba resultara este
ano especialmente espectacular. Gozaron
os criadores, gozaron os espectadores e os
premios estiveron moi repartidos.
O concurso e a exposición de gando,
sen dúbida os pratos fortes desta cita, tiveron
como complemento, como é habitual,
a exposición de maquinaria agrícola,
produtos galegos de calidade, automóbiles
e artesanía popular no recinto feiral
Manuel Vila López. Este veciño que
lle dá nome ao recinto, un dos primeiros
promotores da Moexmu, foi este ano o
encargado de pronunciar o pregón de
apertura da feira o venres 3.
A mañá do sábado 4 dedicouse ás
seccións de animais novos. O título de
xata campiona foi para Nodi Affirmed
Lola, da gandería Nodi de Barreiros.
Esta xata xa fora segunda de sección
(8-10 meses) no campionato autonómico
de gando frisón do 2008. A súa
nai, unha Iron, vén quedando entre as
tres primeiras de sección nos dous últimos
campionatos autonómicos. O xuíz
de pista definiuna como unha gañadora
sobrada, destacando o seu arco de costela
e a súa grupa.
O título de xovenca campiona foi para
Sandamil Decker Melany, da gandería
Sandamil de Castro de Rei, que xa
triunfara na súa sección no campionato
autonómico do 2008. Trátase dunha xovenca
con moita potencia no terzo anterior,
fortaleza de lombo e boa colocación
de patas.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

CONVOCATORIAS 11
Rei de Miñotelo foi distinguido
como mellor criador
Nodi Affirmed Lola, xata campiona
e gran campiona de xovencas
Sandamil M.S. Decker Melany,
xovenca campiona
Xercas Cav Djalma Stormatic, vaca
adulta campiona e gran campiona
O xuíz, o portugués José Manuel Simoes, valorando unha sección de xatas
VACAS
A tarde do sábado 4 saíron a pista as vacas adultas, co recinto
do concurso a rebentar de público.
O título de vaca nova campiona correspondeulle á gandería
Rei de Miñotelo, da Pastoriza, con Rei Esquisita
September. Un animal cunha xenealoxía moi canadense:
September x Inquirer x Aeroline x Storm, o que lle confire
moita angulosidade e carácter de raza.
A vaca intermedia campiona foi Cid Gibson María, da
gandería Cid de Barreiros. Unha vaca ben coñecida a raíz
da súa participación no campionato nacional do 2006,
onde quedou segunda de sección, e no autonómico, en
que foi xata subcampiona. Esta Gibson é filla de Cid Leadership
Marlene, a que foi vaca intermedia subcampiona
no autonómico do 2003. Destaca pola súa fortaleza e por
unha costela profunda, moi bo ubre posterior e un ligamento
moi marcado.
Xercas Cav Djalma Stormatic, de SAT Cavadas, fíxose
co título de vaca adulta campiona. É irmá do touro Cavadas
Djalmo September, en espera de proba en Xenética
Fontao, e filla doutra vaca moi coñecida en concursos,
Xercas Cav Djalminha Emerson. O seu carácter leiteiro,
calidade ósea e ubre moi equilibrado fixéronlle á súa vez
conseguir o título de vaca gran campiona.
O campionato de criadores foi para o grupo presentado
pola gandería Rei de Miñotelo, da Pastoriza, quedando en
segundo lugar a gandaría Outeiro, de Chantada. Sen dúbida,
foron os grupos de reses máis homoxéneos dos seis que
se presentaron.
Ao igual que no concurso de Chantada, incluíuse unha
sección por produción vitalicia, para vacas que superaran
os 50.000 quilos.
PALMARÉS
GANDERÍA
XATAS ATA 8 MESES
Cid Rampage Rosa ..........................................Cid
XATAS 8-10 MESES
Farruquiño Roumare Veleta..................................Anoca
XATAS 11-13 MESES, XATA CAMPIONA E
GRAN CAMPIONA DE XOVENCAS
Nodi Affirmed Lola..........................................Nodi
XATAS 14-16 MESES
Nodi Colter Kali ............................................Nodi
XOVENCAS 17-19 MESES E XOVENCA CAMPIONA
Sandamil M.S. Decker Melany .............................Sandamil
XOVENCAS 20-22 MESES
Capón-Holstein Goldwyn Marisa ..............................Capón
XOVENCAS 23-26 MESES
Callobro Vert. Plastilina G.Z. ...............................Callobro
VACAS ATA 26 MESES
Rey 429 Sachiña Sacho..............................ReideMiñotelo
VACAS 27-30 MESES E VACA NOVA CAMPIONA
Rey 425 Esquisita September .........................ReideMiñotelo
VACAS 31-35 MESES
Pozosaa Goldwyn Sara.......................................Pozo
VACAS 36-41 MESES
Veigueiro Deroles Navia...................................Veigueiro
VACAS 42-47 MESES
Cando Fania September ............................ ReideMiñotelo
VACAS 4 ANOS E VACA INTERMEDIA CAMPIONA
Cid Gibson María............................................Cid
VACAS 5 ANOS, VACA ADULTA CAMPIONA
E VACA GRAN CAMPIONA
Xercas Cav Djalma Stormatic ..............................Cavadas
VACAS 6 OU MÁIS ANOS
Tortue LB 4573 ............................................Pozo
PRODUCIÓN VITALICIA MÁIS DE 50.000 KG
Nodi Dante Gisela ..........................................Nodi
MELLOR CRIADOR, MELLOR RABAÑO E MELLOR DESCENDENCIA
Rei de Miñotelo
MELLOR GANDERÍA DE NOVA PARTICIPACIÓN
Anoca
MELLOR CONCELLO
Barreiros
MANEXADORES
O domingo 5 desputáronse os concursos de manexadores.
Na categoría de 15 a 18 anos, os tres primeiros clasificados
foron José Alberto Iglesia (Rei de Miñotelo), Rocío Manteiga
(Manteiga) e Águeda Capón (Capón). Na sección de
10 a 14 anos, os tres premiados foron, nesta orde, María
Manteiga (Manteiga), Esteban Iglesia (Rei de Miñotelo)
e Xesús Ramil (Sandamil).
Na categoría infantil, ata 9 anos, recibiron premio Antía
Nodar, Brais Gómez (Gaigo), Jorge Vázquez (Capón),
Martín Gómez (Outeiro), Raúl Fontela (Corona Mourelle)
e Xoán Dono (Dono).
Os tres mellores manexadores adultos foron Iván López
(Novelle), Diego Cando (Cando Santos) e Alba Álvarez
(Silvela).
AFRIGA ANOXV-Nº80

12
CONVOCATORIAS
XI SUBASTA DE XOVENCAS. SANTA COMBA, 4 DE ABRIL
22 XOVENCAS VENDÉRONSE
EN SANTA COMBA POR
UN IMPORTE GLOBAL DE
56.750 EUROS
Vilaferreiros Tita 332, a xovenca máis cotizada
O novo recinto feiral de Santa Comba (A Coruña)
acolleu o pasado 4 de abril a undécima edición da subasta
de xovencas, organizada por Africor Coruña e o Concello
de Santa Comba. Malia o ambiente de pesimismo polas
baixadas do prexo do leite, as 22 xovencas preñadas que se
ofertaron atoparon comprador. A facturación total da poxa
elevouse a 56.750 euros.
Os animais subastados alcanzaron un prezo medio de
2.850 euros. A maior cotización foi a de Vilaferreiros Tita
332, unha filla de Buckeye preñada con Bolivia, que foi
adquirida en 3.500 euros. En 3.100 euros foi adjudicada
Xollos Paula Buckeye, mentres que por Ugasma Goldwyn
5498 pagáronse 2.950 euros.
Os intercambios feitos na poxa contaron cunha subvención
de 150 euros concedida polo Concello de Santa
Comba. Xenética Fontao obsequiou os compradores con 3
doses de Xacobeo e 3 de Moes.
Por Xollos Paula Buckeye pagáronse 3.100 euros
Ugasma Goldwyn 5498 foi vendida en 2.950 euros
RESULTADOS SUBASTA
XOVENCA CIB VENDEDOR/A COMPRADOR/A SALIDA VENTA
SEVILLANO LILI MIRA ES061107261502 SEVILLANO CASTRO NOYA S.C. 2.000 2.300
CAAMAÑO 1601 GLAMOUR ES061107191601 SAT CAAMAÑO JOSEFINA CAAMAÑO OTERO 2.250 2.400
GINEBRA 9907 ES051107079907 PARÍS NOVÍO SC RODRÍGUEZ PAREDES S.C. 2.000 2.700
ARO 33 BUCKEYE 95 ES041107088861 COOP. DE ARO MANUEL CODESIDO BEN 1.900 2.550
XOLLOS PAULA BUCKEYE ES031107142010 SAT XOIOS RODRÍGUEZ PAREDES S.C. 2.400 3.100
NIVEIRA BICHA GINEBRA ES031107079632 NUVEIRA CASTRO NOYA S.C. 2.400 2.600
CAAMAÑO 9168 BUCKEYE ES061107079168 SAT CAAMAÑO MANUEL CODESIDO BEN 2.300 2.550
F 129 RIAL CADOS ES041107044169 SAT RIAL LEITERÍA GEAN S.C. 2.150 2.450
UGASMA GOLDWYN 6396 ES061105925498 UGASMA JOSÉ LUIS CAO LISTE 2.200 2.950
RANCO AARON 3907 ES071107013907 GRANXA RANCO JOSEFINA CAAMAÑO OTERO 2.200 2.300
ARO 497 BOTAFOGO 90 ES081106989345 COOP. DE ARO JOSEFINA CAAMAÑO OTERO 1.800 2.400
VILAFERREIROS TITA 332 BUCKEYE ES041107013971 GANDERÍA VILAFERREIROS JOSE LUIS CAO LISTE 2.500 3.500
FONTANA ES051107043101 DEUS ROSA CANCELA CASTIÑEIRAS 2.200 2.500
FONTE DO CAN 7081 GOLDWYN ES001106967081 FONTE DO CAN GANADERÍA O RUBIO S.C. 2.250 2.550
CASAS JOCKO BESN 18 ES031106948363 GANADERIA CASAS MANUEL CODESIDO BEN 2.300 2.500
E 123 RIAL STARTIT ES021106942693 SAT RIAL CASTRO NOYA S.C. 2.400 2.600
RAMISQUIDO MORITA 114 INQUIRER ES061106894632 MANUEL GARCIA CAMBÓN JOSEFINA CAAMAÑO OTERO 2.000 2.500
NUVEIRA LUCIA II CADOS ES071106899547 NUVEIRA GANADERÍA O RUBIO S.C. 2.300 2.650
RANCO LANDOI 9376 ES071106899376 GRANXA RANCO LEITERÍA GEAN S.C. 2.200 2.400
RANCO LANDOI 9375 ES061106899375 GRANXA RANCO EDELMIRO ALVITE NOVÍO 2.200 2.650
SAN RIAN 0206 TOXA IGNITER ES061106770206 GANDEIRIA SAN RIAN ROSA CANCELA CASTIÑEIRAS 2.000 2.150
Nº 56 ZARZO ES001106529989 GARCIA DE BARDAIO CARMELO S.C. 2.000 2.450
TOTAL VENDAS
56.750
PREZO MEDIO
2.580
AFRIGA ANO XV - Nº 80

AltaBAXTER
11HO8195 Emerald-ACR-SA T-Baxter
Blitz x Mtoto
+3.13 +3.01
EN TIPO
EN TIPO
Green Meadow Baxter No 2114
Green Meadow Farms; Elsie - MI
Photo: Frank Robinson
Blitz x 8 generaciones EX+VG
Facilidad de parto
+1837 TPI . +1792 Leche
8% Facilidad de parto
+2.84 en Patas
+2.38 en Ubres
HA/USDA 04/09
Scipio Springs Baxter No. 353
Scipio Springs Farm; Union Springs - NY
Photo: Cybil Fisher
DISTRIBUIDO EN GALICIA POR
LUIS CARRO, TELF. 636.496.238

14
CONVOCATORIAS
XI CONCURSO NACIONAL DE PRIMAVERA CONAFE 2009. TORRELAVEGA, 26-29 DE MARZO
ASTURIAS, GRAN
TRIUNFADORA NO NACIONAL
DE PRIMAVERA
Fotos: FRISONA ESPAÑOLA
PALMARÉS
GANDERÍA
XATAS 8-10 MESES
Argomota Rubens Honey Roja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .La Argomota (Asturias)
XATAS 11-13 MESES
Coto Dúplex Brujería . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Casa Coto (Asturias)
XATAS 14-16 MESES E XATA CAMPIONA
Manolero Kite Karen .....................Ganadería Manolero (Asturias)
XOVENCAS 17-19 MESES
Llera Ariel Goldwyn ET............................Ller Her (Cantabria)
XOVENCAS 20-22 MESES, XOVENCA
CAMPIONA E GRAN CAMPIONA
Badiola September Natalie . . . . . . . . . . . . . . . . . Ganadería Badiola (Asturias)
XOVENCAS 23-25 MESES
Manolero Astronomical Andrea .....................Ganadería Manolero
VACAS ATA 30 MESES
Isabel Stormatic Celta...........................La Huerta (Cantabria)
VACAS 31-35 MESES E
VACA NOVA CAMPIONA
Sarabia Rebeca Startit ...........................Sarabia (Cantabria)
VACAS 36-41 MESES
Badiola Roy Daira . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ganadería Badiola
VACAS 42-47 MESES E VACA
INTERMEDIA CAMPIONA
Badiola Champion Megatea ET ......................Ganadería Badiola
VACAS 4 ANOS
Kattaburu Spirte Lara . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kattaburu (Navarra)
VACAS 5 ANOS, VACA ADULTA
CAMPIONA E GRAN CAMPIONA
Venturo Morty Letizia ET .......................Casa Venturo (Asturias)
VACAS 6 OU MÁIS ANOS
Llinde Líder Bruna............................ SAT Ceceño (Cantabria)
MELLOR AUTONOMÍA
Asturias
MELLOR RABAÑO E MELLOR CRIADOR
Ganadería Badiola
Asturias, mellor autonomía
Badiola September Natalie, xovenca campiona
Venturo Morty Letizia ET, vaca gran campiona
O mercado nacional de gando Jesús Collado Soto de
Torrelavega (Cantabria) acolleu unha vez máis o concurso
nacional de primavera Conafe 2009 da raza frisona. 65
ganderías presentaron 207 animais a concurso, procedentes
de Asturias, Cantabria, Castela e León, Navarra e o
País Vasco. Asturias foi a comunidade con maior número
de animais premiados.
A organización do evento correu a cargo de CONAFE,
co patrocionio do Goberno rexional de Cantabria, o Ministerio
de Medio Ambiente e Medio Rural e Marino e o
Concello de Torrelavega. O concurso foi xulgado polo xuíz
nacional de CONAFE Jaume Serrabassa Vila.
Dentro do certame celebrouse a xa tradicional cea de
gandeiros, o 28 de marzo, no transcurso da cal entregáronse
os premios aos mestres criadores do 2008. Estes galardóns
entréganse en función aos méritos conseguidos polas
reses das explotacións en canto a produción, morfoloxía e
índices xenéticos.
Na edición deste ano distinguiuse unha quincena de explotacións,
cinco delas galegas: Cabanas, Ferreiro Silva S.C.
e Gandería Vilaferreiros S.C., da Coruña, e SAT Herbón
Núñez e SAT Os Arroxos, de Lugo. O resto das ganderías
galardoadas foron Los Castillejos S.C. (Segovia), Riberas del
Tormes Soc. Coop. (Salamanca), Ronda Alta (León), SAT
nº 6490 Hnos Gavilán (Zamora), José M. Ronderos Álvarez
(Asturias), La Bargaña S.C. (Asturias), Andikoetxalde S.C.
(Álava), Can Gimferrer Nou (Girona), Ganadería La Cruz
(Madrid) e SAT Quintana n. 7259 (Cantabria).
Os premios foron entregados polo director xeral de Recursos
Agrícolas e Gandeiros do Ministerio de Medio
Ambiente e Medio Rural e Marino, Carlos Escribano, e o
presidente de CONAFE, Luis Seoane.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

16
PRODUCIÓN
OS PRODUTORES OPINAN:
RELEVO NA XUNTA
1. QUE POLÍTICAS DA ANTERIOR CONSELLERÍA DO MEDIO RURAL DEBERÍA CONSERVAR O
NOVO GOBERNO?
2. CALES SON AS POLÍTICAS MÁIS URXENTES EN RELACIÓN Á PRODUCIÓN DE LEITE?
JESÚS LÓPEZ CARBALLO
Gandería: Pernas (SAT Xercas)
Concello: Xermade
Vacas en lactación: 80
JOSÉ VEIGA MASEDA
Gandería: SAT Veigueiro
Concello: Barreiros
Vacas en lactación: 120
“AOS PRODUTORES BÁIXANNOS
OS PREZOS CADA MES, PERO NOS
SUPERMERCADOS MANTÉÑENOS”
1. O Banco de Terras
sería fundamental, xa
que non seguen adiante
as concentracións
parcelarias. Ata agora
non se pode opinar
moito del porque está
empezando. Eu creo
que funcionaría. Había
moito medo nas aldeas
a arrendar as parcelas,
dicíase que non se
poderían recuperar. Os
contratos coas industrias
son outra cousa
que está empezando,
nós asinámolo 15 días
antes das eleccións.
Se levara dous anos
veríase algo, pero con
este breve período de
antelación non. Eu
penso que todas as
cousas que se fixeron
foron para mellorar,
unhas funcionarán
máis rápido e outras
serán máis lentas.
2. Estamos chegando
a un tope que por
algún sitio ten que
romper. Aos produtores
báixannos os prezos
todos os meses e nos
supermercados está
a manterse, así que
por algún lado vai o
beneficio. É necesario
que teñamos un prezo
orientativo para poder
vivir, a este ritmo é
imposible.
“A PRIMEIRA COUSA QUE HAI QUE FACER
É PARALIZAR A ENTRADA DE LEITE DE
FÓRA”
1. Non sei que hai que
conservar algunha
política de ninguén,
porque levamos uns
anos que non funciona
ningunha. Nin o BNG,
nin o PP nin o PSOE,
é todo parecido. Os
gandeiros estivemos
en crise toda a vida.
¿Algo positivo? Do
Banco de Terras non
teño remota idea,
porque na nosa zona
non existiu. Os contratos
coas industrias
eu víaos ben se lle
puxeran un prezo
mínimo ao leite. E que
tivera un valor, porque
moitas veces asínase
o contrato e aos catro
días desaparece.
2. A primeira cousa
que hai que facer é
paralizar a entrada de
leite de fóra mentres
non se consuma o que
hai aquí. E poñerlle ao
leite un prezo do que
poidamos vivir, non ter
que estar na miseria,
traballando 365 días
sen cobrar. Levamos
moitos anos pensando
que as cousas van
cambiar, e cambian
pero para peor. Eu vexo
que os políticos funcionan
todos co mesmo
sistema.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

pub_casmiro.indd 17 23/5/09 00:38:48
O expendedor de leite
UN NOVO SISTEMA DE DISTRIBUCIÓN
A
CHEGA A GALICIA
medida contra a crise de Casimiro Máquinas, S.L. é a distribución en España e Portugal do
expendedor-distribuidor de leite a granel. Un pequeno gran de area que imos aportar ante esta
situación delicada que atravesa a comercialización do leite de vaca.
Con este novo método de venta, vai mellorar a economía do produtor e a do consumidor. Para as
empresas Fiordilatte e Casimiro Máquinas, S.L., isto supón a satisfacción de poder axudar a un dos
sectores económicos españois máis necesitados. Máis non se pode pedir.
• A máquina ten un distribuidor automático de leite fresco a granel. É dicir, tal e como sae da vaca,
puro e sen aditivos. Ao mesmo tempo, evitando os intermediarios.
• Tamén se poden incorporar iogures e queixos.
• Existen dúas capacidades, de 300 e 600 litros, para o tanque de leite.
• Posúe unha abertura con peche de seguridade.
• No seu interior sempre hai unha temperatura constante.
• Posúe un dispositivo GSM de aviso ao teléfono móbil do gandeiro cando está a piques de
acabarse o leite.
• Sistema de autolavado.
• Sistema de ventilación por corrente de aire acondicionado para evitar os insectos.
TEL 973 740 202 / www.casimiromaquinas.com

18
PRODUCIÓN
MANUEL PETEIRA FERNÁNDEZ
Gandería: SAT Peteira
Concello: Castro de Rei
Vacas en lactación: 90
AQUILINO RODRÍGUEZ LÓPEZ
Gandería: Purutu S.C.
Concello: Chantada
Vacas en lactación: 35
“SE OS GANDEIROS FALLAMOS, VANSE
PERDER MOITOS POSTOS DE TRABALLO”
“A POLÍTICA PRIORITARIA É CONSEGUIR O
FAMOSO CONTRATO HOMOLOGADO”
1. O Banco de Terras é
unha boa cousa. Prohibir
plantar árbores
en zonas agrícolas
tamén estivo moi ben.
Os contratos de prezos
están ben na teoría,
pero as fábricas non
os respectan. E non
hai un prezo mínimo
obrigatorio.
2. A nova consellería
ten que mirar polo
noso futuro, porque se
os gandeiros fallamos
vanse perder moitos
postos de traballo. Hai
que facer unha mesa
interprofesional láctea,
para ter uns prezos
dignos e poder vivir
do que vivimos toda a
vida. Deberían conservar
o Banco de Terras,
que de momento non
está funcionando moito,
pero hai que darlle
tempo e pode chegar a
funcionar.
1. O Banco de Terras
empezou, pero había
que melloralo moito.
Eu creo que era mellor
o sistema de concentración
parcelaria, que
polo menos xuntaba e
unificaba a terra. Se
tes unha finca grande,
aproveitas para facer
un pastoreo en condicións.
O Banco de Terras
podería ter futuro
en zonas onde quede a
terra abandonada, pero
non é o caso na nosa
zona. Os contratos de
prezos... Teriamos que
saber máis ou menos
o que imos cobrar polo
que estamos producindo,
aínda que oscilara
un pouquiño, pero non
as oscilacións que
temos nestes momentos.
Algunha xente
asinounos hai pouco,
nós aínda non o asinamos
con ningunha
industria. Nós estamos
na cooperativa ICOS
e estamos cobrando o
quilo, incluíndo calidades,
a 48 céntimos
(con 3,86 de graxa,
3,30 en proteína e leite
certificado). Aínda así,
non cubrimos. Temos
cota financiada e hai
que pagala, non se
lle dá feito frente ós
créditos.
2. A política prioritaria
é conseguir o
famoso contrato homologado,
que parece
que está aí. E tamén
poñer en marcha
unhas liñas de axudas
ás explotacións
que teñen continuidade,
para favorecer
o relevo xeracional.
Hai que facer un
control das axudas e
que vaian destinadas
realmente a quen vive
no sector. Que o que
recibe a axuda estea
efectivamente na
explotación durante o
período de tempo que
se estableza.
VANESSA CARRO
Gandería: SAT Casanova
Concello: Mesía
Vacas en lactación: 105
PAULI GONZÁLEZ
Gandería: Pauli
Concello: Silleda
Vacas en lactación: 32
“O MÁIS URXENTE É PARAR A ENTRADA
DE LEITE DE FÓRA”
1. O Banco de Terras
debería conservarse,
para non estar as
terras abandonadas
como estaban ata
agora. Na nosa zona
empezou a verse algo,
o que pasa é que a
maioría das terras que
foron para o Banco son
montes ou brañas e é
imposible entrar nelas
para traballar. A promoción
de axudas aos
novos para que queden
no rural tamén me parece
ben, pero na miña
zona non vin a ninguén
que as pedira.
2. O máis urxente é
parar a entrada de
leite de fóra. Na nosa
zona nótase moito, hai
xa varias explotacións
ás que deixaron de
recollerlles o leite.
Buscaron outros compradores,
pero pagan
uns prezos moi baixos.
Unha das solucións
para resolver o tema
dos prezos é non deixar
entrar leite de fóra.
“SERÍA INTERESANTE FACER EN GALICIA
UNHA INDUSTRIA POTENTE QUE
TRANSFORME O LEITE”
1. Nada, hai que
reestruturalo todo. O
Banco de Terras, na
nosa zona non funciona.
¿Outras cousas, a
Mesa do Leite? A Mesa
do Leite é un órgano
que non creo que nos
represente ben aos
gandeiros.
2. Hai que controlar
a entrada de leite
de fóra, polo menos
producir o que consumimos,
como mínimo.
Ademais, eu opino que
o leite que vén de fóra
non é moi bo. Poñer un
prezo mínimo vai ser
máis difícil, pero polo
menos ter garantida
unha mínima marxe
de ganancia. Na nosa
zona estamos cobrando
pouco máis de 35
céntimos, e prevese
que baixe. Tamén sería
interesante facer en
Galicia unha industria
potente que transformara
o leite en iogures
e queixos. Se en vez de
levar 10 camións de
leite líquido a Valladolid
levamos un de
queixos, rendería máis.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

PRODUCIÓN 19
JESÚS MARÍA MONTES
Gandería: Anila
Concello: Rodeiro
Vacas en lactación: 40
“HAI QUE CONTROLAR QUE AS
INDUSTRIAS NON FAGAN PACTOS PARA
IMPOÑERNOS OS PREZOS”
1. A min gustoume do
anterior Goberno que
se involucrou bastante
coa xente nova e co
sector do leite. Faltou
que apoiaran máis
ao gandeiro fronte a
industria. O que mellor
funcionou creo que
foron as axudas ás explotacións.
O Banco de
Terras debería seguir
adiante, aínda que na
nosa zona a penas hai
terras nel, eu busquei
varias veces e non
atopei. Os contratos de
prezos son unha cousa
que debería ir a cabo,
1. O Banco de Terras
pode ser unha boa
cousa, se lle dan
tempo pode funcionar.
A Mesa do Leite creo
que non estivo ben
proxectada, teñen que
estar os gandeiros, non
os sindicatos. Será que
non lles interesa que
esteamos. Contrato de
prezos eu non asinei
ningún. O problema é
que os contratos asínanse
sen prezo base,
e se é así non vale
para nada.
pero á industria non lle
interesa. Na nosa zona
asinouno unha só,
Danone, e estao respectando
e renovándoo
cada tres meses.
2. O máis urxente é
conseguir controlar
as importacións de
leite. Tamén controlar
que as industrias non
fagan pactos entre
elas, as empresas que
manexan o leite cóntanse
cos dedos nunha
man e impóñennos os
prezos. O Goberno que
entre debe sentarse a
CIRILO NOVO
Gandería: Novo
Concello: Cospeito
Vacas en lactación: 40
2. A nova consellería
ten que mirar máis
polo sector. Se o prezo
do leite segue baixando
imos ir todos ao
tacho. Tamén hai que
controlar o leite que
veña de fóra, que veña
cunhas normas, evitar
o dúmping que están
facendo. E na consellería
ten que haber
persoas que coñezan
ben o tema do leite.
falar con cooperativas
e agrupacións de gandeiros,
preguntar que é
o que fai falta e poñer
nos departamentos a
persoas que saiban de
que vai este sector.
“SE OS CONTRATOS SE ASINAN SEN
PREZO BASE NON VALEN PARA NADA”
1. Creo que o Banco de
Terras é unha boa medida.
Por agora non se
ven moitos resultados,
pero é que está empezando,
sería cuestión
de darlle un pouco
de tempo. Tamén me
parece ben que houbo
unha tendencia a
incorporar xente, máis
que a incentivar ceses
anticipados. Estivo ben
que intentaran actuar
de mediadores entre
gandeiros e industria,
pero non se viron moitos
resultados, a xente
asina contratos homologados
sen saber o
que vai cobrar.
FINA IGLESIAS
Gandería: SAT Os Arroxos
Concello: Castro de Rei
Vacas en lactación: 70
“EN PAÍSES COMA ITALIA HAI UN
CONTROL PARA QUE OS PREZOS SEXAN
MÁIS XUSTOS E ESTABLES”
2. Ten que haber un
control máis estrito
do leite importado. O
consumidor ten que
ter claro cando vaia
comprar se o leite é de
Francia. En canto aos
prezos, o mercado libre
é o que hai, pero en
países como Italia hai
un control para que os
prezos sexan sempre
máis xustos e estables.
Se aquí seguimos así,
non compensa.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

20
ADMINISTRACIÓN
SAMUEL JUÁREZ, CONSELLEIRO DO MEDIO RURAL
“OS ACORDOS ENTRE PRODUTORES E
INDUSTRIA TEÑEN QUE FACERSE A NIVEL DE
ESTADO PARA QUE SEXAN EFICACES”
O novo conselleiro do Medio Rural, Samuel Juárez (León, 1962), recibiu á revista AFRIGA
o pasado 15 de maio en Lugo, só dous días despois de visitar en Madrid o Ministerio de
Medio Ambiente y Medio Rural y Marino. Juárez promete o adianto inminente das axudas
da PAC, a subsidiación de créditos bancarios e o pagamento das axudas pendentes de
cobro dos últimos anos, que suman, afirma, 6 millóns de euros.
Juárez sostén que o sector lácteo galego
vai superar a difícil situación actual e
conseguir un oco nun mercado cada vez
máis global. O novo conselleiro comprométese
a impulsar o diálogo entre industria
e produtores, que na súa opinión
debe producirse a nivel de Estado.
_Asume vostede o cargo nun momento
moi difícil para o sector lácteo,
onde parece que se está a instalar
un clima psicolóxico de temor.
_Loxicamente, hai moita preocupación
porque o mercado está nun
momento moi difícil. Os prezos están
baixos e os custos de explotación
aumentaron de forma significativa,
sobre todo os de alimentación. Ademais,
hai un momento de crise económica
xeralizada tremendamente
grave. Non só se está producindo
unha caída do valor do leite, senón
que por primeira vez está caendo
tamén o volume de produción. Hai
moitos fogares onde xa se está empezando
a aforrar incluso en produtos
básicos.
_O presidente da Xunta anunciou
que se lles adiantarán aos produtores
de leite os 70 millóns das
axudas da PAC en xuño. A ministra,
sen embargo, indicou que ata
outubro non se poderían facer eses
adiantos.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ADMINISTRACIÓN 21
“A CONSELLERÍA
ESTENDERÁ DOCUMENTOS
PARA QUE OS PRODUTORES
POIDAN COBRAR O
ADIANTO DO 90% DAS
AXUDAS DA PAC A PARTIR
DE PRIMEIROS DE XUÑO”
_O que anunciou o presidente da
Xunta foi unha medida coxuntural
para resolver a curto prazo o problema
de liquidez que teñen moitas explotacións,
dentro da escasa marxe
que deixa a normativa comunitaria de
axudas. Esta medida vai inxectar unha
liquidez importante no sector. A discrepancia
co Ministerio non é tal, eu
estiven alí antonte (13 de maio) e penso
que foi un malentendido. O Ministerio
quizais se precipitou en chamar
a atención sobre ese asunto, porque é
verdade que o pagamento único non
se pode facer ata despois do 1 de decembro,
pero o que se está a facer agora
é artellar coas entidades financeiras
un préstamo ao produtor sen intereses,
polo que poderá percibir o 90% deste
pagamento agora a conta do que percibirá
despois. Esto é perfectamente
legal e non ten ningún problema de
axuste na normativa.
_¿Cal será o prazo de cobro?
_Temos xa moi avanzado un convenio
coas entidades financeiras, imos
empezar polas que traballan máis cos
gandeiros e sumaremos todas as que
queiran unirse. Esperamos que a principios
de xuño xa estea este convenio
en marcha. A Consellería estenderá
un documento onde se certifica que
un gandeiro ten dereito a esa axuda, a
entidade financieira vaille adiantar os
cartos e a Xunta asume os intereses.
_Falaron tamén de subsidiar créditos
para as explotacións.
_Si. Estamos a traballar co IGAPE
nunha liña de liquidez para circulante
a baixo custo para as explotacións,
para tratar de mellorar tamén o financiamento
dos que o necesiten.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

22
ADMINISTRACIÓN
_Entendo que está ao corrente de
que hai axudas dos últimos anos que
aínda non se cobraron, por conceptos
como a incorporación de mozos
á actividade agraria.
_Efectivamente, hai axudas pendentes
de pagar. Desde que asumimos
a Consellería estamos tratando de
revisar o que hai pendente e pagalo
rapidamente. Antes incluso que
adiantar cartos temos que pagar o
que se debe, iso é o lóxico, e estamos
a traballar todo o rápido que podemos
nesta materia. Calculamos que
hai 6 millóns de euros pendentes de
pagar en todos os conceptos. Hai que
ter en conta que isto esixe un esforzo
non pequeno por parte da facenda da
Comunidade Autónoma, porque os
pagos fanse por orde de entrada e as
arcas da Comunidade teñen un furado
importante. Entón, poñer estes
pagos por diante é un esforzo importante
de tesourería.
_¿A Consellería vai poder implicarse
dalgún xeito no ERE da planta de
Pascual en Outeiro de Rei?
_A Consellería está implicada sempre
cando hai un problema no sector,
pero este tipo de decisións son empresariais.
A Xunta pode axudar a que
esta decisión dorosa non se produza,
se é posible. Se ten que producirse
porque a empresa así o decide e non
ve outra alternativa, trataremos de
apoiar todas as iniciativas que poidan
xurdir para manter a planta en funcionamento,
estaremos abertos a todas.
Pero, evidentemente, a Administración
non pode tomar decisións que
son das empresas. A información que
eu teño é que Pascual está aínda considerando
opcións. A que a nós nos
comunicaron foi a redución da actividade,
e incluso buscar un comprador
para a planta de Outeiro de Rei. Eu
confío que a empresa nos teña ao corrente,
comprometeuse a iso.
_O mapa da industria láctea en
Galicia, onde só hai unha empresa
de capital galego e o resto son foráneas,
¿non é moi inestable para o
produtor?
_Eu penso que o sector lácteo, no
conxunto de España en xeral, non ten
a mellor situación. Non é todo o forte
que nos gustaría que fora. Estas crises
cíclicas, estas ondas de prezos altos
e baixos, coa situación deficitaria de
“PASCUAL
COMPROMETEUSE A
TERNOS AO CORRENTE
DO QUE FAGA. NÓS
TRATAREMOS DE APOIAR
TODAS AS INICIATIVAS
QUE POIDAN XURDIR
PARA MANTER A PLANTA
DE OUTEIRO DE REI EN
FUNCIONAMENTO”
produción que ten o noso país, leva a
que o sector estea exposto á competencia
das empresas do resto de Europa.
No conxunto de España sería necesario
artellar un plan estratéxico para a
industria, para unha reestruturación
da industria láctea a longo prazo.
_A súas declaracións recentes apuntan
a que a Xunta non debe promover
a creación dun grupo lácteo galego.
_Eu dixen repetidas veces que a Administración
non está para promover
e liderar iniciativas empresariais,
senón para poñer as condicións para
que as empresas e as cooperativas
poidan desenvolver os seus proxectos
empresariais con éxito. Se xorde unha
iniciativa deste tipo, nós apoiarémola
DE PROFESIÓN, VETERINARIO
Samuel Juárez naceu en León en 1962.
Casado e con dous fillos, licenciouse en
Veterinaria pola Universidade de León
(na especialidade de Bromatoloxía,
Sanidade e Tecnoloxía dos Alimentos)
e diplomouse na Escuela Nacional de
Sanidad en Madrid.
Funcionario do Corpo Nacional Veterinario,
iniciou a súa vida profesional en
Galicia en 1988, coordinando campañas
de saneamento gandeiro da Xunta. En
1990 pasou brevemente ao Ministerio,
como xefe de sección de Sanidade Exterior
en Vigo. No 91 regresa á Xunta, onde
desempeña sucesivamente os cargos de
subdirector xeral e director xeral de Pesca
e Industrias Pesqueiras. En 1996 asumiu
o cargo de secretario xeral de Pesca Marítima
do Ministerio de Agricultura, Pesca y
Alimentación.
A carreira de Juárez deu un salto internacional
no 2002, ano en que o nomean
conselleiro de Agricultura, Pesca e Alimentación
na Embaixada de España en
Washington (EE.UU). Voltou a España no
2008, exercendo como asesor do Gabinete
do Secretario de Estado de Medio Rural
e Auga ata que Núñez Feijoo o chamou
para formar parte da nova Xunta. Malia a
súa orixe leonesa, o novo conselleiro fala
un galego moi correcto. “É que levo aquí
moitos anos”, replica.
Samuel Juárez foi distinguido coa Gran
Cruz da Orde do Mérito Pesqueiro e a
Ordre du Mérite Agricole da República
de Francia.
entusiasticamente, pero, insisto, non é
labor da Administración facer o que
lle corresponde ás empresas e cooperativas.
_A mala coxuntura de prezos parece
que vai ser unha constante, e máis
despois do 2015. ¿Vostede cre que se
aveciña unha nova época de peche de
granxas? No último ano xa cesaron
máis de 1.000.
_Eu creo que a situación actual é principalmente
froito da crise económica,
que fixo que a demanda caera en
todo o mundo. Zonas de produción
excedentaria, como é Europa, teñen
dificultades para colocar os seus excedentes,
o que repercute nos prezos do
mercado interno europeo.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ADMINISTRACIÓN 23
“EN ESPAÑA TEN QUE ENTRAR LEITE DE FÓRA, PORQUE NÓS PRODUCIMOS ARREDOR
DE 6 MILLÓNS DE LITROS E CONSUMIMOS 9 MILLÓNS. O RETO, E NON PARECE QUE
SEXA TAN COMPLICADO, É QUE ENTRE O QUE FAI FALTA E NON MÁIS”
Cando se recupere a situación económica,
os prezos mellorarán. Pero
tamén lle digo que non penso que os
prezos que se viron hai ano e medio
sexan os prezos normais para o sector.
O que pasou hai ano e medio non foi
bo para o sector, foi anormal, e este
sistema pendular de prezos non é bo
para industria nin para o produtor.
_¿Despois do 2015 a situación pode
ser peor?
_Despois do 2015 parece que se van
eliminar as cotas lácteas, aínda que
isto non é definitivo. O regulamento
que prevé esta supresión, aprobado o
ano pasado, contempla unha revisión
no ano 2010 e outra no ano 2012. Se
realmente se eliminan as cotas lácteas,
Galicia terá que competir en condicións
similares ás do resto de Europa,
e creo que a gandería de produción de
leite de Galicia pode ser perfectamente
competitiva. Ata agora tivemos un
lastre tremendo cunhas cotas que non
permitían producir libremente, e hai
que ter en conta que os produtores de
leite galegos teñen unha preparación
profesional alomenos similar á dos demais
europeos. Saben producir leite de
calidade, desde o punto de vista hixiénico
e desde todos os demais puntos
de vista. Galicia ten unhas condicións
naturais moi boas para a produción de
leite.
_Temos o problema da base territorial.
_Temos ese problema, que hai que ir
resolvendo. Os gandeiros teñen que
concienciarse de que é un dos principais
problemas, pero eu confío que
podemos ser perfectamente competitivos
nun contexto europeo.
_¿Que van facer vostedes co Banco
de Terras?
_O Banco de Terras teremos que examinalo,
melloralo e facer que funcione.
Eu penso que pode ser un instrumento
interesante. Non temos ningún
prexuízo cara a el, pero non ten que ser
intervencionista, simplemente facilitar
o movemento de terras non aproveitadas
a favor dos que o necesiten.
_Nunha enquisa feita este ano na
Mostra de Muimenta, os produtores
coincidiron en sinalar como un dos
principais problemas do sector a entrada
de leite foráneo.
_Eu penso que á Administración correspóndelle,
en primeiro lugar, un labor
de control.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

Agroamb obtivo a
primeira autorización por
parte da Consellería de
Medio Ambiente para
a VALORIZACIÓN DE
LODOS na súa planta de
tratamento ubicada en
Ponte de Outeiro (Castro
de Rei), para a elaboración
de fertilizantes orgánicos
a base de residuos
biodegradables (incluído
material de Categoría 3
transformado)
O fórmano un conxunto de empresas
relacionadas coa xestión integral dos residuos liderado por un equipo
multidisciplinar na xestión ambiental.
O é unha compañía orientada a dar solucións de
valorización e xestión integral dos residuos, empregando sempre as
mellores técnicas disponibles e optimizando a loxística de transporte.
O posúe autorización para a xestión de:
Transporte de residuos perigosos (T/001/01)
Transporte de residuos sólidos urbanos (SC-U-NP-XRT- 00072)
Transporte de residuos industriais non perigosos (SC-I-NP-XRT-
00083, SC-I-NP-XRT-00056 e SC-I-NP-XRT-00122)
Valorización e xestión de residuos sólidos urbanos
(SC-U-NP-XV-00040 y SC-U-NP-XV-00036 )
Valorización e xestión de residuos industriais non perigosos (SC-I-
NP-XV-00064 y RIV-24/01)
Rexeneración ambiental
Conforman o as seguintes empresas:
Titular da primeira planta cunha capacidade próxima a 100.000 tms/ano
para a valorización e tratamento de residuos agrarios segundo o disposto
no RD 824/2005 sobre fertilizantes, o RD 1310/1990 sobre a aplicación
agrícola de lodos e o Regulamento CEE 1774/2002 sobre subprodutos
animais. Agroamb aposta fortemente por I+D+i coa súa presenza en máis
de 10 proxectos de investigación.
Dispón de vehículos específicos en diferentes configuracións, adaptándose
a cada necesidade medioambiental do cliente. Innovación e eficacia
no transporte. Servizos de conselleiro de seguridade e operador de
transportes.
Comercializa e coordina a prestación de servizos para a xestión
ambiental integral dos distintos residuos (incluídos residuos
perigosos). Desde a súa recente creación, xestiona máis de 50.000
tms/ano de residuos biodegradables.
Empresa de servizos agrarios que conta cos últimos equipos en
mecanización para a sementeira, cultivo e posterior recolección das
diferentes producións agrarias.
Sociedade para a explotación en común da terra, orientada á
produción integrada de forraxes e cultivos enerxéticos. Dispón dun
banco de terras que supera as 3.000 hectáreas.
Agroamb
C/ Calzada das Gándaras, 11.
Local bajo dcha. 27003 Lugo
Teléfono (+34) 982 231 365
Fax (+34) 982 240 534
E-mail agroamb@agroamb.com
Web www.agroamb.com

ADMINISTRACIÓN 25
“CANDO SE RECUPERE A
SITUACIÓN ECONÓMICA,
OS PREZOS MELLORARÁN.
PERO TAMÉN PENSO QUE
OS PREZOS QUE SE VIRON
HAI ANO E MEDIO NON
SON OS NORMAIS PARA O
SECTOR”
Controlar que o leite que entra o faga
nunhas condicións axeitadas. Isto é
algo acordado entre todas as comunidades
autónomas, porque non o pode
facer unha soa, loxicamente. Hai que
incrementar estes controis. Pero, dito
isto, o principal problema que temos é
que a industria e a produción cheguen
a un acordo de estabilidade. En España
ten que entrar leite de fóra, nós
producimos arredor de 6 millóns de
litros e consumimos 9 millóns. O reto,
e non parece que sexa tan complicado,
é que entre o que fai falta e non máis.
_Falando de acordos, ¿a Xunta pode
exercer unha arbitraxe entre os produtores
e a industria?
_A Xunta pode actuar para facilitar a
interlocución, pero os interlocutores
teñen que ser eles, e os acordos téñenos
que tomar entre eles. Eu penso que estes
mecanismos de acordo teñen que
facerse a nivel do conxunto do Estado,
porque se non, non van ser eficaces.
Cando estiven antonte en Madrid,
reuníndome co secretario de Estado,
formuleille a necesidade de reunir a
Interprofesional Láctea con urxencia
para tratar de forzalos dalgunha maneira
a chegar a acordos. Os fracasos
do pasado non deben desanimarnos
para tratar de seguir perseguindo eses
acordos.
_Vostede coñece o Ministerio, polo
que se supón que vai poder ter unha
interlocución bastante áxil, independentemente
das diferencias partidistas.
_As persoas son importantes, pero
son máis importantes as actitudes e os
convencementos, e eu estou convencido
de que o mellor para o agro galego
é que a Xunta e o Goberno central
traballen na mesma dirección. Nós
imos intentar que sexa así. Fraco favor
se lle faría aos gandeiros galegos se se
utilizaran as políticas agrarias como
unha arma arreboladiza entre as dúas
administracións. Pola nosa parte, desde
logo, non vai ser así.
_¿Vai reformular dalgunha maneira a
composición da Mesa do Leite, para
que ademais dos sindicatos estean
presentes outros colectivos representativos
do sector?
_É un aspecto que temos que tratar na
propia Mesa. Non teño unha posición
a priori a respecto deso. Quen teña
que estar, estará. A Mesa é do sector e
é o sector o que ten que decidir.
_Volvendo ao de antes, véxoo convencido
de que vai seguir habendo
lugar para o leite galego nun contexto
global e de mercados emerxentes.
_Estou perfectamente convencido de
que ten que haber lugar para o leite
galego. Non sería lóxico que non fose
así. Sei que hai outras zonas produtoras
cunhas condicións que lles permiten
producir máis barato ou nunhas
condicións diferentes, pero tamén hai
custos de transporte e elementos que
teñen que ver coa propia cultura e cos
procesos de elaboración. Polo tanto,
hai sitio para todos. O que debemos
ter claro é que temos que traballar
máis na mellora da calidade, diferenciación
de produtos e produtos con
valor engadido. Ese ten que ser o noso
norte.
_Atopa un sector ben distinto ao que
existía cando vostede facía saneamento
gandeiro, a finais dos 80.
_A verdade é que cambiou moito, a
modernización do campo en Galicia
nos últimos 20 anos é realmente impresionante.
Non se parece absolutamente
en nada ao que era hai 20 anos,
e eso é un mérito dos gandeiros e os
agricultores. Aínda se ten moitas veces
a imaxe do agricultor pouco preparado
e en pequenas explotacións, cando
a realidade é outra. Hoxe, por exemplo,
vou visitar Fontao, que é un centro
punteiro a nivel mundial. Hai algo máis
de 20 anos, cando eu empecei a miña
vida profesional aquí en Lugo, importabamos
seme de todas partes, había
que ir buscalo a Canadá, a Francia...
Agora somos nós os que lle vendemos
a medio mundo. Iso é un exemplo de
que sabemos facer as cousas tan ben ou
mellor ca calquera.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

26
EXPLOTACIÓN
GANDERÍA CAPÓN. ANDEMIL-VILAÚXE (CHANTADA)
De esquerda a dereita, Águeda, Roi, Marisol e Manuel, na galería da casa
UNHA APOSTA DECIDIDA POLA CRÍA EN EXTENSIVO
Na Gandería Capón trabállase ao vello estilo: vacas nos prados, silos de herba
e ausencia de millo. O toque moderno é a paixón dos propietarios pola xenética
canadense e os concursos de gando. Nesta granxa chantadina hai máis de 40 vacas en
produción e outras tantas xovencas. Toda a recría se fai na casa.
A Gandería Capón tivo a súa base na vella explotación
familiar, que ata 1985 foi mixta. Nese ano comeza a funcionar
dedicada só á produción de leite, partindo dunha cota
de 40.000 litros e 11 vacas. En anos sucesivos, os propietarios
foron adquirindo dereitos de produción no mercado
libre, sufrindo en directo a escalada de prezos _desde as 28
pesetas por litro dos primeiros tempos ata as 110 que se
pagaban cando se eliminou a compravenda entre particulares_.
Grazas a que asumiron os dereitos dunha gandería
veciña que cesou (80.000 quilos), a granxa puido chegar a
unha cota actual de 450 toneladas.
Manuel Capón (48 anos), a súa dona Marisol Fernández
(44) e os seus fillos Roi (18) e Águeda (15) compoñen
unha familia moi gandeira. Marisol, antiga decoradora de
cerámica en Ourense, adaptouse sen problemas ao oficio e
á vida no campo. Os dous rapaces están decididos a estudar
Veterinaria e seguir adiante coa explotación, ademais de ser
manexadores premiados en multitude de concursos, unha
auténtica paixón para a familia.
A fórmula desta explotación é netamente tradicional,
baseada no pastoreo. As vacas permanecen ceibas todo o
tempo, pacendo nos prados que rodean a explotación. Levan
unha vida exenta de estrés que se traduce en produ–
cións moderadas pero unha gran lonxevidade _ata 9 partos_,
así como nunha ausencia case total de problemas de patas.
A cabana gandeira está organizada en lotes de idade.
Unha vez que as xovencas se destetan, permanecen nun
establo habilitado para elas durante 12 meses. A partir dese
tempo comezan a súa vida nos prados, onde se manteñen
en parcelas pechadas e lotes de seis ou sete animais.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

EXPLOTACIÓN 27
AS VACAS APROVEITAN A HERBA
NO PASTOREO E TAMÉN ENSILADA.
REPARTIDOS POLA EXPLOTACIÓNS HAI
ATA NOVE SILOS, MOITOS DELES NOS
PROPIOS PRADOS
Establo das vacas en produción, que acuden a el só 2 veces ao día, para o
muxido e para comer herba seca e a ración
As vacas de produción tamén permanecen nos prados, acudindo
ao establo só para o muxido e para consumir o concentrado.
En canto ás vacas secas, pacen nunha carballeira.
A base territorial da que dispón a explotación é de 55
hectáreas. 32 son propiedade da granxa, 10 proceden da
explotación que cesou _na cercana aldea de O Ulleiro_ e o
resto están arrendadas. Como é habitual, a separación entre
as parcelas é un dos atrancos máis graves, máxime nun
sistema de pastoreo. O tamaño das fincas é moi variable, a
maior ten unhas 11 hectáreas e a máis pequena non chega
a 1 hectárea. As extensións máis grandes fóronse formando
a base de permutas de parcelas cos veciños.
Na Gandería Capón nunca se plantou millo, agás o ano
pasado, en que probaron a botar 2 hectáreas. A aposta da
granxa é pola herba, en concreto o raigás inglés e o italiano.
“Unha finca boa igual bota 5 ou 6 anos sen renovar”,
explica Capón. As vacas aproveitan a herba no pastoreo e
tamén ensilada. Repartidos pola explotacións hai ata nove
silos, moitos deles nos propios prados. Cando o silo está
feito destápase un lateral e son os propios animais os que
van avanzando na fronte.
Respecto aos motivos para non recorrer ao millo, o gandeiro
indica que “é rico en enerxía e almidón, pero aquí o
que máis necesitamos é proteína”. Por outra banda, a zona
está infestada de xabaríns, polo que “habería que facer un
gasto enorme para pechar as parcelas”.
Na granxa fanse dúas cortas de herba para ensilar, cun
mes de diferencia entre unha e outra. Capón explica que
o ano pasado fixo a primeira corta a finais de maio, mentres
que este ano preferiu adiantala a principios dese mes.
Tamén cambiou o sistema de ensilado; mentres que o ano
pasado ensilou toda a herba xunta, sen ter en conta as diferencias
de crecemento, este ano decidiu separar en función
do estado de cada parcela.
O abonado das fincas faise a base de xurro, fósforo e nitramón.
Antes da corta, a parcela en cuestión permanece
un máximo de 40 días sen vacas.
A explotación ten un amplo parque de maquinaria, que
lle permite ser practicamente autónoma no laboreo: 2 tractores,
unha rotoempacadora, cisterna, rotativa e rastrillo.
En asociación con outras cinco granxas dispón tamén de
grade de disco, subsoladora, carro herbicida e sementadota.
Externalízanse o ensilado e a extracción de purín, servizos
que presta a cooperativa Icos.
OS CUBÍCULOS MELLOR
ACONDICIONADOS COS NOSOS
DISPENSADORES
Dispensadores para acondicionar cubículos coa maior
rapidez e facilidade, o mínimo de po e o uso máis
económico dos materiais.
160 cubículos acondiciónanse en 5-6 minutos
Os usuarios aforran ata un 50 % en material de base
Posibilidade de utilizar serrín, cepilladuras, area, palla
picada, papel e caliza
TODOS OS DISPOSITIVOS PARA
O TRATAMENTO INTEGRAL DO
PURÍN
Trituradores
Revolvedores
sumerxibles en ferro
e aceiro inoxidable
CARGA AUTOMÁTICA
Separadores
UNHA COMPLETA GAMA DE
BEBEDEIROS BASCULANTES
INOXIDABLES
Con ou sen protección
Con válvula de alto rendemento de 25 litros/minuto
Modelos de 45 e 75 litros
AFRIGA ANO XV - Nº 80

28
EXPLOTACIÓN
GARANTIDA
CONTRASTADA
ANIMAL
Toda a recría se fai na granxa
NUTRICIÓN
A base fundamental da dieta é a herba a libre disposición,
tanto no prado coma en silo. As racións de complemento
prepáranse según o lote de idade.
R
EXPLOTACIÓN
MONTELLOS
Vacas en produción
Fariña de cebada ............6 kg.
Fariña de millo ..............2 kg.
Cascariña de soxa............1 kg.
Fariña de soxa...............1 kg. (se o silo é pobre en proteína, 2 kg.)
Xovencas
Fariña de cebada ............1 kg.
Cascariña de soxa............0,5 kg.
As vacas en produción comen a ración no establo principal,
servida nos comedeiros, xunto con herba seca a discreción,
catro veces ao día. En cambio, as xovencas consumen
a ración de complemento no propio prado.
Capón explica que, para un sistema coma o seu, non hai
nutricionista que saiba formular unha ración. “Só saben
formular para intensivo”, asegura. Ata hai dous anos, dáballe
ás vacas unha mestura de millo, cebada e soxa con
aditivos que lle servía a cooperativa Icos. “Pero só se podía
cambiar cada 15 ou 20 días”, explica. El quixo ter máis
marxe de manobra para variar a dieta, así que se converteu
no seu propio nutricionista. Controla o estado das vacas a
ollo, día a día, e a partir diso toma as súas decisións.
O gasto é tamén un argumento importante. “Consumindo
millo, as vacas estarían mellor de carnes, pero entre a
cebada e o millo hai agora 10 pesetas de diferencia”.
SCM
MONTELLOSBETANZOSACORUÑA)
T
F
E
Carballeira reservada ás vacas secas
AFRIGA ANO XV - Nº 80

EXPLOTACIÓN 29
A GRANXA TEN UN AMPLO PARQUE DE
MAQUINARIA, QUE LLE PERMITE SER
PRACTICAMENTE AUTÓNOMA NO LABOREO
Establo-parideira, con capacidade para 8 vacas. Antes parían ao aire libre, co
problema de que os raposos lles atacaban a vulva
Silo de herba no propio prado. Hai 9
repartidos pola explotación
A gandería dispón de 3 silos de
purín tapados e un completo parque
de maquinaria
Nos cálculos de custo inflúe ademais a natureza, unha
variable básica nunha explotación en extensivo. Se a
primavera non é boa pérdese pasto e, por tanto, baixa
a proteína e hai que comprar alimento para aportarlla
ao gando.
Nun sistema así, é obvio que as producións van ser moderadas.
Medias de 24-25 quilos ao día, 8.500 ao ano. En
compensación, a vida útil dos animais é moito máis longa.
“Aquí os animais van ao matadeiro porque non empreñan
ou por células somáticas”, explica o gandeiro. A media
de partos está en 2,8, pero moitas vacas permanecen na
granxa durante 7 e ata 9 partos.
O leite da granxa ten unha porcentaxe de graxa que oscila
entre 3,82% e o 4,06% No caso da proteína, entre o
3,20% e o 3,30% Para o contrato que a explotación ten con
Danone, un índice superior ao 3,27% de proteína supón
unha bonificación de 1 céntimo por litro, sobre un prezo
base que ronda os 32 céntimos.
HIGIENE DEL ORDEÑO
Gama
Excellence
Gama
Profesional
DE 40 KG DE
PRODUCTOS
PARA LA
UBRE
¡REGALO
DE UN BUZO
DE CALIDAD
SUPERIOR!
de fácil apertura
CENTRO DE ASTURIAS: Polígono Industrial La Almuña Parcela 11. 33.700 Valdés. Asturias.
CENTRO DE GALICIA: Vía Pasteur 30 - 2ª planta 15.890 Santiago de Compostela. A Coruña.
CENTRO DE CANTABRIA: Avda de Sotileza s/n. 39.009 Santander. Cantabria.
delagro@delagro.org
AFRIGA ANO XV - Nº 80

30
EXPLOTACIÓN
AS VACAS EN PRODUCIÓN COMEN A RACIÓN NO ESTABLO PRINCIPAL, SERVIDA NOS
COMEDEIROS, XUNTO CON HERBA SECA A DISCRECIÓN, CATRO VECES AO DÍA
As xovencas permanecen ao aire libre a partir do primeiro ano, en lotes de 6 ou 7 animais
A familia, no salón onde gardan os numerosos
trofeos dos concursos de gando
XENÉTICA
A xenética é unha paixón para Capón “desde sempre”.
Busca touros que lle aporten tipo e fortaleza, sen pretender
nunca que as producións superen os 10.000 litros. “Moitos
menos problemas e máis duración”, resume. O chantadino
é partidario firme da xenética canadense, recorrendo a
sementais coma Buckeye, September e Bolivia. Entre os
galegos ten usado doses de Mario Xacobeo.
O resultado da mellora xenética na granxa é notable. A
media da explotación por ICO está en 82,3, con 23 animais
calificados MB. Unha cabana ideal para concursos, a
grande afección da familia. No ano 2000 empezaron a súa
andaina competitiva no Nacional de CONAFE de Talavera
de la Reina, o primeiro Nacional no que houbo vacas
galegas premiadas. Unha delas, unha terceira de sección,
era de Capón.
A estrela da granxa nestes momentos é Capón Carola
Lee, cun palmarés no que destacan os títulos de mellor
vaca intermedia no Nacional de Xixón do 2005, vaca nova
subcampiona de Galicia no 2004 ou segunda mellor xovenca
de 20-22 meses no Nacional de Xixón do 2003, entre
outros.
Os éxitos más recentes da gandería foron na Moexmu
2009, onde Capón-Holstein Goldwyn Marisa foi xovenca
subcampiona, e en Silleda 2008, con Capón-Holstein
September Dixi como xovenca gran campiona de Galicia.
En Chantada 2008, Capón Carola Lee foi vaca adulta subcampiona
e Capón September Dixi, xovenca subcampiona.
Neste mesmo certame, a Gandería Capón recibiu o título
de mellor criador, que xa gañara na edición do 2005.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

Gomas e Camas para Vacas
Limpezas Automáticas
distribución material ganadero
Estabulacións Libres
TUBULAR BOVINO
As fotografías deste anuncio corresponden ás explotacións SAT COUTO
DA GRANDA (CASTRO DE REI) e SAT OS ARROXOS (CASTRO DE REI)
VENDIDAS 15.000 PRAZAS AO ANO
EN GALICIA E ASTURIAS

Visite a nosa web www.dismagan.es
Máis de 1 millón de vacas
dormen en colchóns BIORET
PISO DE GOMA
DUNHA SOA PEZA
PARA PATIOS
LIMPEZAS
AUTOMÁTICAS
DE CABLE
A auténtica limpeza
alemana, non compre
imitacións
MÁIS DE 30.000 LIMPEZAS
INSTALADAS EN EUROPA
Polígono Industrial do Corgo, parcela 3, 27163 O Corgo (Lugo)
Novo teléfono: 671 485 702 (TONI) • 671 485 703 (Servicio Técnico)
E-mail: toni@dismagan.es // Web: www. dismagan.es
distribución material ganadero
Distribuidor en Asturias: Almacenes Ladislao, S.L.
Polígono El Zarrín, S.N. La Espina, 33891 Salas (Asturias)
Tlf.: 985.837385 - 629566500

34
ECONOMÍA
Sineiro, na súa charla en Lugo o pasado 23 de marzo
O MERCADO DO LEITE E
DOS PRODUTOS LÁCTEOS
O obxectivo deste artigo é achegar información sobre o mercado dos produtos lácteos
para axudar a entender mellor os importantes cambios ocorridos nos prezos do leite nos
últimos dous anos, a situación actual e as perspectivas de evolución a medio prazo.
O artigo desenvolve e amplía a conferencia de Francisco Sineiro na xornada técnica
organizada pola empresa Nanta o 23 de marzo en Lugo sobre produtividade e aptitudes
tecnolóxicas do leite producido polo sistema Kempen.
Francisco Sineiro García,
Roberto Lorenzana Fernández
Escola Politécnica Superior, Lugo.
Universidade de Santiago.
Nos produtos lácteos temos tres
mercados diferentes segundo avancemos
desde a produción ata o consumo.
O primeiro é de compra e venda de
leite cru entre produtores e industrias.
O segundo, de produtos lácteos elaborados
que venden as industrias ás
empresas de distribución alimentaria.
No terceiro, os consumidores mercan
estes produtos nos distintos establecementos
de distribución (híper e
supermercados e pequenas tendas de
alimentación).
Loxicamente, os prezos nestes tres
mercados están relacionados, pero a
experiencia demostra, tal como ocorreu
no ano pasado, que as baixas nos
prezos en orixe non se transmiten na
mesma medida ao consumo.
Os mercados tamén poden ser diferentes
segundo os produtos elaborados
co leite recollido, con importantes diferenzas
no valor destes produtos por litro
de leite utilizado na súa fabricación.
Podemos poñer como exemplos o valor
no consumo dun litro de leite de marca
branca, duns 0,50 euros/litro, o dun leite
enriquecido de primeira marca,
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ECONOMÍA 35
que chega ata 1,30 euros, ou dun leite
fermentado e enriquecido, que acada
uns 2,9 euros por litro en marca branca
e pode chegar ata uns 6 euros na
primeira marca.
Parece probable que no futuro parte
destas diferenzas nos prezos finais dos
produtos poidan afectar tamén aos prezos
en orixe, sobre todo ao reducirse as medidas
existentes de regulación do mercado.
Por último, hai tamén diferenzas
segundo a localización xeográfica dos
mercados, como por exemplo entre
o mercado internacional, o da Unión
Europea e o español.
Precisamente neste artigo imos tratar
primeiro a situación existente nos
dous primeiros mercados, internacional
e comunitario, antes de analizar os
problemas específicos do mercado español
e a súa situación actual e achegar
a información dispoñible sobre as
súas perspectivas de evolución.
O MERCADO INTERNACIONAL DE
PRODUTOS LÁCTEOS
Os produtos lácteos que se comercializan
no mercado internacional
6000
5000
4000
3000
2000
1000
0
1/00 1/01 1/02 1/03 1/04 1/05 1/06 1 /07 1/08 1/09
Gráfico 1. Prezos da manteiga, leite en po e queixo cheddar no mercado internacional. Anos 2000 a 2009.
son sobre todo o leite en po, a manteiga
e as variedades máis básicas de
queixos. Máis de dous terzos das exportación
son realizados polos países
da Unión Europea e por Nova
Celandia e Australia. Pola contra, o
grupo de países compradores é máis
amplo e variable.
Este mercado caracterízase pola súa
forte inestabilidade, cunha gran variación
nos prezos. Entre os anos
2000 e 2006, os prezos máximos
do leite en po e da manteiga, duns
2.200 dólares por tonelada en ambos
casos, duplicaron os das súas cotizacións
máis baixas.
¡Soluciones rentables para el
ganadero profesional!
Ofrecemos la representación
en zonas libres.
Tlf. 680 857 134
¡Una calidad excelente de ensilaje de
hierba por compresión, distribución y
desarrollo de fermentación óptimo!
4 tipos básicos
3 diámetros de cilindro
18 anchuras de máquina
¡Fosas de
purín
limpias con
la batidora
de rejillas
RECK!
18 variantes
¡Purín homogéneo de la
primera a la última cuba
para superiores beneficios!
1000 variantes
más rendimientos de leche y carne
mejor salud de los animales
menos gastos para el veterinario
agitación fácil a través de las rejillas
potencia enorme que deshace capas
flotantes y sedimentos
tanto para bovinos como porcino
aproveche el propio purín aún más
como abono orgánico
rendimientos máximos de campo o prados
menos impacto medioambiental
RECK Technik GmbH & Co. KG, Tel. 680 857 134, sr. Simon Fritschle, contact@reck-agrartec.com, www.reck-agrartec.com
AFRIGA ANO XV - Nº 80

36
ECONOMÍA
A PARTIR DE MEDIADOS DO 2008, A FORTE CAÍDA
NOS PREZOS INTERNACIONAIS ARRASTROU TAMÉN Á
BAIXA OS DO MERCADO EUROPEO, AO NON EXISTIR OS
ANTERIORES MECANISMOS DE REGULACIÓN DA UE
400
350
300
250
200
150
100
2000
2001
2002
2003
Gráfico 2. Prezo do leite na Unión Europea ao produtor e prezos equivalentes na intervención e no
mercado internacional (euros por tonelada leite)
2004
Internacional
2005
2006
Desde comezos do 2007 empezou
unha forte escalada nos prezos, chegando
a uns valores máximos por riba
dos 4.000 dólares para a manteiga e
de 5.000 para o leite en po. Despois
tiveron unha baixa moi pronunciada a
partir de mediados do 2008, sendo os
niveis actuais duns 1.900 dólares para
a manteiga e de 2.200 para o leite en
po, moi similares aos existentes catro
anos antes (Gráfico 1).
Este curto período de pouco máis
dun ano de prezos moi elevados é un
exemplo máis da inestabilidade deste
mercado. Unha produción algo inferior
á normal nalgún dos principais
países exportadores e un nivel baixo
de reservas destes produtos quedaron
desbordados por unha maior demanda
impulsada polos países de economía
emerxente, á que se engadiu a
especulación provocada por fondos
de inversións. Posteriormente, houbo
unha brusca caída de prezos polo retroceso
da demanda alimentaria ocasionada
pola crise económica e pola
normalización da oferta nos principais
países produtores.
Este mercado serviu tradicionalmente
de destino para os excedentes
comunitarios, pero nos últimos
anos este comercio está limitado polo
menor volume das axudas a estas exportacións
e pola baixa no valor do
dólar con respecto ao euro, que á súa
vez está impulsando as exportacións
americanas, sobre todo de manteiga.
Estas exportacións desprazaron as
europeas dalgúns dos seus mercados
tradicionais e provocaron unha maior
presión á baixa dos prezos no mercado
interior ao reducirse estas saídas de
excedentes, que foron redirixidos cara
o mercado comunitario.
DINAMARCA
FRANCIA
UE-15
ESP
10
15
2007
3
25
2008
8
49
8
c.2009
O MERCADO DE PRODUTOS
LÁCTEOS NA UNIÓN EUROPEA
No mercado europeo non hai fronteiras
internas, ao existir un libre tránsito
dos produtos entre os países membros.
Este mercado conta cunha protección
común en fronteira por medio dun
imposto aduaneiro ou arancel que
grava as importacións procedentes do
exterior.
Este mercado tiña unhas importantes
medidas de regulación, que
se mantiveron en gran medida ata
o ano 2003. Dunha parte había un
control da produción polas cotas,
que limitaba a cantidade de leite
producido. Ademais, había medidas
de apoio aos prezos por medio das
compras en intervención de manteiga
e leite en po, así como axudas ao
consumo dalgúns produtos lácteos e
ás exportacións cara o mercado internacional.
62
0 20 40 60 80 100
Gráfico 3. Produtos lácteos elaborados en España e outros Países europeos (en % sobre o leite recollido)
58
13
52
34
25
19
15
4
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ECONOMÍA 37
DINAMARCA
FRANCIA
UE-15
ESP
10
15
3
25
8
49
8
62
58
13
52
34
25
19
15
4
NOS PRINCIPAIS PAÍSES
EUROPEOS PRODUTORES
DE LEITE HAI ACORDOS
NEGOCIADOS DE PREZOS
ENTRE PRODUTORES E
INDUSTRIAS, BEN NO
SEO DAS ORGANIZACIÓNS
INTERPROFESIONAIS,
BEN POLA INTEGRACIÓN
DOS PRODUTORES NAS
GRANDES COOPERATIVAS
0 20 40 60 80 100
Gráfico 4. Destinos do leite recollido pola industria en Galicia (en % sobre o total)
Deste xeito, mantíñase unha relativa
estabilidade de prezos no mercado
interno, grazas a estas medidas, que
apoiaban o consumo ou a exportación
dun 15% da produción de leite.
Esta situación cambiou a partir do
ano 2003, ao ser aprobada unha rebaixa
dun 20% nos prezos de intervención
e no volume de compras, que
a súa vez reducían os niveis doutras
axudas ao consumo e á exportación.
Esta redución realizouse de maneira
escalonada nos seguintes catro anos e
tivo como compensación o establecemento
da prima do leite, por un importe
duns 3,5 céntimos por litro, pero
que equivalía só á metade desa redución
nos prezos de intervención.
Ademais, a finais do 2008 aprobouse
un calendario de eliminación paulatina
das cotas a partir do ano 2015, mediante
un aumento progresivo do seu volume.
Estes cambios, xunto coa integración
dalgúns países do Este cun
importante potencial produtivo no
leite e con prezos notablemente inferiores,
como é o caso de Polonia,
cambiaron o funcionamento anterior
do mercado de produtos lácteos,
que mantiña unha considerable estabilidade
nos prezos ao abrigo das
elevadas variacións no mercado internacional.
www.valentinmunoz.com
FOSAS ECONÓMICAS E SEGURAS, AVALADAS POR UNHA AMPLA
EXPERIENCIA E CERTIFICACIÓNS DE GARANTÍA DOS MATERIAIS
DEPÓSITO DE CHAPA DE ACEIRO
ONDULADA E GALVANIZADA EN QUENTE
OU CHAPA POLMER DE PVC, RECUBERTO
CON FUNDA INTERIOR DE PVC
BALSA EN TERRA
IMPERMEABILIZADA CON LÁMINA
PHD DE 1’5 MM DE GROSO
CISTERNA FLEXIBLE DE PVC
DELEGADO PARA GALICIA E ASTURIAS: FRANCISCO ESPIÑA FONTENLA TEL. 648.262.656
AFRIGA ANO XV - Nº 80

38
ECONOMÍA
Transformado fora
Outros derivados
3
24
EN GALICIA ENVÁSASE UN
62% DO LEITE RECOLLIDO.
NO CONXUNTO DA UE, SÓ
O 25%
Iogures
1
Queixos
Leite envasado
Ata o 2003, o prezo equivalente do
leite para a venda á intervención como
leite en po e manteiga equivalía a uns
0,27 euros por litro, pero foi descendendo
nos seguintes catro anos ata os
0,21 euros actuais (Gráfico 2).
Este descenso non lle afectou ao
prezo do leite ao produtor nos primeiros
anos por coincidir cun período de
suba de prezos no mercado internacional.
Pero non ocorreu así a partir de
mediados do 2008, cando a forte caída
nos prezos internacionais arrastrou tamén
á baixa os do mercado europeo,
ao non existir os anteriores mecanismos
de regulación.
Con anterioridade ao 2003, as medidas
de regulación existentes e os prezos
de intervención equivalentes, duns
0,27 euros/litro, permitían manter uns
prezos ao produtor por riba dos 0,30
euros, sendo pouco afectados polas
9
Gráfico 5. Porcentaxe das marcas brancas sobre o volume e valor das vendas de leite envasado
Gráfico 6. Prezos ao produtor en España, na media da Unión Europea dos 15 , Italia e Francia. Anos 2001
a febreiro 2009 (en euros por 100 litros)
variacións no mercado internacional.
Pola contra, os prezos de intervención
actuais equivalentes, duns 0,21 euros/
litro, non poden soster eses niveis de
prezos nas situacións de baixos prezos
internacionais.
63
O MERCADO DO LEITE E OS
PRODUTOS LÁCTEOS EN ESPAÑA
A situación do mercado español de
produtos lácteos pódese caracterizar
por ter unha produción de leite moi
inferior ao consumo, pola falta de
acordos e prezos negociados entre
produción e industria, por unha elevada
orientación da industria á fabricación
de leite envasado e pola forte
dependencia das vendas na gran distribución,
que utiliza de modo abusivo
o leite envasado como produto reclamo.
A produción de leite en España é un
25% inferior á necesaria para satisfacer
o consumo de produtos lácteos.
Esta diferenza é cuberta polas importacións,
que nos últimos anos acadaron
uns 340 millóns de litros de leite
cru para ser transformado polas industrias,
ás que hai que engadir as dos
produtos lácteos elaborados, que son
duns 260 millóns de leite envasado, e
moito máis elevadas nos queixos, cunhas
215.000 toneladas, e no leite en
po, con 80.000 toneladas, posto que o
leite necesario para fabricar estes dous
últimos produtos equivale a uns 2.550
millóns de litros.
Cadro 1. Prezos ao produtor do leite e á industria e aos consumo polo leite envasado de marca de
fabricante e de distribuidor (euro/litro)
Mes e ano
Prezo Marca fabricante Marca distribuidor
produtor industria consumo industria consumo
Xaneiro 2007 0,30 0,58 0,74 0,46 0,49
Xullo 2007 0,35 0,59 0,77 0,48 0,52
Xaneiro2008 0,45 0,74 0,95 0,69 0,72
Xullo 2008 0,36 0,73 0,95 0,55 0,70
Xaneiro 2009 0,33 0,71 0,92 0,53 0,56
Marzo 2009 0,28 0,69 0,91 0,50 0,53
A GRAN DISTRIBUCIÓN UTILIZA O LEITE ENVASADO
COMO “PRODUTO RECLAMO” PARA ATRAER OS
CONSUMIDORES. ESTA BAIXA REPERCUTE NOS
PREZOS PAGADOS ÁS INDUSTRIAS, QUE A SÚA VEZ A
TRANSMITEN AOS GANDEIROS
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ECONOMÍA 39
EN ESPAÑA, OS PREZOS
DO LEITE DE MARCAS
BRANCAS ESTÁN 12
CÉNTIMOS POR DEBAIXO
DOS DE FRANCIA
Nos principais países europeos produtores
de leite hai relacións estables
e acordos negociados de prezos entre
produtores e industrias, ben no seo das
organizacións interprofesionais, como
en Francia, ben pola integración dos
produtores nas grandes cooperativas
que industrializan o leite, como ocorre
en Holanda e Dinamarca. Estes acordos
adoitan establecerse por períodos
amplos ou por campañas, sendo as referencias
nas negociacións previas de
prezos a situación do mercado interior
e o das exportacións, estando ademais
suxeitos a axustes estacionais.
Pola contra, en España non existen
estes acordos, habendo na práctica
unha imposición de prezos por parte
das industrias. As diferenzas nos prezos
pagados entre industrias son escasas
no prezo base e nas primas de calidade
e máis elevadas noutras primas
(case 5 céntimos por litro de media no
último ano con respecto a menos de
1 céntimo para as ligadas á calidade),
que están en función do volume entregado
e das estratexias das empresas
con certas rutas e produtores.
A estrutura dos produtos lácteos
elaborados pola industria en España
é moi diferente da existente noutros
países. No conxunto da Unión Europea,
algo máis da metade do leite é
dedicado á fabricación de queixos, por
tan só unha cuarta parte utilizada no
leite envasado e outro 15% destinado
ao leite en po. Nalgúns países como
Dinamarca, que é precisamente un
dos maiores exportadores, a parte dedicada
aos queixos supera o 60% e o
leite en po chega ata a cuarta parte. A
situación de España é moi diferente,
ao absorber o leite envasado a metade
do recollido, xusto o dobre que no
conxunto da Unión Europea.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

42
ECONOMÍA
Esta dependencia da industria na fabricación do leite envasado
aínda é maior no caso de Galicia, por dedicarlle un
62% do leite recollido, quedando outro 10% para queixos e
produtos frescos, mentres que o 25% restante se transporta
como leite cru para industrializar fóra da comunidade.
A maior parte das vendas de produtos lácteos teñen lugar
nos establecementos da gran distribución, nos híper e
supermercados, que concentran máis dun 85% das compras
dos fogares, quedando menos do 15% restante para as
tendas tradicionais de alimentación.
Unha parte crecente destas vendas non son realizadas coas
propias marcas dos seus fabricantes, senón coas da distribución.
Desde que se comezaron a utilizar as marcas brancas ou
do distribuidor, hai xa uns 20 anos, non deixaron de ir aumentando
o seu peso nas vendas de diversos produtos alimentarios.
O leite envasado foi un dos primeiros produtos utilizados,
pero actualmente esténdense aos tipos máis correntes de
queixos e aos iogures de diversos tipos.
A gran distribución utiliza o leite envasado como “produto
reclamo” para atraer os consumidores aos seus establecementos.
Esta estratexia non é gravosa para os seus
intereses, porque a menor marxe percibida polo venda
do leite coa súa marca de distribuidor é compensada coa
cargada na ampla variedade de produtos que ofrecen nos
seus establecementos. Polo contrario, afecta gravemente a
produtores e industriais, que dependen totalmente do leite,
posto que reduce a marxe da industria, que a traslada en
forma de prezos mais baixos aos produtores.
En España hai un uso abusivo do leite como produto
reclamo, como se pode observar ao comparar o seu prezo
co existente noutros países. Mentres que as diferenzas nos
prezos das marcas de fabricante son reducidas, nas marcas
brancas son uns 10-12 céntimos menores en España que
en Francia e Gran Bretaña. Incluso no caso de Francia se
pode comprobar que os prezos das marcas brancas de empresas
de distribución que operan nos dous países, como
son Carrefour e Alcampo, están uns 12 céntimos por debaixo
en España (Gráfico 5).
Precisamente no período de prezos elevados do leite da
segunda metade de 2008 houbo un forte avance destas
marcas, que aumentaron case un 10% nas vendas a costa
das primeiras marcas, o que explica precisamente o comportamento
no último ano destas empresas con reducións
significativas no leite recollido e mesmo a crise aberta en
Pascual nas últimas semanas.
Boa parte dos consumidores que cambiaron ás marcas
brancas ante as fortes subidas de prezos _que levaron ás
primeiras marcas a superar un euro por litro_, seguiron a
consumilas cando o seu prezo foi descendendo, nun tempo
no que a crise económica lles empuxaba a facer aforros onde
fose posible. Deste modo comezou unha marcha atrás nos
prezos ao consumo, que nas últimas semanas volve situar as
marcas brancas case ao nivel dos prezos existentes a comezos
de 2007, entre 0,50 e 0,55 euros por litro (Cadro 1).
Esta baixa nos prezos na distribución é realizada a costa
de reducir os prezos do leite envasado ás industrias, que a súa
vez a transmiten en forma de novas baixas aos gandeiros.
Despois de ter examinado estas características específicas
do mercado español de produtos lácteos, estamos en
mellores condicións de entender un feito relativamente
contraditorio: que o prezo ao produtor en España se manteña
en xeral, salvo en períodos moi puntuais, por debaixo
da media europea, tendo en conta a situación deficitaria no
noso mercado.
Como se pode apreciar no gráfico adxunto, entre os anos
2001 e 2006 o prezo do litro de leite en España foi de 1
a 2 céntimos inferior ao da media da Unión Europea e ao
rexistrado en Francia. Tan só se situou por riba durante a
forte subida da segunda metade de 2007 e a comezos de
2008 (Gráfico 6).
Deste modo, en España non ocorre coma noutros países
que, sendo tamén deficitarios na produción, manteñen uns
prezos considerablemente superiores. É o caso de Grecia
ou o de Italia, que entre os anos 2001 e 2006 tivo un prezo
6 céntimos superior ao de España, aínda que a crise actual
ten levado os prezos dos primeiros meses deste ano a anular
esas diferenzas.
Ao noso entender, esta situación é debida sobre todo a
tres asuntos, que cobran aínda máis relevancia na actual
situación de baixos prezos.
O primeiro ten que ver coa elevada dependencia das
industrias do leite envasado, no que as marcas brancas
controlan un volume crecente das vendas e a estratexia da
gran distribución é utilizar un baixo prezo do leite como
reclamo ante os consumidores. Esta situación recorta
as marxes de beneficio das industrias, que á súa vez, na
maioría dos casos, trasládana en forma de menores prezos
aos consumidores.
Ata o ano 2007, as principais industrias defendéronse
desta estratexia mediante o lanzamento de novos produtos
coma os leites enriquecidos, que lles permitían diversificar
a oferta e polos que obtiñan un prezo considerablemente
superior. O mellor exemplo desta estratexia
foi o de Puleva co leite Omega-3, que superou así no
valor destas vendas a Pascual, que era a anterior marca
líder. Os elevados prezos do segundo semestre de 2007
provocaron unha perda de mercado destas empresas e
un avance das marcas brancas e provocaron unha redución
do leite recollido en Galicia.
Desta maneira, a situación do mercado deteriorouse para
a case totalidade das empresas e provocou un comportamento
máis agresivo que agrava os efectos da situación de
crise de prezos. Coa finalidade de reducir o custo do leite a
industrializar, boa parte das empresas realizan importacións
de leite que entran a prezos considerablemente inferiores
aos que resultarían do prezo en orixe aos produtores máis o
transporte, posto que son vendas de excedentes deses países.
Estas importacións en condicións de dúmping presionan
os prezos á baixa e teñen colocado a unha pequena parte
da produción abandonada por algunhas empresas a prezos
moi baixos, que son incluso inferiores aos que resultarían
de utilizar ese leite para a venda de leite en po e manteiga
á intervención.
Aos dous asuntos anteriores, da estratexia abusiva da
distribución no uso de leite como produto reclamo e da
presión exercida polas importacións de leite a baixo prezo,
engádese un terceiro non menos importante, que é o da
deficiente organización da produción en España.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

ECONOMÍA 43
Noutros países hai organizacións interprofesionais estables
que axudan a unha mellor organización do mercado.
Teñen unha ampla actividade, achegando información
sobre a situación do mercado, promovendo negociacións
e acordos de prezos e defendendo intereses conxuntos da
produción e da industria. Ademais, evitan tamén os comportamentos
oportunistas dalgúns operadores que, como
no caso de España, axudan a provocar unha maior inestabilidade
do mercado, tanto en situacións de prezos elevados,
como ocorreu no ano 2007, como actualmente. Son
sempre os mesmos, pero seguirán a provocar problemas
mentres non exista unha organización interprofesional
que marxine eses comportamentos oportunistas e estableza
unhas normas de gobernanza como as existentes
noutros países.
AS PERSPECTIVAS
A actual situación de baixos prezos do leite ao produtor
está orixinada pola crise existente no mercado internacional,
que afecta de modo máis intenso ca antes ao mercado
comunitario ao estar desprovisto de parte dos instrumentos
de regulación existentes anteriormente. A súa repercusión
no mercado español está agravada polos tres factores
expostos anteriormente.
Segundo a información dispoñible a moi curto prazo, os
prezos do mercado internacional mantéñense baixos, aínda
que se prevé unha certa recuperación na segunda metade
do ano, da que non hai coincidencia sobre o seu importe.
Segue pesando sobre o mercado a crise económica, que
afecta tamén ao consumo de produtos lácteos nos países
importadores, e certo aumento da produción provocado
polas expectativas xeradas polos elevados prezos do ano
2007, aínda que xa ten comezado a remitir.
As previsións do Departamento de Agricultura de Estados
Unidos son dun incremento no prezo do leite duns
3 céntimos/litro no cuarto trimestre deste ano. No mercado
de futuros de Chicago, e neste caso xa non se trata
de previsións, senón das opcións de compra futuras que
contratan os operadores, as subas son máis elevadas, con 4
céntimos/litro para agosto e algo máis de 6 en decembro,
manténdose esa melloría do mercado nos primeiros meses
do próximo ano.
No mercado comunitario, as cotizacións dos produtos lácteos
seguen baixas, a pesar das compras de intervención de
leite en po e manteiga, pero a recollida de leite ten baixado
de modo significativo, o que tamén ocorre en España. Isto
debera repercutir nunha melloría da situación do mercado.
Con base a esta información, sobre todo coas referencias
do mercado internacional e das operacións de futuros de
Chicago, pódese prever unha certa melloría nos prezos no
segundo semestre do ano.
Pero para o futuro hai que prepararse para unha nova situación
dun mercado do leite máis inestable nos prezos, ao
estar máis afectado pola situación do mercado internacional.
A superación dos problemas específicos existentes no mercado
español, que son aínda algo máis graves en Galicia pola
maior dependencia no leite envasado, deben ser cuestións
prioritarias para poder facer unha mellor xestión deste mercado
cada vez máis inestable.
La solución de los purines
al alcance de la mano:
• Separadores
• Bombas trituradoras
• Agitadores
• Riego con purines
LIDER EN ESPAÑA
Más de 70
instalaciones
nos avalan,
consulten
referencias.
www.lozanomanzanares.com
Teléfono: 926 620 451 // Fax: 926 612 029
AFRIGA ANO XV - Nº 80

44
PUBLIRREPORTAXE
PROCURAR A
RENDIBILIDADE
EN ÉPOCA DE
CRISE
Pensos Nanfor, S.A.
O campo galego está a pasar por un dos peores momentos que se recordan na
súa historia. Ao baixo prezo do leite engádese o incremento doutros custos importantes
á hora de producir, como son os dos fertilizantes, os da recría ou compra
de gando externo ou o da man de obra. Ademais, e en contra de todas as previsións,
produciuse un incremento dos prezos das materias primas que entran nas
racións de vacún de leite (principalmente, a soxa como compoñente proteico).
¿COMO PODEMOS AFRONTAR A PERDA DE RENDIBILIDADE?
A) MINIMIZANDO OS GASTOS
Substituíndo os concentrados por unha
maior porcentaxe de forraxes de boa
calidade, tanto en fresco como ensilados,
sen esquecer que o risco asumido
é moito maior debido á influenza
de diversos factores: a climatoloxía, as
mermas nos procesos de conservación
e a calidade química e microbiolóxica,
entre outros.
Para conseguir estes obxectivos,
precisamos ter unha base territorial
suficiente e optimizar os labores de obtención
e manexo de forraxe (laboreo,
abonado, sementeira...)
Por exemplo: un quilo de silo de millo
pode ver aumentado o seu custo nun
65% cando pasamos de producir 50 Tm/
ha a 30 Tm/ha.
Por outra banda, non é o mesmo que
para conseguir 1 qg de materia seca (da
que realmente depende a produción da
vaca) de silo de herba precisemos 3,4 ou
5 quilos de consumo en fresco.
Con esta primeira alternativa, minimizaranse
os gastos por vaca e día, pero,
pola contra, dificilmente alcanzaremos
niveis elevados de produción.
MINIMIZANDO OS GASTOS POR VACA E DÍA, DIFICILMENTE
ALCANZAREMOS NIVEIS ELEVADOS DE PRODUCIÓN
AFRIGA ANO XV - Nº 80

PUBLIRREPORTAXE 45
B) MAXIMIZANDO A PRODUCIÓN
Aportándolles altos niveis de concentrados aos animais e aumentando
a inxestión de materia seca para poder alcanzar
altos niveis de produción, pero sempre sen poñer en risco a
saúde dos animais.
Dentro desta alternativa, o Sistema Kempen de Nanta é a
opción máis axeitada, porque se traballa cunha alimentación
totalmente seca.
Esta alimentación está baseada nun penso de produción
altamente seguro e que segue todos os controis de calidade
da norma ISO 9001/2000 e os criterios de trazabilidade e seguridade
alimentaria da norma ISO 22000.
Tamén ten como base unha forraxe seca de boa calidade,
máis segura, máis doada de conseguir e máis barata.
A experiencia dos últimos 6 anos traballando con este sistema
fai que cada día confíen nel máis gandeiros.
A facilidade de calcular os custos de explotación únese á
mellora que supón na expresión do potencial xenético das
granxas.
O obxectivo: que a produción sexa unha das mellores alternativas
de futuro cando de facer leite se trata.
VANTAXES DO SISTEMA KEMPEN
Diminución da man de obra.
Aumento da produción.
Mellor seguimento da trazabilidade e aseguramento da calidade.
Diminución do custo de maquinaria, tanto de amortización como
de consumo de carburantes.
Diminución do uso de fertilizantes.
Máis tempo para a xestión técnica e económica.
A Esclavitude, s/n.
Padrón (A Coruña)
Tlf: 981.50.98.08
E-mail: nanfor@nutreco.com
Web: www.nanta.es
O SISTEMA KEMPEN PARA MAXIMIZAR A PRODUCIÓN
AFRIGA ANO XV - Nº 80

46
INSTALACIÓNS
Ramón Mariño Allegue (*)
Concepción Fernández Rodríguez (*)
Inmaculada Castro Prado (**)
(*) Departamento de Enxeñería Agroforestal.
Universidade de Santiago de Compostela
(**) CIS-Madeira. Consellería de Industria.
Xunta de Galicia
EDIFICACIÓN EN MADEIRA:
SITUACIÓN ACTUAL E VANTAXES
1. SITUACIÓN ACTUAL
INTRODUCIÓN
A madeira foi un material de referencia na construción rural
en Galicia ata a segunda metade do século XX, momento
en que comeza a ser desprazada por materiais tecnoloxicamente
máis avanzados, coma o aceiro e o formigón.
Un estudo realizado na Escola Politécnica Superior de
Lugo entre os anos 1998 e 2003 sobre 250 explotacións
gandeiras permite constatar que nos establos de nova planta
na nosa xeografía prefírese o formigón, detectado nun
85% das construcións estudadas, mentres que o 15% restante
corresponde a establos con estrutura metálica.
Neste mesmo estudo chégase á conclusión de que a madeira
se usa en reformas de construcións existentes e en
edificacións con estrutura mixta, xeralmente formigónmadeira,
onde a madeira se emprega en estrutura secundaria
(correas) e/ou primaria (cerchas e vigas de cuberta).
Fig. 1.- Combinación de materiais: formigón e madeira
CIERRES EN MADEIRA E VENTA DE MADEIRA TRATADA
info@distridido.com // www.distridido.com // MEIRA // Telf. 690 736 022 - 689 005 584
AFRIGA ANO XV - Nº 80

INSTALACIÓNS 47
AS ESPECIES GALEGAS PÓDENSE
CLASIFICAR EN ORDE DECRECENTE DE
DURABILIDADE NATURAL ATENDENDO Á
CERNA: CASTIÑEIRO, CARBALLO, PIÑEIRO
E EUCALIPTO
CARACTERÍSTICAS DA EDIFICACIÓN CON MADEIRA NO
EIDO AGRARIO
Para caracterizar a construción en madeira no eido agrario,
espoñemos a continuación unha serie de aspectos que
reflicten as condicións de uso deste material.
A) Materiais empregados
As inspeccións realizadas poñen de manifesto que a forma
máis habitual en que aparece a madeira estrutural é como
madeira en rolo, xa sexa como material de reciclaxe (madeira
de derrubamento e postes do tendido eléctrico ou
de telefonía), elementos sometidos a un proceso industrial
(rolo torneado impregnado) e incluso toros procedentes da
propia explotación.
Fig. 4.- Sistema viga-piar a base de madeira en rolo
Un último material, usado case exclusivamente en construcións
de promoción pública, é a madeira laminada. A
favor deste material hai que destacar a posibilidade de
definir diferentes tipos estruturais (cerchas, pórticos, celosías,
sistemas de viga-piar, etc.), a capacidade para cubrir
grandes luces (maiores de 20 metros) e a dispoñibilidade
crecente no mercado. Posiblemente o freo á súa utilización
masiva na construción gandeira se atope nun custo que o
sector non é capaz de asumir polo momento.
Fig. 2.- Reciclaxe de postes do tendido telefónico
En canto á madeira aserrada, a súa presenza en elementos
estruturais é menor debido ao custo que para o propietario
supón a preparación do material nun aserradeiro.
Se falamos de elementos de peche invírtense os termos, xa
que aí a madera serrada utilízase case exclusivamente.
Outra das razóns polas que se usa máis a madeira en rolo
que a serrada é a posibilidade de cubrir luces maiores con
elementos tipo viga, o que reduce os custos de fabricación
de elementos máis elaborados, tipo celosía.
Fig. 5.- Mercado gandeiro de Paradela (Lugo). Pórticos de madeira laminada
Fig. 6.- Explotación avícola. Pórticos de madera laminada
Fig. 3.- Celosía formada por membros de madeira maciza aserrada
AFRIGA ANO XV - Nº 80

48
INSTALACIÓNS
B) Protección da madeira
Un dos puntos clave da construción con madeira é a durabilidade.
Para garantila débese deseñar a estrutura baseándose
en tres parámetros:
- Durabilidade natural
- Deseño construtivo
- Tratamento preventivo
A durabilidade natural depende da especie e dos compoñentes
da sección (albura e cerna). Isto supón que a selección
de especie é un primeiro aspecto a ter en conta de cara
a conseguir unha axeitada vida útil da estrutura.
As especies de orixe galega usadas pódense clasificar,
atendendo á cerna, en orde decrecente de durabilidade natural
como segue: castiñeiro, carballo, piñeiro e eucalipto.
Un aspecto importante que incide na durabilidade do
material é a preparación para a posta en obra. Observouse
que, en moitas ocasións, os elementos estruturais non presentan
unha preparación axeitada, limitándose a un simple
canteado que permita resolver unha unión ou un apoio,
manténdose incluso a cortiza do toro en parte ou na súa
totalidade. Este material proporcíonalle aos axentes bióticos
un soporte desde o cal acceder ao resto de elementos
estruturais, co consecuente deterioro dos mesmos.
Fig. 8.- Podremia no apoio dun piar
Fig. 9.- Deterioro por falta de ventilación nunha correa de cuberta
Fig. 7.- Elementos estruturais con cortiza
O deseño construtivo é un factor moi importante no que
se pode incidir para conseguir unha durabilidade natural.
Débese procurar un ambiente axeitado para o material
compatible co necesario para a produción animal. Neste
sentido, búscanse ambientes secos e ben ventilados, evitando
a exposición directa da madeira á auga de chuvia e o
contacto permanente con humidade e suciedade que poida
provocar e/ou favorecer a actuación de axentes bióticos de
degradación.
Este aspecto constitúe un punto débil da construción en
madeira na nosa comunidade, xa que en moitas ocasións
non se resolven axeitadamente os detalles construtivos máis
importantes, como apoios e unións.
Fig. 10.- Beiril insuficiente
Fig. 11.- Ascenso de humidade por capilaridade
AFRIGA ANO XV - Nº 80

INSTALACIÓNS 49
Finalmente, un tratamento preventivo pode axudar a
garantir a durabilidade, sempre que se observaran previamente
os dous aspectos antes sinalados. Normalmente,
este tratamento pasa por introducir na madeira elementos
químicos solubles en auga, que actúan como unha barreira
contra a acción de axentes biolóxicos de degradación como
fungos e insectos.
O parámetro definitivo neste proceso é a impregnabilidade
da madeira como indicador da penetración de produto
no seu interior. É importante ter en conta que non
todas as especies son igualmente impregnables, así como
que dentro dunha mesma especie, por exemplo o pino pinaster,
a cerna non é impregnable e a albura si.
Fig. 14.- Protección da madeira mediante encalado
Fig. 12.- Profundidade de penetración do produto
Existen no mercado produtos con base de sales (cobre,
cromo) que mediante diferentes técnicas (pulverización,
inmersión e autoclave) permiten alcanzar os estándares de
protección definidos na normativa.
No que se refire á aplicación práctica no eido da construción
agraria, hai que sinalar que os elementos sometidos a
tratamento industrial redúcense a aqueles procedentes doutros
usos (postes tratados), ao rolo torneado impregnado
(RTI) e basicamente a elementos de peche.
En ocasións, o tratamento preventivo realízao o propio
promotor a base de produtos alternativos coma o gasóleo
e/ou o aceite queimado, en ambos casos con efectividade
cando menos discutible. Este sistema constitúe unha alternativa
por prezo ao sistema industrial, se ben hai que
aclarar que os resultados poden ser moi variables, e ademais
manéxanse produtos non incluídos na normativa de
referencia.
C) Sistemas estruturais
Detéctase unha aplicación preferente de elementos estruturais
simples, tipo viga e piar, que permiten resolver
de forma económica a maioría das variantes de deseño en
planta.
Cando as luces a cubrir superan un determinado valor
(por riba dos 10 metros), recórrese a sistemas triangulados,
sendo o sistema máis relevante a cercha de pendolón
e tornapuntas.
En moitas ocasións combínanse elementos portantes
noutros materiais coma o formigón e a fábrica, xa sexa de
bloque ou de pedra.
Fig. 15.- Cercha de pendolón e tornapuntas sobre mampostería de granito.
Fig. 13.- Tratamento con outros produtos
Fig. 16.- Estrutura soporte tipo kennel a base de vigas e piares
AFRIGA ANO XV - Nº 80

50
INSTALACIÓNS
DÉBESE PROCURAR UN AMBIENTE
AXEITADO PARA O MATERIAL, COMPATIBLE
CO NECESARIO PARA A PRODUCIÓN
ANIMAL. AMBIENTES SECOS E BEN
VENTILADOS, EVITANDO A EXPOSICIÓN
DIRECTA DA MADEIRA Á AUGA DE CHUVIA
Fig. 17.- Elemento curvo tipo peraltada en castiñeiro
CONCLUSIÓNS
Para resumir o exposto anteriormente, indícanse os puntos
máis representativos a xeito de conclusións:
- Emprego de pezas procedentes da propia explotación.
- En ocasións recíclanse pezas que cumpriron a súa
vida útil noutros usos.
- En xeral, ausencia de tratamento preventivo agás en
elementos industrializados, pezas de reutilización e
material de peche.
- Alto grao de autoconstrucción, cunha posta en obra
pouco coidada.
- Uso de sistemas estruturais simples baseados no
emprego de madeira maciza.
- A selección das dimensións dos elementos estruturais
non se basea en criterios técnicos.
- O factor prezo é determinante á hora de definir solución
estrutural e tipo de material a empregar.
- O uso da madeira non está moi estendido polo mal
concepto que a sociedade ten dela.
- Atopámonos cun material que quedou relegado
por outros tecnoloxicamente máis avanzados, e que
ademais non foi promocionado axeitadamente.
2. VANTAXES DO USO DE MADEIRA ESTRUTURAL
O emprego de madeira como material estrutural achega
unha serie de vantaxes, entre as que sinalamos as seguintes:
- Reducido peso propio en comparación con outros
materiais, o que proporciona unha marxe no que
a capacidade mecánica se refire para usar fronte a
outro tipo de accións de carácter permanente ou variable.
- O seu reducido peso facilita tamén os labores de
montaxe e posta en obra, precisándose medios de
elevación de menor capacidade que cando se empregan
materiais máis pesados.
- Material renovable e ecolóxico.
- Existe material dispoñible procedente de bosques
con certificación de xestión forestal sostible.
- Contribúe a reducir o efecto invernadeiro, dado que
a enerxía consumida na produción dunha tonelada
de madeira estrutural é moito máis baixa que se se
trata de formigón ou aceiro estrutural.
- Os procesos de fabricación en taller permiten reducir
o tempo de montaxe das estruturas en obra.
- É un material compatible co uso agrícola, forestal e
gandeiro.
- Conta cunha normativa, o Código Técnico da Edificación,
que regula o proceso de dimensionado estrutural.
- É un material cunha boa resistencia contra o lume
(Fig. 18).
- Observando unhas regras mínimas de deseño, e respectando
os detalles construtivos básicos, minimízase
o mantemento da estrutura.
- Os sistemas de unión entre os diferentes membros
que compoñen unha estrutura facilitan a desmontaxe
e posterior reutilización da mesma.
- Posibilidade de combinar con diferentes materiais
(Fig. 19).
- A evolución tecnolóxica do sector de transformación
da madeira nos últimos anos permitiu abastecer
o mercado de produtos aptos para múltiples
usos estruturais. Madeira laminada, madeira microlaminada,
taboleiros, elementos compostos, etc.
Fig. 18.- Estado final de vigas de cuberta despois dun incendio.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

BUSCAMOS
DISTRIBUIDORES
VISÍTENOS NA
SEMANA VERDE
DE SILLEDA,
PABELLÓN 3,
11-14 DE XUÑO
www.farm-line.com
NOVAS TECNOLOXÍAS NA CONSTRUCIÓN DE NAVES GANDEIRAS MÁIS CONFORT POR MENOS CARTOS
ESTRUTURA METÁLICA CON CUBERTA ILLANTE DE POLIETILENO E PECHE LATERAL CON MALLA CORTAVENTOS OU MADEIRA
NAVES PARA ALMACÉN SEN NECESIDADE DE PERMISO. FÁCILES DE DESMONTAR E TRASLADAR
DIRECTOR COMERCIAL PARA GALICIA E ASTURIAS MARCIAL LÓPEZ ÓNEGA “FARRUQUIÑO” TELF.: 666 497 912
CENTRO DE
ANOCA RECRÍA
Venda de xovencas
próximas ó parto e
paridas. Envío a calquer
punto de España.
Contactos: Goberno, 8 • Castro de Rei, Lugo // Teléfono: 666 49 79 12 - 660 49 11 12 // Mail: afiteco@mundo-r.com

52
INSTALACIÓNS
En función da orientación das táboas individuais no
conxunto do peche, pódense distinguir tres situacións:
- Peche vertical: As táboas dispóñense verticalmente
respecto do chan (Figura 20). Permiten que a auga
de chuvia escorregue seguindo a dirección da veta, o
que redunda nunha vida útil máis longa.
- Peche horizontal: As táboas colócanse horizontalmente
con respecto ao chan (Figura 21). A auga de
chuvia esvara peor pola superficie ao ter a veta en
horizontal.
- Peche oblicuo: As táboas ordénanse de forma oblicua
respecto do chan. Esta última opción é menos
utilizada por aumentar a complexidade de colocación.
Fig. 20.- Peche vertical
Fig. 19.- Combinación aceiro-madeira
ELEMENTOS DE PECHE
A misión do peche é illar o interior das construcións do
exterior para conseguir unhas condicións ambientais axeitadas
para o desenvolvemento da actividade produtiva. Os
peches de madeira constitúen unha solución ideal no eido
agrario, presentando as seguintes características:
- Contribúen á integración ambiental da construción
- Están formados por elementos fáciles de montar e
de substituír se é preciso.
- Non se necesita material de primeira calidade nin
as táboas se ven afectadas no seu cometido polas
singularidades de crecemento da árbore (nós, desviación
da fibra, etc.)
- Admiten varias formas de colocación en función da
súa ubicación.
En xeral, os peches estarán formados por táboas individuais
que se colocan mediante elementos metálicos tipo
cravo ou tirafondo sobre elementos de soporte. A cara exposta
ao exterior será a máis próxima ao corazón do toro
do que se obtivo en serra, podendo practicarse ranuras
duns 5 mm de profundidade na cara oculta para absorber
as tensións e as fendas de secado.
Aínda que hai variabilidade nas dimensións das táboas
que o compoñen, polo xeral o espesor estará comprendido
entre 20 e 25 mm e a anchura das táboas, entre 120 e 160
mm.
Fig. 21.- Peche horizontal.
A colocación das táboas de peche pódese realizar sobre
correas laterais (Fig. 22) ou sobre un armazón ou marco
auxiliar (Fig. 23). Segundo a disposición das táboas pódese
falar de peches con xunta pechada (Fig. 23) ou con xunta
aberta (Fig. 22).
Os peches con xunta pechada proporcionan estanqueidade
contra o vento e a auga de chuvia, mentres que os peches
con xunta aberta (aproximadamente 2 cm de anchura
de abertura) garanten unha correcta ventilación sen necesidade
de recorrer a ocos practicables tipo ventá. Como se
indica na Figura 24, é posible combinar todas estas situacións
nun único pano de peche.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

Elmega
Como siempre, los primeros
MAS DE 200.000 VACAS DESCANSAN EN COLCHONES DE ELMEGA
Para que un animal pase 12 horas
acostado necesita higiene y confort,
principales condiciones que
debe aportar un buen colchón y
que los de ELMEGA poseen.
Al estar más de 12 horas diarias de pie los animales
agradecen un suelo blando y confortable,
por lo que si proporcionamos al animal el tipo de
suelo adecuado nos veremos favorecidos con una
menor cantidad de complicaciones y un generoso
aumento de la producción de leche.
SUELO DE GOMA INSTALADO
EN LA COOPERATIVA NARXOSE
DE RIBADEO
Modelo KEW-PLUS
GAMA ESPECIAL PARA PATIOS, SALAS
DE ESPERA Y SALAS DE ORDEÑO
• CONFORT
• IMPERMEABILIDAD
• DURACIÓN
• SUAVIDAD
El modelo KEW PLUS es, sin duda alguna, uno de los mejores colchones
del mercado, pues con sus tres capas se convierte en el colchón más blando
del mercado, dando así al animal un confort incomparable.
La capa inferior de caucho, moldeada con unas cavidades en forma de
media esfera, aísla de humedades la parte intermedia a la vez que aporta al
sistema parte del efecto mullido.
La parte intermedia de aglomerado de esponja proporciona al sistema el
mullido ideal para un buen descanso del animal.
La capa superior, fabricada en caucho de gran calidad, combina suavidad
y durabilidad, evitando daños en las patas de los animales y dando larga
vida al producto.
Por ultimo, un perfil de plástico colocado entre dos camas evita cualquier filtración
de fluidos a la parte inferior del sistema, y además fija todo el conjunto.
Modelo en rollo
EUROCONFORT
Este modelo, aunque construido con la
misma materia que el anterior, está destinado a
aquellas estabulaciones en las que anchuras o
longitudes no sean convencionales o bien si se
opta por camas sin ningún empate.
NUEVAS ARROBADERAS
DE CABLE MAXI DE ELMEGA
Calidad y limpieza con el
mínimo consumo
NUEVA CORNADIZA
SECURIT DE ELMEGA CON
CASQUILLO DE ACERO EN
PUNTO DE GIRO
Más de 2000 arrobaderas de cable
de ELMEGA avalan su calidad. La
necesidad de instalaciones de mayor
envergadura nos obliga a desarrollar
un nuevo cabrestante para dimensiones
de hasta 120 metro de largo de
establo, sin que el cable remonte (una
única vuelta encima del tambor), alar-
gando de esta manera la vida útil del
cable. Es por ello que desarrollamos
las arrobaderas MAXI, con capacidad
de hasta 120 metros.
Consulte precios sin compromiso
Camino viejo de Mourelle, s/n – 15840 Santa Comba (A Coruña) – ESPAÑA
Telf. 981 88 05 50 – 981 88 05 75 • Fax. 981 88 06 06
e-mail: elmega@elmega.com • web: www.elmega.com
CEPILLO
DE GANADO
ABATIBLE

54
INSTALACIÓNS
Fig. 24.- Combinación de peche vertical, horizontal, xunta aberta e pechada
Fig. 22.- Peche vertical sobre correas e xunta aberta
CORREAS
As correas forman parte da estrutura secundaria, podendo
usarse como soporte do material de cuberta ou ben como
soporte do material de peche lateral. Referirémonos neste
apartado ás correas de cuberta, que se colocan entre os pórticos
que forman a estrutura primaria, existindo diferentes
solucións.
Se cada correa se sostén polos seus extremos sobre dous
pórticos consecutivos fálase de correas biapoiadas, podendo
dispoñerse directamente na ala superior do dintel soporte
(Fig. 25) ou ben enlazarse ao mesmo mediante ferraxes
metálicas directamente na alma do perfil (Fig. 26).
Fig. 23.- Peche vertical sobre bastidor e xunta pechada
Fig. 25.- Correa biapoiada sobre o dintel soporte
AFRIGA ANO XV - Nº 80

F50: Sistema de Limpieza de ubres
PEDILUVIO
AUTOMATICO:
Limpieza
automatica de
pezuñas
IMPORTADOR PARA ESPAÑA
SE BUSCAN DISTRIBUIDORES
EN ZONAS LIBRES
El mejor aval, el usuario

56
INSTALACIÓNS
Fig. 26.- Correa biapoiada na alma do dintel soporte
Cando cada correa se apoia en máis de dous pórticos consecutivos,
fálase de correas continuas, cuxa vantaxe sobre as anteriores
radica en que reducen o esforzo máximo ao que están
sometidas. Cando a lonxitude das correas non é abonda para
alcanzar esta disposición, pódese conseguir a continuidade
enlazando correas mediante cravos ou outro tipo de conexión
metálica que garanta o comportamento exposto (Fig. 27).
Fig. 27.- Continuidade en correas por solapamento
Existe unha terceira opción, que consiste en unir correas
entre pórticos mediante articulacións para definir o que se
coñece co nome de vigas gerber (Fig. 28). Esta solución
permite, ao igual que no caso das correas continuas, reducir
os esforzos aos que se ve sometida a correa, ao tempo que
permite utilizar pezas de diferente lonxitude aproveitando
ao máximo o material.
TÁBOAS DE SELECCIÓN DE CORREAS
Táboa 1
CORREA BIAPOIADA
Chapa metálica: 0,12 kN/m2 pte. 10% intereixo: 1,5 m
Altitude (m) 0 200 400 500 600 700 800 900 1000
Sección (cm x cm) Lonxitude (m)
10x20 4,50 (2) 4,25 (3) 4,00 (3) 3,75 (1) 3.50
8x17,5 3,50 (3) 3,25 (3) 3,00 (1) 2.75
7x15 3,00 (3) 2,75 (1) 2,50 (1) 2.25
Factor limitante 1 Tensión
2 Deformación
3 Tensión y def.
Táboa 2
CORREA CONTINUA TRES TRAMOS
Chapa metálica: 0,12 kN/m2 pte. 10% intereixo: 1,5 m
Altitude (m) 0 200 400 500 600 700 800 900 1000
Sección (cm x cm) Lonxitude (m)
10x20 5 (1) 4,5 (1) 4,25 (1) 4.00
8x17,5 4,25 (1) 4 (1) 3,5 (1) 3,25 (1) 3.00
7x15 3,5 (1) 3,25 (1) 3 (1) 2,75 (1) 2.50
Táboa 3
CORREA GERBER TRES TRAMOS
Chapa metálica: 0,12 kN/m2 pte. 10% intereixo: 1,5 m
Altitude (m) 0 200 400 500 600 700 800 900 1000
Sección (cm x cm) Longitude (m)
10x20 5 (1) 4,75 (1) 4.25
8x17,5 4,75 (1) 4,5 (1) 4,25 (1) 4 (1) 3,75 (1) 3.25
7x15 3,75 (1) 3,5 (1) 3 (1) 2.75
AFRIGA ANO XV - Nº 80

EXTENDEDOR DE SILO CILINDRICO
PLUMAS FIJAS Y GIRATORIAS
POLIDOZERS DE 1,5 A 3M.
MECÁNICOS O HIDRÁULICOS
RODILLOS COMPACTADORES AHOLLADORES ARRANCADORAS DE PATATAS
ARADOS FONTAN. DISTRIBUIDORES
PARA GALICIA Y ASTURIAS
CULTIVADORES REFORZADOS
EN DOS O TRES LÍNEAS
ASTILLADORAS VERTICALES Y HORIZONTALES
DE 12, 15, 20 Y 25T
BATIDOR DE PURIN ARTICULADO NORMAL
O REFORZADO EN 4,5 Y 5,75M.
CORTASILOS ANCHOS: 1,6M, 2,0M Y 2,3M. SE PUEDE
SUMINISTRAR CON POTRO DE ELEVACIÓN
BATIDOR DE PURIN RECTO MECÁNICO O
HIDRÁULICO EN DIFERENTES LARGOS
MAQUINARIA AGRÍCOLA CORBAR, S.L.L.
Pol. Ind. San Julián de la Vega, 27.614 – Sarria (LUGO)
Tel. y Fax: 982-531 463 // e-mail: corbar@corbarsll.com
página web: www.corbarsll.com

58
INSTALACIÓNS
Fig. 28.- Correas articuladas tipo gerber
As táboas 1 a 3 permiten seleccionar directamente a luz
libre da correa biapoiada (Táboa 1) e a luz libre de cada
tramo no caso de correas continuas (Táboa 2) ou correas
tipo gerber (Táboa 3).
Estas táboas obtivéronse conforme ás regras de cálculo
definidas no Código Técnico da Edificación, tanto polo
que se refire á determinación de accións como ao relativo
ao dimensionado de seccións. As condicións de traballo
veñen indicadas nas propias táboas, tratándose neste caso
de cubertas a unha ou dúas augas, de chapa metálica, cun
10% de inclinación de faldón e un intereixo de correas no
plano de cubierta de 1,5 metros.
As táboas proporcionan directamente a luz máxima (en
metros) que se pode cubrir por tramo para unha sección
transversal tipo, relacionándose ademais coa altitude topográfica
sobre o nivel do mar no que se vai situar a construción.
OS TRATAMENTOS PREVENTIVOS
CONSISTEN EN INTRODUCIR NA MADEIRA
ELEMENTOS QUÍMICOS SOLUBLES
EN AUGA, QUE ACTÚAN COMO UNHA
BARREIRA CONTRA A ACCIÓN DE FUNGOS
E INSECTOS
Como información adicional, as táboas indican, a través
dun superíndice, o factor limitante no dimensionado, de
acordo cos seguintes criterios:
- 1: O factor limitante é a tensión.
- 2: O factor limitante é a deformación.
- 3: Limitan tanto a tensión como a deformación.
NOTA DOS AUTORES. Os datos publicados neste
artigo son resultado dos traballos realizados ao abeiro do
convenio Desenvolvemento de modelos construtivos con
base en madeira de pinus pinaster Ait. de aplicación en
construcións no eido agroforestal en Galicia, subscrito
en decembro do 2007 entre a Universidade de Santiago de
Compostela e a Consellería do Medio Rural da Xunta de
Galicia.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

DEL 15 AL 18 DE SEPTIEMBRE
1.300 EXPOSITORES
110.000 VISITANTES
EL SALÓN INTERNACIONAL
DE LA GANADERÍA
RENNES - FRANCIA
Tel. : + 33 223 48 28 80 • Fax : + 33 223 48 28 81 • info@space.fr
www.space.fr

60
AGROSEGURO
O SISTEMA DE SEGUROS
A RETIRADA E DESTRUCIÓN DAS
A Encefalopatía Esponxiforme Bovina (EEB), máis coñecida como a enfermidade
das vacas tolas, e sobre todo o perigo que supuxo para a saúde
a retirada e destrución de animais mortos nas explotacións gandeiras
A
da obriga de destruír os animais mortos na
Sistema de Seguros Agrarios, xestionado por Agroseguro.
Mediante este sistema, o gandeiro subscribe
un seguro que lle cubre os gastos ocasionados
pola retirada e destrución das reses mortas.
O proceso de recollida e destrución dos cadavres
-
-
cións
autonómicas, o gandeiro gasta unha cantidade
considerablemente menor da que pagaría se
tivese que contactar el directamente coa empresa
de retirada.
Ademais, e dado que o gandeiro contrata un seguro,
as entidades aseguradoras e o reaseguro do
tanto por causas habituais como por causas excepcionais.
Por exemplo, as enfermidades (lingua
Desde o punto de vista asegurador, a retirada e
destrución de animais mortos na explotación con-
que concorren no proceso. A existencia dun risco
-a morte dos animais-, así como a incertidume de
do
a que o gandeiro paga unha prima calculada
actuarialmente, determinan claramente a súa na-
AFRIGA ANO XV - Nº 80

AGROSEGURO 61
AGRARIOS GARANTE
RESES MORTAS NA EXPLOTACIÓN
europeas. Para evitar contaxios entre os animais e a posibilidade dunha
-
destruír os cadavres dos seus animais.
AGROSEGURO, AO SERVIZO DOS CONTRATANTES
As entidades aseguradoras que forman Agrose-
gandeiros para a contratación das declaracións de
seguro.
A coordinación dos pagos das primas, a xestión do
cobro das subvencións e dos mesmos seguros están
un sinistro, é Agroseguro quen adianta as indemni-
subvencións das distintas Administracións.
Como valor engadido, Agroseguro encárgase
de que todo o proceso, desde que o
gandeiro solicita a retirada do animal ata
que este é destruído, se realice de acordo
ao procedemento legal.
Agroseguro colabora para mellorar progresiva-
as explotacións están correctamente aseguradas,
cións
do censo de animais que poidan existir nas
mesmas, o que garante que cada gandeiro achegue
ao sistema o que realmente lle corresponde.
Agroseguro tamén se encarga de que as indemni-
axeitadas para cada caso e trata de que a calidade
coa que se fai o traslado dos animais sexa óptima,
medioambiental e os riscos para a saúde pública e
eliminar as molestias á poboación.
É importante para todos que este proceso se rea-
tadas
que imposibiliten a transmisión de enfermidades
e outros efectos indesexables (cheiros,
vertidos de líquidos…) Por iso Agroseguro, entidade
moi comprometida cos aspectos de bioseguridade,
estimula constantemente as entidades
procedementos que garantan estes obxectivos e
en xeral.
con camións dotados de caixa estanca e peche
automático, sistemas de desinfección para as rodas
e baixos e insecticida nas caixas para evitar a
proliferación de moscas e outros insectos, habitualmente
asociados á suciedade e a transmisión
de enfermidades.
Esta xestión do seguro agrario favorece a todas
as partes implicadas. En primeiro lugar, ao gan-
do que lle custaría se tivera que se encargar el
ás Administracións, que se aseguran de que a
súas subvencións son empregadas correctamente.
E, por suposto, ás empresas xestoras coas que
Agroseguro colabora, axudándoas a mellorar a
calidade.
Esta acción repercute nun mellor control do
cumprimento da normativa para a recollida e
destrución de animais mortos e redunda en be-
se desenvolve esta actividade, evitándolle as consecuencias
negativas derivadas da mesma.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

62
REPRODUCIÓN
(*) Transcrición íntegra da conferencia impartida nas II Xornadas Técnicas de Produción de Leite de Afriga e Africor Lugo. Lugo, 13 de febreiro do 2009.
Daniel Martínez Bello
UTE de Bos. Fefriga
Técnicos
traballando no
laboratorio da
UTE de Bos
SEXAXE EMBRIONARIA, DIVISIÓN
E FECUNDACIÓN IN VITRO (*)
A transferencia embrionaria presenta aspectos novidosos que pronto estarán ao
alcance do sector en Galicia. As técnicas máis avanzadas vanse aplicar a curto e medio
prazo na Unidade de Transferencia Embrionaria (UTE) de Bos. A sexaxe e división de
embrións e a fecundación in vitro serán en poucos anos realidades tan consolidadas
coma a inseminación artificial.
Na UTE de Bos levamos 16 anos traballando en
transferencia embrionaria, no propio centro e nas ganderías.
Por un lado, logrouse unha poboación importante de
vacas doantes de embrións de xenética de élite. Só unha
pequena parte delas está localizada na propia UTE, mentres
que a gran maioría atópanse distribuídas nas ganderías
por Galicia adiante.
Por outro lado conseguiuse, polo menos en certa medida,
normalizar ou facer máis cercano ou rutinario o uso da
transferencia embrionaria nas ganderías en Galicia.
Nos últimos anos estamos a facer arredor de 300 extraccións
de embrións, o que supón producir e transferir máis
de 1.500 embrións ao ano. Isto significa o nacemento dunha
femia de embrión cada un dos 365 días do ano.
No mes de setembro do 2008 inaugurábanse unhas instalacións
en Bos que constan basicamente de laboratorios
e dotacións para aumentar a cantidade e a calidade do
traballo que fai a UTE e os servizos que poderá ofrecer
nas explotacións. Unha peza máis do conxunto é un laboratorio
móbil, instalado nunha furgoneta, que posibilita
traballar máis, facer máis recollidas de embrións e tamén
crear mercados novos, dado que facilitará os intercambios
entre ganderías.
En definitiva, estamos diante dun aumento da actividade,
pero sobre todo é evidente a consolidación dun programa
de uso da transferencia embrionaria no campo. Todo isto
crea demandas e expectativas novas dos gandeiros que nós
estamos obrigados a satisfacer. En boa medida, a sexaxe
AFRIGA ANO XV - Nº 80

REPRODUCIÓN 63
A DIVISIÓN DE EMBRIÓNS AUMENTA O NÚMERO
DE CRÍAS ATA NUN 40% ESTA APLICACIÓN
É INTERESANTE EN VACAS QUE PRODUCEN
POUCOS EMBRIÓNS, OU SE PRODUCEN
BASTANTES, PARA VENDER ALGÚNS E SACARLLE
PARTIDO AOS QUE QUEDEN NA EXPLOTACIÓN
Laboratorios do novo edificio da UTE. Están a prepararse outros específicos para a fecundación in vitro
dos embrións e a fecundación in vitro son os aspectos máis
demandados.
Desde o principio de todo isto, a pregunta que sen dúbida
escoitei máis veces é se podemos diferenciar e escoller
os machos das femias. É unha pregunta obrigada que todos
os gandeiros cos que traballamos teñen formulado nun
momento ou outro. A resposta que viñamos dando é que
era posible, pero que nós non dispoñiamos da tecnoloxía
necesaria. Ademais, repercutir o custo da aplicación desa
técnica no gandeiro, máis a perda de fertilidade, desaconsellaba
iniciar ese percorrido.
A situación hoxe é un pouco diferente. Ademais de que
o uso dos embrións está máis consolidado, os avances na
técnica fano máis asequible, tanto polo custo dos materiais
como polo tempo a dedicar á aplicación da sexaxe.
En novembro do 2009 publicouse un novo método de
diagnóstico do sexo do embrión en gando vacún en Estados
Unidos. Tiven o privilexio de facer unha estancia de 15
días en dous centros de investigación americanos coñecendo
o tema de primeira man. A partir de aí, en Bos tamén
imos poder sexar os embrións. Teremos que decidir en que
ocasións convén facelo e en cales non é ventaxoso.
DIVISIÓN DO EMBRIÓN
O primeiro paso é a micromanipulación do embrión. Podemos
dividir un embrión en dous ou obter un anaco, unha
biopsia, que é o que despois se analizará para diagnosticar
o sexo ou outras cualidades dos xenes que busquemos
(diagnóstico preimplantacional).
Os aparellos que se empregan son múltiples, desde os
máis rudimentarios e básicos ata outros complexos e carísimos.
Nós optamos de entrada por unha opción práctica,
barata e de posible uso a nivel de campo. Esta máquina e o
Twiner System: o xemelador. Está deseñada para dividir o
embrión en dúas metades idénticas.
Para conseguir cortar o embrión, primeiro temos que
inmobilizalo nun medio especial que fai que se pegue ao
fondo. Inmediatamente despois, procédese a cortalo. Para
retiralos hai que engadir outra substancia que o despega
(Retrieval Medium). Despois pásanse a un medio convencional,
desde onde poden ser transferidos o antes posible
á receptora ou receptoras: cada metade nunha receptora
distinta ou as dúas metades na mesma.
Das dúas metades dun mesmo embrión van saír animais
idénticos, por suposto do mesmo sexo. Non hai risco
de freemartinismo no caso de transferir as dúas metades
xuntas. As reses resultantes poden ter algunha diferencia
pequena na capa, na distribución das manchas, debido a
efectos epixenéticos, pero basicamente son idénticas e capaces
de transmitir as mesmas características á súa descendencia.
Este sistema aumenta o número de crías aproximadamente
nun 30% Pódese acadar un aumento do 40%, chegando
a nacer ás veces máis animais que embrións de partida.
Cando menos, podemos contar co mesmo número de
crías que de embrións.
Esta aplicación é especialmente interesante en vacas que
producen un baixo número de embrións, só 1 ou 2 en cada
extracción. Ou ben no caso de producións moderadadas,
de 6 embrións, para vender catro e sacarlles o máximo partido
aos 2 que queden na explotación.
SEXAXE DO EMBRIÓN
A micromanipulación dos embrións ofrece outra posibilidade,
que é obter unha porción de células, unha biopsia.
Hai datos publicados xa desde o ano 2000 sobre o uso
rutinario da sexaxe mediante biopsia de embrións. É un
método relativamente recente, pero xa suficientemente
contrastado. Representa unha agresión ao embrión, pero o
resultado en preñeces é satisfatorio.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

64
REPRODUCIÓN
Un kit que se pode manexar no campo facilita a sexaxe en cuestión dunha hora
Debe partirse exclusivamente de embrións de primeira
calidade. O seguinte paso crítico é o tempo de manipulación
do embrión. Debe facerse rápido, tanto se se vai transferir
como (moi especialmente) no caso de conxelalo.
Segundo os datos de John Hasler, un dos creadores do
método de biopsia, podemos ver que os embrións biopsiados
(sexados) perden entre o 8% e o 10% de fertilidade.
Nos embrións frescos cabe esperar un 60% de índice de
preñez (só femias).
Para os embrións conxelados en etilenglicol (EG), os
datos do canadense Roger Holtby amosan un índice de
preñez do 53% nos embrións sexados transferidos en xovencas.
Outro método de biopsia é obter menos células con micromanipuladores
máis sofisticados, con dous brazos. Algúns
estudos atribúenlle a esta técnica un 5% de mellora
no porcentaxe de preñez, mentres que outros non foron
capaces de demostrar vantaxe ningunha. Non se pode usar
a nivel de campo, debido a que require equipos de alta precisión
(mesas antivibratorias,etc).
En calquera caso, unha vez obtida a biopsia hai que analizala
e aquí empeza outro capítulo do problema. Todas
as células conteñen ADN, e ata agora o que se facía era
analizalo mediante PCR. Isto require unha cantidade importante
de equipos de laboratorio de gran precisión, de
delicado mantemento, moi custosos, cun material funxible
tamén costoso e de difícil manexo. O material precisa
dunha habitación ou local dedicado exclusivamente a este
cometido, para reducir o risco de contaminacións con ADN
bovino distinto ao da mostra que queremos analizar.
O proceso tarda un mínimo de 3 horas e é imposible realizalo
nas ganderías con suficientes garantías. Un dos países
onde máis se usa é Canadá. A rutina establecida é obter
a mostra na granxa, procesala de regreso na clínica e ao día
seguinte ofrecer os resultados e administrar prostaglandina
(PG) ás receptoras portadoras de embrión macho. A fiabilidade
é do 90%, 95% como máximo.
A novidade na detección do sexo foi a recente presentación
comercial dun kit rápido e relativamente sinxelo que
evita por completo o uso da PCR. Trátase dun marcador
do cromosoma Y dos machos que pode verse directamente
no microscopio con fluorescencia. Está dispoñible en
envases de tipo kit rápido, con presentación para 10 mostras
por caixa.
Con este método, o proceso completo require menos de
1 hora. Parécenos perfectamente factible a nivel de campo,
ata o punto de permitir tomar unha decisión no momento,
sen esperar ao día seguinte. O diagnóstico mediante observación
precisa dun certo entrenamento e leva de 2 a 5
minutos por mostra. Se a biopsia contén de 6 a 10 células,
a fiabilidade podería considerarse óptima.
Visto cómo se fai, temos aínda que decidir se nos convén
ou non facelo e en que casos. As vantaxes están claras:
librámonos dos machos non desexados, aproveitamos mellor
as receptoras e podemos conseguir máis femias, que é
o que queremos.
Estes atractivos poden ocultar os inconvenientes, que
tamén é preciso coñecer. Apuntamos xa que se dá unha
redución da fertilidade que non é grave. Permite traballar,
pero representa unha merma que ten un custo que, sobre
todo, tradúcese en animais que non nacerán. Por este motivo,
aínda que aparentemente nacerán máis femias, a cifra
global de reses nacidas é menor.
Por outra banda, na micromanipulación rómpese a zona
pelúcida, polo que estes embrións non son aptos para comercio
intracomunitario.
A sexaxe tamén incrementa o custo de produción (de
30€/embrión a 60€/femia). Reduce os embrións dispoñibles
e mesmo pode conducir a situacións incómodas ou de
gasto sen froito (porque os nacidos sexan todos machos ou
as vacas non preñen).
Por todo isto, considero que a sexaxe de embrións ten
un espazo de uso moi concreto, nunhas condicións moi
determinadas:
_Explotacións con experiencia e resultados aceptables
en transferencia embrionaria.
_Só con vacas doantes que non produzan machos de
valor e que ademais produzan moitos embrións de cada
vez (máis de 10).
_No caso de que escaseen as receptoras.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

66
REPRODUCIÓN
No resto dos casos, aconsello traballar do xeito habitual
e esquecerse desta opción. Para apoiar esta tese recorro
aos datos de Canadá que resumen a actividade de sexaxe
e splitting (división) de embrións desde o ano 2000. Os
últimos datos dispoñibles son do 2007: un total de 2.500
embrions foron transferidos sexados (dentro desta cantidade,
os frescos foron o dobre cós conxelados). Son cifras
importantes que se manteñen durante os últimos anos,
pero que representan o 3,5% da produción de embrións, é
dicir, que é algo que se fai pero nunha medida moi concreta.
O mesmo sucede no caso da división dos embrións. É
unha práctica en vigor , que realmente se usa, pero que só
representa o 1,5% da produción.
A UTE de Bos ofrecerá desde as súas novas instalacións servizos
de división e sexaxe de embrións
A SEXAXE DE EMBRIÓNS DEBE APLICARSE
SÓ EN GRANXAS CON RESULTADOS
ACEPTABLES EN TRANSFERENCIA
EMBRIONARIA, SÓ CON VACAS DOANTES
QUE NON PRODUZAN MACHOS DE VALOR
E QUE ADEMAIS PRODUZAN MOITOS
EMBRIÓNS, E NO CASO DE QUE ESCASEEN
AS RECEPTORAS
FECUNDACIÓN IN VITRO
A produción de embrións in vitro consiste en fecundar os
ovocitos da vaca no laboratorio e despois cultivar durante
unha semana os embrións resultantes. Os ovocitos atópanse
no interior dos folículos no ovario. Extraerémolos de
ovarios de vacas recén mortas ou de vacas vivas mediante
técnicas que describiremos máis tarde.
Trátase de reproducir no laboratorio os acontecementos
que se dan na vaca viva dentro do ovario, no oviducto e no
útero, ata lograr embrións viables de 7 ou 8 días de vida
en condicións de ser transferidos a receptoras para lograr
crías vivas.
A medida que se achega o momento da ovulacion, os
ovocitos experimentan cambios importantes, iniciándose
unha maduración que continúa xa no oviducto, ata que
están listos para ser fecundados.
O seme tamén experimenta modificacións durante a súa
viaxe polo tracto xenital, a chamada capacitación espermática,
ata topar cos ovocitos, debendo estar ambos nun ambiente
idóneo para que se dea a verdadeira fecundación: a
fusión das membranas do espermatozoide e o ovocito, que
permitirá a penetración e a unión dos núcleos e, a partir de
aí, a división celular.
Unha vez que esta se produce, o oviducto fará o cultivo
dos novos embrións, variando gradualmente as súas condicións
durante uns 5 días, ata que comezan a pasar ao
útero.
Cada unha destas fases hai que reproducila fielmente
no laboratorio, logrando as condicións de temperatura,
humidade, atmósfera (concentración de osíxeno e dióxido
de carbono), etc. correspondentes a cada fase, ademais
da composición dos medios e substancias que manteñen e
nutren os embrións. E todo isto, durante unha semana. É
unha técnica sumamente complexa.
No tocante á captación dos ovocitos:
No caso de vacas mortas, os ovarios transpórtanse en
soro atemperado rapidamente ao laboratorio, onde se extraen
os folículos presentes. Pode facerse para produción
en masa, mesturando ovocitos de diferentes vacas, ou pódense
rescatar os ovarios dunha vaca valiosa recén morta e
tratalos por separado.
No caso de vacas vivas, a técnica máis empregada é a
da Aspiración Transvaxinal Guiada por Ecografía (OPU).
Pode facerse 2 veces por semana no mesmo animal sen
superovulación. Actualmente a tendencia é facela con tratamentos
de superovulación, dado que mellora a taxa de
produción de embrións. Pode facerse en xovencas e tamén
en femias xestantes, ata os tres meses de preñez aproximadamente.
Os ovocitos aspirados dos folículos que se puncionan pasan
por tubos con medio adecuado e heparina para evitar
os coágulos. É importante manter a temperatura do local e
as condicións de aspiración. Rapidamente deben localizarse
os ovocitos e poñerse a madurar.
A etapa de maduración dura 1 día enteiro (24 horas)
nunhas condicións moi determinadas: a 38,5 ºC en atmósfera
normal, pero co CO2 controlado ao 5%.
Esta etapa dá paso á fecundación propiamente dita, que
consiste en cultivar durante unhas 20 horas nas mesmas
condicións anteriores, pero xa en presenza de espermatozoides,
co seme previamente preparado.
Despois pásase á fase de cultivo, que durará unha semana
e normalmente en atmosferas de CO2 ao 5% e osíxeno ao
5%
Os laboratorios de produción in vitro empregan diferentes
medios, polo que teñen tamén diferentes taxas de
división celular, de blastocistos, de preñeces e de problemas
durante a xestación e o parto.
Existen moitos laboratorios que teñen esta técnica ben
montada, para varias especies (para bovino tamén), con
moi bos resultados en canto a taxa de blastocistos. Pero a
maioría son destinados á investigación e non se transfiren.
Os laboratorios que si transfiren estes embrións reportan
datos que evidencian un abismo de diferencia entre producir
embrións de calidade e producir embrións capaces de
manter xestacións e rematalas con éxito.
A produción en masa facilita a viabilidade dos embrións,
mentres que a produción de vacas vivas individualmente
complica moito o proceso, encarece e reduce o resultado.
O maior espoñente de transformación en laboratorio de
ovocitos a crías vivas atopámolo en Brasil (arredor do 50% de
todos os embrións in vitro do mundo, só un 4% conxelados),
seguido de Asia (China e Xapón) e Norteamérica.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

¡la crítica es unánime!
DIAS AND DIAS TOYSTORY 160
nº 3
ICO
abril 2009
“¡TOYSTORY es uno de los mejores toros que yo he usado!”
“Tengo 60 nuevas novillas de TOYSTORY y no hay ninguna mala.
He utilizado muchos de los toros más populares a lo largo de los
últimos 30 años, y nunca he visto un toro con este gurpo de hijas tan
consistente y uniforme.”
“Tienes la perfecta combinación entre TIPO y LECHE con TOYSTORY.
¡Es el paquete completo!”
Richard Dias, Dias & Dias Dairy
800 vacas en ordeño en Kingsburg, California
Eurodistribución Ganadera, SL - CRI España

68
REPRODUCIÓN
Sala de recollida
de embrións da
UTE de Bos
Proceso de biopsia dun embrión para determinar o sexo
NO ANO 2005, O 20% DOS EMBRIÓNS DE
TODO O MUNDO PRODUCÍRONSE IN VITRO.
NO 2007, O 50% É EVIDENTE QUE É UNHA
TÉCNICA DE FUTURO
Europa representa unha porcentaxe moi pequena ( 1,3%),
e a maioría faise a partir de vacas vivas e en Italia. Se observamos
a situación de Canadá como referente inevitable,
vemos que ten unha produción grande de ovarios de matadoiro
para exportar a China, pero no mercado interno a
penas traballa a fecundación in vitro. Transferíronse menos
de 200 embrións o ano pasado, e nin un só conxelado.
En resumo, a fecundación in vitro segue a ser unha gran
promesa, e seguro que é unha desas técnicas que viñeron
para quedarse e que se vai desenvolver máis e máis. No ano
2005, o 20% dos embrións de todo o mundo producíronse
in vitro. No 2007, o 50% É evidente que é unha técnica de
futuro.
As principais vantaxes e argumentos para usala son os
seguintes:
_Aumento da produción de embrións: potencialidade de
80 crías por vaca e ano fronte a 25 da transferencia embrionaria
convencional.
_Permite traballar sen hormonas ou con doses baixas, eliminando
os efectos non desexados (importante no caso de
xatas).
_Permite traballar con vacas preñadas.
_Como técnica, ofrece máis posibilidades: a produción
en masa de matadoiro permite produción abaratada, para
programas específicos como crossbreeding, uso en vacas
problemáticas, etc.
_Permite recuperar ovarios de vacas valiosas no matadoiro
ou mortas.
_Ten infinidade de usos en investigación (fonte de células
bovinas) ou en test de fertilidade de touros.
_Merece unha atención especial a posibilidade do uso de
seme sexado, con maior facilidade e mellores resultados que
in vivo. Os resultados en transferencia embrionaria convencional
co seme sexado son malos.
Igual de importante é coñecer as limitacións e as razóns
polo que ata hoxe nin facemos fecundación in vitro nin ten
en Europa ou Canadá un impacto maior. Fundamentalmente,
porque é unha técnica difícil, complexa, que absorbe
moitísimos recursos materiais e humanos. Nos centros
que están a pleno rendemento calculan que ten o dobre de
custo por embrión producido cá técnica convencional de
superovulación e flushing.
Un dos problemas máis importantes é que, hoxe por
hoxe, hai que traballar en fresco, xa que os embrións producidos
in vitro non conxelan ben. Dependendo do país,
pode non ser un problema _se hai rabaños de miles de
receptoras que se poden sincronizar con centos de doantes_,
pero nas nosas condicións o normal é que cando tes
embrións non teñas xovencas, e cando tes receptoras non
tes embrións que xestionar. Isto consume aínda máis recursos.
Un problema engadido é que as xestacións son máis lábiles
e os animais máis delicados, habendo máis mortalidade
perinatal e a síndrome do xato xigante, que aínda que
parece darse menos que hai anos aínda persiste.
Tampouco hai que olvidar que a fecundación in vitro
implica un risco sanitario nada despreciable, ao necesitar
materiais de matadoiros e medios ou substancias de orixe
animal. Isto obriga a manter certos controis a maiores que
supoñen unha complicación extra.
Con todo este panorama, pensamos que as dificultades
da fecundación in vitro son grandes, pero tamén as oportunidades
que ofrece. Pode ser unha ferramenta máis no
noso obxectivo de producir máis e máis embrións, combinando
o seu uso coa técnica habitual e pensando sobre
todo nas xatas e en preñar antes as doantes para poder
seguir extraéndolles embrións.
Tamén hai vacas que non producen embrións, valiosas,
alérxicas aos tratamentos, etc., que poderían beneficiarse
da técnica, aínda que os datos reais non son moi alentadores,
ademais da dificultade de saber que casos se transmitirán
e cales non (non é conveniente reproducir forzadamente
liñas de vacas subfértiles).
Unha vez que se pon en marcha un laboratorio de fecundación
in vitro, é inevitable contar con embrións de
escaso valor (grupo control) que tamén teñen unha certa
demanda, e non deixa de ser un servizo máis (como aproveitamento
dun subproduto).
Como conclusión global, dicir que na UTE de Bos estamos
a traballar para, nun prazo de tempo curto, poder facer
nas ganderías división e sexaxe de embrións, orientados
a casos moi concretos (a división, en vacas que producen
poucos embrións; a sexaxe, en vacas moi produtoras).
Por outra banda, nun prazo máis longo, contemplamos
a fecundación in vitro. Xa estamos a montar o laboratorio
específico na UTE de Bos, e poderemos desenvolvela
máis ou menos en función dos avances que se produzan na
técnica a nivel mundial. De momento, o que pretendemos
é prepararnos para o futuro.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

para todos
os públicos
do 11 ao 14 de xuño 2009
Área GANDERÍA
XVIII Concurso Autonómico de raza frisona
XXV Concurso Xóvenes Manexadores “Memorial Luís Louzao”
“Festa Holstein”
Grupos de Proxenie “Xenética Fontao”
Concurso de presentadores
Demostración de muxido
Member
FEIRA INTERNACIONAL DE GALICIA@

70
SANIDADE
Ciclo biolóxico das moscas. Para
planificar un programa de control hai
que ter en conta que unicamente o
15% das moscas son adultos. Fonte:
Le mosche di interesse veterinario i
muscidade, Giangaspero, Edagricole,
Bolonia (1997).
Pablo Díaz, Luis Vázquez, Vicente Dacal, Francisco Javier Pato, Sara Cienfuegos,
José Pedreira, Maria Sol Arias, Iván Francisco, Francisco Javier Cortiñas,
Estefanía Mochales, Rosario Panadero, Ceferino López, Jose Luís Suárez,
Rita Sánchez-Andrade, Adolfo Paz, Pablo Díez Baños, Patrocinio Morrondo
Parasitoloxía e Enfermidades Parasitarias. Departamento de Patoloxía Animal.
Facultade de Veterinaria de Lugo. Universidade de Santiago de Compostela.
PAUTAS PARA ACADAR UN
AXEITADO CONTROL DAS MOSCAS
Desde que o gando vacún se introduciu en aloxamentos, as moscas comezaron a
ser unha molestia, provocando diversos danos que repercuten de forma negativa na
velocidade de crecemento dos animais e na produción. Isto tradúcese en importantes
perdas económicas. Ademais, as moscas son capaces de contaminar alimentos e
transmitir axentes patóxenos.
INTRODUCIÓN
Durante os meses de primavera e verán, a combinación de
humidade e calor ambientais crea as condicións axeitadas
para que as moscas reactiven o seu ciclo biolóxico, se reproduzan
activamente e depositen os seus ovos sobre materia
en descomposición.
Se unha parella de moscas domésticas se aparease hoxe,
logrando que todas as crías vivan e se reproduzan normalmente,
a súa descendencia chegaría a cubrir a terra cunha
capa de varios metros de espesor en cuestión de catro meses.
No esterco ou no lixo, unha parella de moscas pode
reproducirse ata dar lugar, en 12 semanas, a 1,8 millóns de
parellas en tan só 6 xeracións. Son unha das pragas máis
difíciles de controlar no amplo mundo de vectores que atacan
o hábitat do home e do seu gando.
A IMPORTANCIA DO CONTROL
As moscas non constitúen tan só unha molestia, senón
que son portadoras de enfermidades que supoñen un serio
risco sanitario para persoas e animais. No caso do home,
a mosca doméstica pode transmitir unha ampla variedade
de enfermidades. Algunhas das máis comúns son as febres
tifoideas, cólera, disentería, lepra ou tuberculose.
As moscas poden transmitir xermes patóxenos de tres
maneiras:
1) A través da superficie corporal (patas, pezas bucais), xa
que están cubertas por pequenos pelos nos que queda atrapado
o material contaminante e pode ser transportado.
2) Por regurxitación de comida ó alimentarse.
3) Por inxestión e posterior defecación de patóxenos,
unha vía importante de transmisión destes,
AFRIGA ANO XV - Nº 80

Suspensión intramamaria. Composición: Cada jeringa intramamaria de 10 g (12 ml) contiene: Cefalexina (como monohidrato) 200 mg; Kanamicina (como monosulfato) 100.000 U.I. Indicaciones: Tratamiento de mastitis clínicas en vacas lecheras en lactación causadas por bacterias susceptibles
a la asociación de cefalexina y kanamicina como Staphylococcus aureus, Streptococcus dysgalactiae, Streptococcus uberis y Escherichia coli. Especies a las que va destinado: Bovino (vacas lecheras en lactación). Dosificación: Para uso intramamario. Tratar el/los cuarto(s) infectado(s) dos veces,
con un intervalo de 24 horas entre tratamientos. Utilizar el contenido de una jeringa por cuarto y tratamiento. Cada jeringa es de un solo uso. Recomendación para una correcta administración: Antes de la infusión, la ubre debe ordeñarse completamente, el pezón debe limpiarse y desinfectarse por
completo y deben adoptarse precauciones para evitar que la cánula de la jeringa se contamine. Contraindicaciones: No usar en vacas lecheras en lactación con hipersensibilidad conocida a la cefalexina y/o kanamicina. No usar en bovino fuera del período de lactación. No usar si se conoce que
hay resistencia. Tiempo de espera: Carne: 10 días. Leche: 5 días. Uso durante la gestación y la lactancia: Gestación: Los estudios de laboratorio efectuados en animales no han demostrado evidencias de efectos teratogénicos. Los estudios de campo efectuados en vacas lecheras no han demostrado
evidencias de efectos teratogénicos, tóxicos para el feto, ni tóxicos para la madre. El producto puede usarse en vacas gestantes. Lactancia: El producto está indicado para el uso en lactación. Presentación: 20 jeringas intramamarias de 10 g (12 ml), incluyendo 20 toallitas para pezón. Registro nº.:
1917 ESP. Sólo para el tratamiento de animales. Para ser suministrado únicamente bajo prescripción del veterinario. Titular: Boehringer Ingelheim España, S.A. Prat de la Riba, s/n. Sector Turó de Can Matas. 08173 - Sant Cugat del Vallès (Barcelona)
1 vez al día - 2 días
Únete a la nueva
fuerza antimamítica
Ubrolexin ® Xelerin ®

72
SANIDADE
UNHA PARELLA DE MOSCAS
PODE REPRODUCIRSE
ATA DAR LUGAR, EN 12
SEMANAS, A 1,8 MILLÓNS
DE PARELLAS. SON UNHA
DAS PRAGAS MÁIS DIFÍCILES
DE CONTROLAR
xa que o axente infeccioso atópase protexido mentres está
no aparello dixestivo do insecto.
As moscas están implicadas na difusión de diferentes
enfermidades no gando vacún, dentro das cales destacan
as seguintes:
- Queratoconxuntivite infecciosa por Moraxella bovis.
- Mamite. As moscas poden actuar como vectores de
certos microorganismos implicados nas mamites, coma o
Corynebacterium pyogenes (causante das mamites de verán)
e diferentes especies de estafilococos e estreptococos. Neste
senso, varios estudos demostraron unha menor porcentaxe
de xovencas con mamite en granxas onde se levan a cabo
accións para o control de moscas.
- Enfermidades causadas por virus, coma a rinotraqueíte
infecciosa bovina (IBR) ou a febre aftosa.
- As moscas tamén poden transmitir diferentes parásitos,
entren os que destacan o Thelazia (vermes localizados
no ollo), Cryptosporidium parvum (protozoo que provoca
diarreas en xatos de menos de tres semanas) ou Stephanofilaria
stilesi (nematodo que provoca úlceras no ubre das
vacas, sobre todo naquelas de elevada producción leiteira).
As moscas non só son molestas por transmitir enfermidades,
senón tamén polo moito que irritan os animais,
impedindo un pastoreo tranquilo. Ademais, a picadura
dalgunhas delas provoca que as vacas salten e dean couces,
ocasionando a caída das tetoeiras no muxido ou danos físicos
ó gandeiro.
O estrés que as moscas producen no gando vacún, sobre
todo cando se atopan en números elevados, provoca numerosas
perdas na produción gandeira. Os animais afectados
adoitan comer moito menos, o que se traduce nunha redución
do seu crecemento e produtividade, máis acusada no
caso de vacas de alta produción leiteira.
Sen embargo, non é fácil medir en datos contables as
perdas en peso, produción leiteira e saúde xeral debidas
ás molestias das moscas. Este descoñecemento constitúe
unha das máis importantes razóns da ausencia de medidas
de control integradas para reducir o número destes insectos
nas explotacións gandeiras.
CICLO BIOLÓXICO
Para poder comprender, planificar e aplicar un axeitado
programa de control de moscas é imprescindible coñecer
o seu ciclo de vida e os factores que favorecen a súa propagación.
Tódalas moscas pasan por catro fases: ovo, larva, pupa
e adulto. As femias adultas depositan os ovos en materia
orgánica en descomposición, sobre todo no esterco ou no
xurro do foso. Neste substrato, a larva aliméntase por un
período máis ou menos longo, que depende sobre todo da
temperatura. Posteriormente a larva entérrase, formando a
Manter os corredores limpos é esencial para evitar que as moscas se concentren
no establo
pupa, e despois de completar unha metamorfose complicada
sae a mosca adulta. Despois da cópula, a femia comeza
de novo a posta de ovos. Este ciclo biolóxico, de ovo a adulto,
require polo xeral tres semanas para completarse, aínda
que, dependendo das condicións ambientais, este período
pode reducirse de xeito considerable.
Sábese que a posta de ovos de mosca está en estreita relación
co contido en humidade das dexeccións. Ademais, por
regra xeral, as elevadas temperaturas existentes en moitas
explotacións favorecen a reprodución das moscas e incluso
aceleran a súa metamorfose, de maneira que alcanzan o
estado adulto máis rapidamente. Certos microclimas que
se xeran nos substratos de cría de moscas, multiplican o seu
nivel de reprodución, posibilitando a convivencia de ata tres
xeracións á vez malia a súa limitada vida. Estes microclimas
atópanse asociados a determinados factores como, por
exemplo, a acumulación de esterco, que xera un calor que
se suma ó da temperatura ambiente. En consecuencia, a
maior concentración de excrementos animais, maior será a
temperatura acadada no microclima dos substratos e máis
aumentará o nivel de reprodución da mosca.
Os modernos métodos de produción gandeira proporcionan
a miúdo un ambiente de cría ideal para as moscas,
resultando o seu control un problema no que é necesario
actuar con seriedade.
CONTROL
O desenvolvemento das moscas en establecementos dedicados
á produción animal é un dos problemas máis difíciles
de manexar no eido fitosanitario rural. O problema
das infestacións por moscas levou a moitos profesionais
do ramo a tomar decisións, desesperadas en moitas ocasións,
que provocaron máis perdas que beneficios. Estas
perdas están relacionadas coa subdosificación de produtos,
o emprego de produtos agrícolas, a mestura de diferentes
familias de insecticidas ou o peche dos calendarios
de tratamentos, o que levou á aparición de moscas resistentes
aos insecticidas.
O que debe facerse para frear o problema e evitar a diseminación
de cepas resistentes é empregar programas cos
que se controle a mosca nas diferentes etapas do seu ciclo
de vida, esto é, nas fases de larva, pupa e adulto.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

74
SANIDADE
DÉBESE EVITAR QUE SE AMOREEN O LIXO,
ESTERCO, MATERIAL VEXETAL CORTADO
OU MATERIAIS EN DESCOMPOSICIÓN
NAS PROXIMIDADES DA GRANXA, ASÍ
COMO EMPREGAR CONTEDORES PARA
DEPOSITAR OS RESTOS
O esterco é un dos medios onde mellor se desenvolven as larvas de mosca
Un bo plan de desinsectación pode dividirse en dúas
partes. A primeira consiste en aplicar medidas para restrinxir
a entrada das moscas na explotación e frear a súa
reprodución. A segunda contempla a redución do número
de moscas de forma activa mediante o uso de diferentes
métodos físicos, químicos ou biolóxicos.
É necesario realizar unha boa planificación das medidas
a aplicar, xa que a ampla variedade de aloxamentos gandeiros
e de sistemas de manexo tende a complicar o control
de moscas. O que funciona ben nunha granxa pode
ser inútil noutra.
A) ACTUACIÓNS DE DEFENSA
Un primeiro paso para acadar o control destes insectos
pódese realizar de xeito pasivo, impedindo o acceso das
moscas á explotación ou mellorando a hixiene, retirando
con frecuencia a materia orgánica. Son accións nas que o
gandeiro non adoita reparar, ou simplemente non lles dá a
importancia que realmente teñen, e son sumamente eficaces,
de maneira que incluso poden resolver o problema sen
ter que aplicar outras medidas de control.
MEDIDAS DE CONTROL HIXIÉNICAS
Como xa se comentou con anterioridade, as moscas domésticas
aliméntanse de materia orgánica en descomposición,
lixo, excrementos ou terra contaminada, polo
que a presencia destes restos tanto no interior como nas
proximidades das explotacións constituirá unha fonte de
alimentos para as moscas e as súas larvas, o que se traducirá
nun maior número destes insectos. Por estas razóns,
a atención da hixiene básica da explotación é, sen lugar a
dúbidas, o punto máis importante para reducir o impacto
negativo das moscas.
A limpeza das zonas próximas á explotación fará baixar
notablemente a poboación de adultos, xa que as moscas
non poderán propagarse en grandes números se as súas
fontes de comida son limitadas. Débese evitar que se amoreen
o lixo, esterco, material vexetal cortado ou outros materiais
en descomposición nas proximidades da granxa, así
como empregar contedores para depositar os restos.
Xa no interior das instalacións, a correcta execución de
procedementos de limpeza e desinfección asegura a eliminación
de restos de produtos alimenticios que poidan servir
de atracción ou fonte de alimento para estes insectos,
principalmente silos fermentados. Neste mesmo sentido,
tamén é recomendable manter limpos os bebedeiros e almacenar
a comida dos animais en lugares secos e afastados
na medida do posible da corte.
É común destinar tódolos esforzos a proxectar as dependencias
de acordo cos animais e as súas mellores condicións
de produción, pero en xeral non se teñen en conta
outros factores que evitan o desenvolvemento das moscas.
Por exemplo, aspectos de construción que faciliten a hixienización
periódica dos establecementos.
Limpar os corredores e as zonas de maior concentración
de suciedade a diario, e as esquinas e zonas de máis difícil
acceso alomenos unha vez á semana nos meses de verán,
permite reducir considerablemente o número destes insectos.
Ademais, o deseño das instalacións dedicadas á cría
dos animais representa un dos máis importantes puntos
críticos de control.
A ventilación é moi importante para manter unha axeitada
circulación do aire dentro dos aloxamentos animais,
afecta á taxa de evaporación e pode resultar crítica na xeración
dun ambiente seco abondo como para suprimir a cría
das moscas.
Usar produtos para impedir que se formen costras na superficie do xurro impide
que as moscas críen nel
LIMPAR OS CORREDORES A DIARIO E
AS ESQUINAS E ZONAS DE MÁIS DIFÍCIL
ACCESO ALOMENOS UNHA VEZ Á SEMANA
NOS MESES DE VERÁN PERMITE REDUCIR
CONSIDERABLEMENTE O NÚMERO
DE MOSCAS
AFRIGA ANO XV - Nº 80

SANIDADE 75
Dentro das limitacións impostas polas necesidades dos
animais, debería manterse a mellor ventilación posible,
empregando ventiladores se é preciso, coa finalidade de
promover a eliminación da humidade do esterco e doutros
medios de cría de moscas. Con frecuencia, unha ventilación
insuficiente determina unha retención de humidade
nas instalacións, incluso ata o punto de que se produzan
condensacións e se mollen as paredes. Manter os animais
en condicións de aglomeración tamén contribúe ó incremento
da humidade do aire, de modo que sería necesaria
unha boa ventilación para corrixir este exceso.
MEDIDAS DE CONTROL FÍSICAS
As medidas de control físico impiden que as moscas se introduzan
nas instalacións, atraídas do exterior polos olores
que emanan da corte.
A colocación de redes mosquiteiras nas aberturas de acceso
impide a entrada de adultos na explotación, sempre
que estean fortemente axustadas, sen deixar buratos. Hai
que evitar a presencia de aberturas ó redor das conducións
de auga, gas ou electricidade. As portas deben permanecer
pechadas, sobre todo as que conducen á sala de muxido ou
de refrixeración do leite.
Lograr un bo control de moscas na explotación mediante
a aplicación unicamente deste tipo de medidas é unha
tarefa moi difícil. Sen embargo, asociadas a outras medidas
de control contribúen a evitar o aumento do número de
moscas ata niveis molestos.
Unha Axencia
Agroalimentaria
garantía da
Saúde Pública
B) ACTUACIÓNS DE ATAQUE
Implican a utilización de repelentes ou insecticidas nos
animais e nas instalacións
MEDIDAS DE CONTROL FÍSICAS
As medidas de control físico reducen de xeito activo a poboación
de moscas adultas nas cortes e constitúen un bo
complemento a outras técnicas de manexo. As máis empregadas
son as trampas eléctricas e as bandas adhesivas.
As cintas adhesivas empréganse para capturar as moscas
nos lugares onde a súa concentración é elevada. Deben colocarse
preto dos puntos de entrada, sobre todo nas épocas
de maior poboación de moscas.
Os electrocutadores de insectos adoitan empregarse en
lugares como a leitería, sala de muxido, etc. Deben situarse
preto das áreas de entrada, á altura da vista preferentemente,
e nunha posición tal que non sexan vistos dende o
exterior a través de portas ou fiestras, para evitar que a luz
ultravioleta que emana deles atraia os insectos. Hai que ter
en conta que, para manter a eficacia destes dispositivos, a
lámpada de luz ultravioleta deberá renovarse coa frecuencia
que recomende a casa fabricante.
MEDIDAS DE CONTROL BIOLÓXICAS
Como un dos medios preferentes para a reprodución das
moscas son as dexeccións do foso, este debe ser un dos lugares
de maior importancia á hora de deseñar e aplicar un
bo programa de control de moscas.
A Veterinaria, unha profesión
con moitos campos
CONSELLO
GALEGO DE
COLEXIOS
VETERINARIOS
AFRIGA ANO XV - Nº 80

76
SANIDADE
Unha boa ventilación que reduza as condicións de
temperatura e humidade é fundamental para evitar a
proliferación de moscas
As moscas poden transmitir multitude de enfermidades, sendo
de especial interese no gando vacún leiteiro as mamites de
verán. Foto: Rosana Tenreiro Merlán
Un axeitado manexo dos refugallos permite actuar decisivamente
no control destes insectos.
Actualmente hai dispoñibles produtos con microflora
liofilizada, constituída por enzimas e bacterias non patóxenas,
que aceleran a fermentación do esterco e do xurro, de
maneira que, sen perder as súas características como abono,
non cheiren a amoníaco nin se poñan duros, formando
costras por riba. O feito de que permanezan en estado líquido
impide que as moscas críen alí. Ademais, este esterco
é máis doado de estender, quedando máis fino sobre o
prado, o que impide o desenvolvemento das larvas.
O control biolóxico dos insectos pódese acadar tamén
mediante a actuación dos seus inimigos naturais: distintos
tipos de artrópodos depredadores de ovos e larvas de moscas
que se desenvolven naturalmente no esterco.
Existen numerosos traballos onde se estuda a actuación
de pequenas avespas que poden actuar como axentes de
control, coma as do xénero Spalangia, que parasita as pupas
das moscas. A femia emprega as pupas para poñer os seus
ovos, que se desenvolven nelas ata converterse en adultos, e
neste proceso a avespa aliméntase da pupa da mosca, destruíndoa
completamente.
Tamén existen estudos sobre o fungo Entomopthera spp,
que produce unha gran mortalidade das poboacións de
moscas en condicións de alta humidade ambiental.
A Musca domestica é unha das moscas que se atopan con maior frecuencia no
interior das explotacións
As cintas adhesivas constitúen un bo complemento a outras técnicas de control
das moscas. Tamén poden empregarse para monitorizar a efectividade das
medidas que se están levando a cabo. Foto: María Soilán López
MEDIDAS DE CONTROL QUÍMICAS
Os procesos químicos inclúen a aplicación de larvicidas,
adulticidas e outros métodos combinados. Estes insecticidas
matan as moscas por contacto, inhalación ou inxestión.
É especialmente importante lembrar que, para levar a cabo
estas medidas de control, é imprescindible utilizar produtos
específicos, nunca mesturas caseiras, e aplicar as doses
recomendadas polo fabricante.
a) Loita química contra as larvas
Na actualidade, para o control das larvas de moscas empréganse
os chamados reguladores do crecemento dos insectos
(IGR), que debido á súa forma de actuación non son
eficaces contra as fases adultas do insecto. Estes produtos
deben aplicarse nas zonas onde se dan as condicións idóneas
para a cría das moscas, como preto dos bebedeiros, comedeiros
e, sobre todo, nas instalacións onde se almacenen
o esterco ou o xurro. É importante sinalar que o tratamento
contra as larvas nos refugallos debe comezar a aplicarse
antes da tempada de máxima infestación de moscas.
AFRIGA ANO XV - Nº 80

SANIDADE 77
OS INSECTICIDAS NON RESOLVEN O
PROBLEMA. SÓ UN 15% DA POBOACIÓN
DE MOSCAS SON ADULTOS. HAI QUE
TOMAR MEDIDAS DE CONTROL EN TODAS
AS FASES DO INSECTO
b) Loita química contra as moscas adultas
Os insecticidas máis coñecidos son as piretrinas e os piretroides,
pouco tóxicos, que se empregan habitualmente
para o tratamento directo sobre os animais. Aínda que se
poden empregar en aerosois, baños ou aspersión, o seu uso
xeralizado é en forma tópica pour-on (sobre o lombo do
animal) ou en pendentes-crotais. É recomendable empregar
este tipo de produtos nos animais que pasen a maior
parte do día nos pastos, explotados en réxime extensivo ou
semiextensivo.
A aplicación dos insecticidas tamén debe facerse nas
instalacións, sobre todo nos sitios de reprodución ou áreas
de preferencia das moscas, xeralmente lugares sombreados
ou con pouco vento, como teitos, vigas, cables, esquinas de
estruturas, etc. Os produtos máis empregados pertencen ás
familias dos organofosforados ou dos carbamatos, que hai
que manexar con coidado, pois son tóxicos tanto para os
animais coma para as persoas. Aínda que a aspersión é a
forma máis típica de empregalos, as presentacións comerciais
son moi variadas, dende os populares cebos ata pinturas
a base de insecticidas. Este tipo de control químico
adquire unha maior importancia en animais que permanecen
estabulados a meirande parte do día.
En contra do que a xente comunmente cre, os métodos
químicos non permiten por si mesmos acadar un axeitado
control das moscas. Durante moitos anos lévanse empregado
diversos tipos de matamoscas, pulverizadores ou trampas,
pero o problema nunca se resolveu de xeito definitivo.
É necesario ter en conta que aproximadamente un 15% da
poboación de moscas está constituída por adultos, o 85%
restante son ovos, larvas ou pupas. Así, confiar nun insecticida
para eliminar tan só as moscas adultas non vai permitir
acadar un nivel satisfactorio de control destes insectos.
Por esta razón, é de vital importancia levar a cabo medidas
integradas para o control das moscas, sendo a loita química
o último que se debe empregar, unha vez tomadas todas as
medidas de control pasivo.
CONTROL A LONGO PRAZO
En resumo, os mellores resultados obtéñense ao adaptar as
medidas de manexo a cada caso particular, mellorando o
manexo do xurro e esterco de tal maneira que se reduzan ó
mínimo os lugares onde as moscas poden reproducirse.
É recomendable utilizar conxuntamente métodos físicos,
químicos e biolóxicos. Por último, os tratamentos deben
aplicarse no esterco, instalacións e animais simultaneamente,
empregando combinacións de productos larvicidas
e adulticidas con principios activos non relacionados entre
si. Desta forma, se as larvas sobreviven a un tratamento
específico, morrerán polo efecto do insecticida cando sexan
adultos. Do contrario, acadar un correcto control das moscas
a longo prazo será unha tarefa máis que imposible.
La protección contra
las moscas
con 0 días de tiempo
de espera
Bayofly ®
Pour-on
BAYOFLY ® Pour-on: Solución tópica. Composición por ml: Ciflutrina 10 mg. Indicaciones: Parasitosis externas en bóvidos; contra la
infestación por moscas y tábanos en bóvidos de todas las edades, incluyendo vacas lecheras en lactación. Vía de administración: Pour-on,
vertiendo el producto sobre la línea dorsal del animal. Posología: 10 ml por animal, repitiendo a las 3 semanas, según el nivel de infestación.
Efectos secundarios: No se han observado manifestaciones secundarias locales o generales. Tiempo de espera: 0 días. Nº de registro:
9072. Presentación: Frasco dosificador de 250 ml. MANTENER FUERA DEL ALCANCE DE LOS NIÑOS - CON PRESCRIPCION VETERINARIA
AFRIGA ANO XV - Nº 80

78
PUBLIRREPORTAXE
• BALSAS PARA ALMACENAMENTO DE PURÍN
• BALSAS DE POLIETILENO PARA ALMACENAMENTO DE
PURÍN, LAGOS ORNAMENTAIS, ENCOROS, ESTANQUES
E IMPERMEABILIZACIÓNS.
• DESDE UNHA PESETA POR LITRO
• SUBVENCIONADAS POLA XUNTA DE GALICIA
• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DÍAS)
• AMORTIZABLE ATA EN 3.5 ANOS
BAP S.C.
BAP SC é unha empresa galega ubicada na zona centro da provincia de
Lugo e dedicada á fabricación e montaxe de balsas para almacenamento de
auga, puríns e todo tipo de residuos, lagos e encoros artificiais e todo tipo de
impermeabilizacións, como cubertas, canles de rego, etc. Para iso contamos
cunha ampla gama de materiais en pvc e polietileno
D
ebido á nosa ubicación e ao coñecemento da actividade gandeira e,
sobre todo, aos cambios nas políticas medioambientais que se van
levar a cabo, especializámonos na construción de balsas de polietileno
para o almacenamento de purín, tanto á construción de balsas novas como
á impermeabilización de zanxas que están sendo utilizadas e que vai ser
obrigatorio impermeabilizar.
As vantaxes deste tipo de balsas con respecto as fosas tradicionais son innumerables:
• RAPIDEZ DE INSTALACIÓN (1-2 DIAS)
• REDUCIÓN DE ATA A TERCEIRA PARTE CON RESPECTO AO CUSTO
DUNHA FOSA TRADICIONAL. O QUE QUERE DICIR QUE O MESMO
INVESTIMENTO PERMITE CUBICAR O TRIPLE DE CAPACIDADE, PER-
MITINDO, POLO TANTO, ALMACENAR ABONO ORGÁNICO DE FÓRA
DA EXPLOTACIÓN E TAMÉN PURÍN PARA AS ÉPOCAS DE ABONADO,
CO CORRESPONDENTE AFORRO EN ABONADO E MELLORA DA
ESTRUCTURA DO SOLO.
• PERMITE UN CRECEMENTO DA EXPLOTACIÓN MÁIS FLEXIBLE, XA
QUE EN 1-2 DIAS PÓDESE FACER UNHA AMPLIACIÓN DA BALSA A
UN CUSTO REDUCIDO.
• CONSECUENTE CO IMPACTO AMBIENTAL, XA QUE PODE SER
DESMONTADA CON FACILIDADE, O QUE PERMITIRÍA UN CAMBIO
DE UBICACIÓN CUN CUSTO MÍNIMO.
Dispoñemos tamén dun enxeñeiro técnico agrícola dedicado ao deseño e ubicación
das balsas e tamén á tramitación de suvbencións se fose necesario.
NECESIDADES
PLAN DE ABONADO ELEXIDO PARA CUBRIR NECESIDADES DE CULTIVO
CULTIVO PARA 600 quilos de Triple 15 40.000 litros de purín vaca 40.000 litros de purín vaca 80.000 litros de purín vaca
15 Tms DE MS/Ha 200 quilos de Urea 46% 600 quilos de Triple 15 600 quilos de 20/12/8 300 quilos de 20/12/8
DE PRODUCIÓN 300 quilos de Cloruro potasico 100 quilos de Urea 46% (especial millo) (especial millo)
NITRÓXENO 195 UF de N 195 195 195 195
FÓSFORO 90 UF de P2O5 90 126 108 102
POTASIO 225 UF de K20 225 260 225 360
Custo abonado por Ha (sen labores) 377,00 /Ha 258,00 /Ha 205,00 /Ha 84,00 /Ha
Aforro en euros por Ha con utlización de purín con respecto a abono típico (600 quilos de Triple 15 e 100 quilos de urea)
175 /Ha
AFORRO PARA SUPOSTO 10 Has
1750
Anos para amortizar balsa purín de 800 m3
3,5 anos
O cálculo da amortización estimado para unha balsa de 800 m 3 faise con prezos de mercado de abonados nos que non se ten en conta unha posible suba dada polo incremento de
prezo do petróleo.
Deste xeito, unha suba no prezo do petróleo trae consigo que o período de amortización reducirase considerablemete ata 2,5 ou 3 anos.
PROXIMAMENTE BAP S.C. TERÁ A DISTRIBUCIÓN DE DEPÓSITOS DE
ALMACENAMENTO DE AGUA DE ATA 500 m 3 .
AFRIGA ANO XIV - Nº 74
RAMIL - TABOADA - LUGO - Telf: 609 379 636