Descarga en formato PDF (4 MB) - Centro Ramón Piñeiro para a ...

ción na que o poeta se achega á transcendencia social ou colectiva.
Loxicamente, a cosmogonía sui generis do mundo galego ten enormes
concomitancias e puntos de contacto co relato evocativo das orixes e
destrución do pobo ou a raza, posto que, en grande medida, a esencia
étnica galega fundaméntase nas súas relacións coa natureza e, precisamente,
é a través da natureza como se manifesta en ocasións. Neste
sentido, podemos falar de epifanía desa realidade, é dicir, da súa revelación
súbita ós ollos do poeta en forma de misterio, música, cor, etc.
Así, por exemplo, en “Hoxe non”, primeiro dos poemas de Os nobres
carreiros, lemos: “Hoxe rube da terra / unha música doce. // Todos a
escoitan xurdir / do centro en chamas” (11). Case de maneira exacta,
en “Indra” a natureza tamén se presinte, se ben non chega a verse
nunca: “Escintila a coroa de luz / de Indra / nos piñeiros da serán /
(...) / mais eu non vexo a Indra!” (13). En xeral, pódese dicir que as
aparicións naturais deste poemario se inscriben nunha especie de panteísmo
transcendente de base budista que confirma a interpretación
proposta; en efecto, un dos eixes filosóficos que manexa Moreiras refírese
ó concepto budista do Amida Buda, símbolo personificado da
unidade sen forma que nos rodea e penetra e que, en definitiva, é a
sorte de transcendencia natural que persegue o poeta 9 . A súa actitude
perante esta revelación é tamén moi significativa, xa que se trata do
chamado polo budismo zen wu-wein ou contemplación pasiva, unha
especie de ascese na que se constata o coñecemento ou saber de quietude,
así chamado dentro da tradición mística cristiá occidental. Neste
sentido, é a realidade a que actúa sobre o ánimo do poeta e se lle revela
10 , mentres el permanece pasivo como unha tea opaca que filtra a
emanación do universo.
9
No poemario citado hai innumerables referencias e intertextualizacións budistas, basicamente
da rama mahayana da devandita filosofía; a partir do título, que se refire ás catro
revelacións do Buda (o mundo é dor, a causa da dor é o desexo, suprimir o desexo é suprimir
a dor e o carreiro óctuplo, que se refire ós camiños para conseguir este obxectivo terceiro:
comprender, pensar, dicir, facer, existir, esforzarse, atender e concentrarse xustos ou
rectos), ata alusións a Indra —Rei celestial—, Avalokitesvara —representación da compaixón
infinita ou do salvador celestial—, Buda Rupa —manifestación histórica de Buda ou
Bhodissatva—, Amida Buda, etc. Unha análise propiamente filosófica e intertextual destas
referencias escapa ó obxectivo do presente traballo, pero é imprescindible ter en conta
certos conceptos xerais para comprender a formulación teórica de Moreiras.
10
No poema “Emanación, I”, de O libro dos mortos, de título significativo, os obxectos comezan
a actuar e a manifestar a súa transcendencia sen que o poeta interveña para nada:
“Non hai cousas inertes: de súpeto / póñense a latexar, mover, chamar, / miudas homildes
cousas esquecidas / teñen brisas de amor enfeitizado. // Pódese verificar: o misterio
do río (...)” (104).
163