Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
Manuel Lugrís Freire naceu en Sada (A Coruña) o día 12 de
febreiro de 1863 no seo dunha familia da que, segundo o seu neto
homónimo 1 , “se tên notícias desde o tempo dos Áustrias, na parroquia
de Dexo e da que existem, e el encarregou-se de recopilá-las, testemunhas
escritas sobre a prestaçom de serviços de armas, solicitudes
de empregos, etc... e que, com a passagem do tempo, se instalárom en
Sada, (Fontám), na segunda metade do século XIX”. O pai fora propietario
dun almacén de sal no peirao de Sada, pero xa na infancia do
noso autor perdera a propiedade por problemas coa administración.
Debido a esta situación, a posición económica da familia nestes anos
é dificultosa; feito que obriga a Lugrís a ingresar como escribán no
concello de Oleiros ao rematar os seus estudos primarios. Nas longas
camiñadas dende Soñeiro ata Oleiros descobre un mundo e unha paisaxe
que aboiará constantemente na súa obra literaria. Parécenos moi
relevante o que nos contou o seu neto xa citado, a nosa principal fonte
de información biográfica, con respecto á súa conversión ao galeguismo,
que coincide en gran medida co argumento do conto “Os primeiros
versos”, incluído nesta edición, e que tería lugar nese camiño
que Lugrís facía a pé entre a súa casa en Sada e o seu traballo en Oleiros.
Nesta primeira etapa da súa vida escribe Nociones Generales de
Mitología, obra á que non tivemos acceso, pero da que hai noticia a
través de Francisco Pillado Mayor 2 .
No 1883 emigra a Cuba nun momento histórico pacífico que se
sitúa no medio de dúas guerras, cinco anos despois da Paz del Zanjón
(10 de febreiro de 1878), que poñía cabo á Guerra dos Dez Anos
(1868-1878). Comeza daquela Lugrís un dos períodos máis intensos
do seu periplo vital, tanto no eido profesional coma no creador. Traballa
como contable na firma Otamendi Amiel. Moi pronto entra en
contacto coa colonia galega residente na illa caribeña e xa no ano
1884, un despois da súa chegada, é nomeado vogal da xunta directiva
do Centro Galego da Habana 3 . Inmediata foi a colaboración coa prensa,
especialmente con El Eco de Galicia, que dirixía na capital cuba-
1
Manuel Lugrís Rodríguez, “O meu avô Manuel Lugris Freire”, Agália, nº 23, p. 319.
2
O Teatro de Manuel Lugrís Freire, Sada–A Coruña: Ediciós do Castro, 1991, p. 13.
3
Que fora inaugurado o 11 de xaneiro de 1880.
9