Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
A solución á que chega Lugrís na maioría dos contos, vén determinada
pola unión de todos os que padecen as agresións dese inimigo
común e, mesmo, en casos extremos, cabería a posibilidade de
tomar a xustiza pola man, tal e como podemos comprobar neste parágrafo
de “Os lobos”:
Xa sabedes, meus filliños, xa sabedes! Contra dos
lobos que non nos deixan vivir e que nos levan a nosa facenda
temos que facer montesía... todos... todos xuntos! finou o vello
petrucio pechando fortemente o puño, como dirixíndose a un
enemigo que estivera asexando polas escuras lumieiras.
Ou nestoutro fragmento, non menos contundente, co que se
pecha o relato titulado “¡A xusticia!”:
O lume, nunha das súas boqueadas, fixo brila-la fouce
que estaba quindada do caneiro. Nela cravou o mozo unha
ollada dura, longa, fera; e dixo para encontra si facendo rilar os
dentes coa carraxe:
¡A xusticia! ¡A xusticia!
Ademais dos dous textos anteditos, a temática anticaciquil agroma
en: “O primeiro sangre”, “O primeiro é a mantenza”, “Volve por
outra”, “A honradés”, “O escarmento”, “Rectificación”, “O aforrón”,
“Entre compañeiros” e “O primeiro cacique”.
Un segundo grupo temático sería o formado por aqueles contos nos
que se manifesta unha clara reivindicación do galego como lingua propia
de Galicia. Defensa da lingua e da cultura que se manifesta en varios
casos a través da ridiculización dos personaxes que se expresan noutras
linguas ou variantes. É o caso de: “Os dous avogados”, “Os primeiros versos”,
“O mellor amante”, “A crus”, “Unha regueifa”, “Boa resposta”, “A
espada do fidalgo”, “Os tres soldados”, “O carneiro”, “La ofrenda”,
“Esquenceuse”, “Enxebres”, “O francés”, “¿Caeu algún burro”, “Lóxica”
e “O verbo”. En boa parte destes relatos consegue Lugrís un sutil
humorismo, ao que tamén chega noutros contos, a través de xogos de
palabras, polisemias e equívocos, como nos casos que seguen: “A illa
milagreira”, “Un aldraxe”, “¡Bótelle terra!”, “Leopoldiño”, “Entre com-
63