Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

A obra narrativa en galego de Manuel Lugrís Freire
caso de: “O vimbio e mailo pino”, “A crus”, “O primeiro é a mantenza”
(no que a indeterminación espacial está expresa coa seguinte afirmación:
“había unha vila, chamada non sei cómo”), “Un aldraxe”, “O
segredo”, “O aforrón”, “O xiro do sancristán”, “O primeiro cacique”
e “Lenda de Brigo”. Se nos anteriores a intención do autor era presentar
unha realidade próxima ao lector, nestes decántase por buscar a
universalización da anécdota e unha certa abstracción, xustificada
tamén polo contido crítico destes textos.
Un pequeno grupo de relatos están ubicados espacialmente noutros
lugares con referentes reais coñecidos polo lectorado para o que
Lugrís concibiu a obra, pero a súa presenza é esporádica: “A espada
do fidalgo” en Ponteareas, “Unha cantiga de Chané” e “A labor do
poeta” na Habana, “A illa milagreira” e “¡Protestante!” nas Rías Baixas
e “Axúdate” na ría de Ares e Ferrol.
Finalmente, son tres os contos situados en espazos moi afastados
xeográfica e culturalmente de Galicia. Trátase de: “A libertade”, ubicado
en Exipto; “O verbo”, cerca do Mar Caspio e “O primeiro sangue”,
tamén en Exipto. Nestes casos, a mensaxe é moito máis directa
e contundente, hai un claro chamamento á loita e á unidade de acción
do pobo contra as inxustizas. En “O primeiro sangue” descríbese unha
situación similar á que padecía a Galicia da época, que podemos comprobar
no seguinte parágrafo, a modo de denuncia que os labregos
exipcios fan diante do sabio Sponto:
— Sabio e xusto Sponto, o Rei gobérnanos moi mal.
Non temos camiños empedrados como os que fan os romanos na
Iberia e na Mauritania, e polo mesmo non podemos leva-los froitos
do noso traballo ós mercados de Fenicia e Celesía. Os nosos
fillos van loitar a terras alleas por razóns que non conocemos e
causas que non nos importan. As leises e maila nosa fala da nosa
terra son trocadas por outras que magoan os nosos sentimentos.
Está con isto, o narrador do conto, a denunciar tres problemas
comúns aos da Galiza contemporánea de Lugrís: as deficientes vías de
comunicación que dificultan o comercio tanto interno coma externo, o
recrutamento de mozos para loitaren nas guerras de descolonización americanas
e a substitución da lingua galega pola castelá nos ámbitos cultos.
60