Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
da obra en libro, o que favoreceu que permanecese durante tantos
anos recluída e agochada nas varias hemerotecas que no país e en
América gardaban exemplares de El Eco de Galicia nos seus fondos.
Tan só Modesto Hermida 105 se ten refido a ela coas seguintes
palabras:
É unha pequena noveliña en XI breves capítulos máis
un epílogo de menos de dez liñas, que trata dunha complexa
historia de amor, paixón, crimes non consumados, encontros
inesperados e arrepentimentos, e que acaba en suicidio. O tema
daría para unha novela de amplo texto, moi do gusto do folletín
romántico, de ter empleado o autor a súa presumible capacidade.
Nesta obra desmostra un bo dominio lingüístico, pero destapa
certas limitacións á hora de estructurar certos acontecementos
así como a existencia dos personaxes.
Sen querermos desbotar estas consideracións de Modesto Hermida,
gustaríanos matizalas debido a dúas circunstancias moi a ter en
conta no momento en que o autor de Sada escribiu esta novela. En primeiro
lugar, cómpre considerar que se trata dunha obra de xuventude
que Lugrís publicou cando só tiña 21 anos, e que constitúe a súa primeira
aproximación á creación literaria en lingua galega. Por outra
banda, debemos considerar o carácter pioneiro desta novela no eido da
narrativa monolingüe en galego, malia que existía o notable precedente
de Maxina ou a filla espúrea, publicada catro anos antes e escrita
con bastante anterioridade (1870), porque a obra de Marcial Valladares
é de carácter bilingüe e diglósico; os personaxes exprésanse en
galego ou en castelán en función da clase social á que pertencen. Carece,
xa que logo, dunha novela escrita integramente en galego que lle
sirva de guieiro. Se ben Lugrís foi afouto e arriscado durante toda a
súa vida, e especialmente na xuventude, debeu considerar que o “risco”
quedaba ben cuberto escribindo na súa primeira lingua, como para
ter que crear unha novela longa. Claro que esa vocación de reducir e
simplificar ao máximo é unha das principais eivas da novela; non profunda
na caracterización dos personaxes, non afonda nas descricións
e non introduce historias secundarias que transcorran paralelas á principal,
que era unha das características das novelas folletinescas. Nos
tres momentos climáticos, dos que xa falamos nas páxinas anteriores,
51