Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
na. A enfermidade tamén será o motivo alegado por Lugrís para
renunciar a este cargo, dezaseis meses despois de o ter alcanzado.
O feito máis sobranceiro do seu curto mandato foi a inauguración do
monumento a Curros Enríquez na cidade da Coruña, que contou coa
asistencia de numerosas personalidades, entre as que se atopaba o presidente
da República. Neste acto Lugrís pronunciou un discurso
gabando a Curros. No 1935 publicou a edición de Queixumes dos
pinos y poesías inéditas de Eduardo Pondal.
A guerra civil, na que estiveron mobilizados dous dos fillos:
Urbano, incorporado ás tropas franquistas, e Secundino, daquela estudante
de Farmacia en Madrid, nas milicias republicanas, fanoulle definitivamente
o período de esperanzas aberto nos comezos da década.
Unido isto á cada vez máis feble saúde, provocaron que Lugrís se
recluíse na súa casa coruñesa, no número 200-202 da rúa de San
Andrés. Alí, xunto coa súa esposa Pura, mestra de música, escoitará
estremecido os disparos, posiblemente fusilamentos, que procedían da
praia cercana. Atopaba certo consolo, tan só, nas melodías que lle
interpretaba dona Pura ao piano, especialmente a “Negra Sombra” 88 .
Son poucos os testemuños escritos que aluden ao pesimismo no
que o galeguista de Sada viviu os últimos anos, esquencido de todos.
O primeiro deles chéganos da pluma de Otero Pedrayo naquela lembranza
que lle dedica en O libro dos amigos 89 :
“Tiña de ser un home da xenerosa terra ourensán, do
viño e das pavías quen me viñera a visitar... pois xa nin en Sada
se lembran de min!” díxome con fonda vos, dende o leito (...)
Sempre o coñecín de vello. De un xénero de velleza
como o dos carballos decotados en boas lúas. Poucos homes
espallaban unha sensación semellante con forza tranquía. Poucos
viviron ca sinxeleza e poder de Lugrís os grandes mitos do
Oicidente e do mar.(...)
88
Segundo nos informou Manuel Lugrís Rodríguez, nos últimos tempos dona Pura suprimiu
este tema do seu repertorio porque lle producía unha profunda emoción ao seu home.
89
Buenos Aires: Ediciones Galicia del Centro Gallego de Buenos Aires, 1953, pp. 95-96.
90
“Lugris, oratória e teatro”, en Agália, nº 23, outono 1990, pp. 313–317.
35