Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

A obra narrativa en galego de Manuel Lugrís Freire
e o Conservatorio Nazonal de Arte Galega, que fundarán os membros
da Irmandade da Fala coruñesa en 1919. Publica O pazo 74 , obra estreada
en Vigo o 21 de abril do mesmo ano pola Agrupación Artística de
Vigo. Segundo a nota previa do autor, a peza está situada na época
contemporánea nas Mariñas de Sada, “é un ensaio do teatro da Natureza,
e pódese representar nun souto que teña as condiciós que o movimento
escénico requere”. Dous anos máis tarde dá ao prelo a súa
derradeira peza teatral, Estadeíña 75 , título que segue na liña da comedia
iniciada con O pazo.
Ademais de Estadeíña tamén publica en 1919 o seu terceiro
volume poético, Versos de loita 76 , un conxunto de vinte e tres poemas,
moitos deles dados a coñecer anteriormente na prensa da época. Predomina
o contido social e reivindicativo, o celtismo e o chamamento
á loita, expresado nun ton mesiánico.
No 1922 publícase a Gramática do Idioma Galego 77 , obra precedida
dun prólogo titulado “Unhas palabras do autor”, que comeza cunha
referencia a Rosalía, Curros, Lamas Carvajal e Pondal, como os grandes
poetas que conseguiron “demostrar que o idioma galego era o único
medio natural e propio para dar a conoscer as arelas do noso espíritu”. A
seguir, refírese á necesidade de semellante obra porque “pasados aqueles
días de gloria excentilante, outros escritores, sin faceren siquera un exame
do que debían ter como modelos literarios e lingüísticos, comenzaron
a empregar a nosa fala cun desconoscemento compreto das súas leises
fonolóxicas e gramaticás. Unha verdadeira anarquía noxenta produxeron
dentro das nosa letras”. Con tales palabras, fai referencia aos traballos
gramaticais que o precederan e asume a grande responsabilidade
que lle supón este. Remata o libro coa seguinte afirmación:
Inda que moitos o non crean, teño a seguranza de que
a fala gallega —máis que a raza, máis que o propio chan— é o
refrexo da nosa alma, o factor estático mais esgrevio, o espello do
noso ethnos, a hostia sagra coa que os “bos e xenerosos” comulgarán
decote no altar da Terra, coa cobiza de a ver grande e libre.
76
A Cruña: ¡Terra A Nosa!, Suplemento de El Noroeste, Volume 13, 10 de xullo de 1919, 47 pp.
77
Reeditada, corrixida e aumentada no 1931, A Cruña: Imprenta Moret, 187 pp.
30