Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
TIÑA RAZÓN! 234
AO MEU QUIRIDO AMIGO J OSÉ POSSE 235
Aquel día, o doce de Febreiro do ano de 1873, o noso mestre don
Crisanto Vidal estivera moi maxinativo. Non facía máis que entrar e saír
da escola, e non tiña coidado, contra do que adoitaba, dos cativos e algueireiros
discípulos, que se aproveitaban para faceren toda clas de xogos.
¿Que lle pasaba ao intelixente e quirido mestre don Crisanto
¿Poñeríase doudo Cando finou a clase de mañán meteuse na fábrica
de salazón de Casanova, que era un republicano entusiasta. Alí vímolo
enriba da rampla —¡inda parece que foi onte!— falando e braceando
fortemente. Aquel día non xantou nin foi pola súa casa.
Chegaron as tres da tarde. Cando xa tódolos nenos estábamos sentadiños
outra vez na seición da escola, don Crisanto, pálido, cheo de emoción
como quen vai dicir un segredo que está pendurando o porvir, púxose
de pé e falounos desta maneira, con fala solene, sinxela, agarimosa:
—Nenos, rógovos que me atendades ben. Que o que vou a decirvos
viva na vosa memoria namentres alentedes. Hoxe é un día grande e
grorioso para España e mais para a nosa Galicia. Xa somos homes libres,
donos da nosa voluntade e dos direitos de que son merecentes os pobos
adiantados e intelixentes. ¡Morreu para sempre a tiranía! ¡Xa temos
república na España! Hoxe non se tomará leición nesta escola. Ídevos
xogar a fóra en sinal de contentamento e para festexar este grande día.
Nenos, meus fillos amados... ¡Viva a libertade! ¡Viva a república!
Nos ollos do intelixente mestre brilaron as bágoas... a súa voz
tremaba coa emoción.
234
Publicado n’ A Nosa Terra, nº 28, 26 de febreiro de 1908, p. 5.
235
Pode tratarse de José Posse y Villelga, que, segundo Couceiro Freijomil, escribiu as
seguintes obras: Manuales sociales I. Crónicas del trabajo (1904), Catecismo social,
El socialismo (1912), La vida social del país vasco (1914).
221