Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
—Joaquín, salao, dame la patica. ¡Esto es candela!
O ESCARMENTO 154
¿Conocede–la vila de Sada ¿Non Pois abofé como o sinto
moito. Inda que é pequena, a xentil e bonita non lla empata ningunha
outra das vilas mariñeiras de Galicia.
Abonde con decirvos que ten unha campiña feiticeira, ridente,
como en ningures teredes visto; e que a vila está no final desta campiña,
gardada polo Couto e máis polo alto de Oucés como unha xoia
pra que non a firan os feros coriscos da crúa invernía.
Mais, preto de Sada, á man esquerda según se entra pola carretera
da Cruña, hai un monte nomeado Lixandre, que sempre deu que
pensar a nenos e vellos. Non se ten noticia de que se atrevera ninguén
a entrar de noite naquela arboreda.
No medio do monte hai aínda un croio que non poden abrazalo
dous homes, e que lle chaman a pedra das agullas. Decían noutros
tempos que quen tocara a esta pedra morrería dentro dos nove días
xustos, debido a un encantamento que lle deran os mouros. Pola banda
do Este está a moi nomeada Quenlle, que os homes sabidos din que
foi unha mina de estaño no tempo dos fenicios, pero que agora é o
sitio onde se xuntan de noite as estadeas, meigas e lugrumantes pra
faceren palramento. Polo menos así coidaban fai anos os viciños da
vila, e non sei se pensarán o mesmo agora.
Os trasnos non tiñan feito mal algún que se soupera. O que tiraba
o sono dos labradores eran os conxanados raposos que vivían a
centos no monte de Lixandre. Non pasaba día sin que deixaran de
154
Publicado n’ A Nosa Terra, nº 21, 4 de xaneiro de 1908, pp. 5–6. Reproducido en libro
na edición de 1909 e seguintes.
141