Manuel Lugrís Freire. Edición e análise literaria. - Centro Ramón ...

Xabier Campos Villar
O AFORRÓN 151
A M. BOLAÑO NOGUEROL
Non se recordaba en Samoedo 152 home máis gandul e larchán que
Xaquín do Couto. Cando iba a traballar, que era poucas veces, do xornal
que lle daban non chegaba un ichavo ás mans da súa madre, o que
chegaba á casa era un peneque que mesmo daba noxo, en cuio lombo
mallaban como no liño verde.
Inda que súa nai non tiña máis bes que a chouza en que vivía, nin
máis facenda que a que pode ter unha pobre viúda, vella e cangada
polas enfermedades, amañouse como poido para axunta–los cartos do
pasaxe do seu fillo á Habana. Alá se foi Xaquín disposto a traballar
como un negro, —non hai xente de mellores intenciós que os gandules—
e a traer máis pesos de ouro dos que pode xuntar un cacique
mariñán en funciós de xués ou secretario.
Seis anos xustos estivo na Habana. En tal tempo non recibeu a
pobre da vella un carto, nin siquera catro malas letras dando conta da
vida de Xaquín.
Presentouse este en Samoedo un domingo pola tarde. Viña vestido
a estilo de indiano: pantalón branco, de forneiro en día de festa;
chapeu de palla feitura canotier, corbata vermella cun anelo que tiña
un brilante que mesmo barría a vista, e un reló Tindall 153 deses que
empregan os ingreses para cazar indios bravos. Ademais traía nunha
gaiola de follalata dourada, un loro que falaba o castelán como un
151
Publicado n’ A Nosa Terra, nº 38, 13 de maio de 1908, pp. 5–6. Reproducido ese mesmo
ano na revista Mondoñedo e incluído en todas as edicións posteriores a 1909, incluída esta.
155
Aldea do concello de Sada, situada a un km. da capital.
153
Esta marca débelle o seu nome a un prestixioso físico inglés, Juan Tyndall, que viviu
no século XIX.
139