LINDEIROS 21 FEBREIRO 2015

14 antonte
Lindeiros
Colexiata de Santa María a
Maior e Real de Sar
Santiago ten a súa particular
torre inclinada de Pisa aínda
que está agochada no interior da
Colexiata de Sar, sorprende ver
como as columnas inclínanse
como se todo o conxunto fora
caer de un momento a outro,
pero a Colexiata ten moito máis
que ver e moito máis que contar.
Munio Alfonso, membro do
cabildo da Catedral, é proposto
como arcebispo de Mondoñedo
por Diego Xelmirez no
ano 1112; alí pasaría 22 anos e
volvería a Compostela coa intención
de fundar un pequeno
mosteiro rexido por unha comunidade
de monxes agostiños,
ese foi o xermolo do que hoxe é
a Colexiata. Munio morreu pero
deixou o encargo o seu amigo
Xelmirez que consegue que os 3
meses da morte, o 1 de setembro
do 1136, fírmese o diploma
fundacional, un documento que
aínda se conserva no museo do
templo; menos dun ano despois
en xullo de 1137 o rei Fernando
VII confirma o documento o
que converte o proxecto na primeira
comunidade agostiña de
Galicia.
Xelmirez e determinante nos
primeiros tempos xa que promove
a relación cos coengos
da Catedral e comprometese a
manter os privilexios dos que se
queiran trasladar a Sar. No ano
1140 o propio Xelmirez consagra
as capelas da cabeceira da
igrexa, os primeiros edificios en
rematarse de todo o conxunto;
unha construción fortemente
influenciada pola fábrica da Catedral
e polo estilo do Mestre
Mateo.
A Colexiata foi seguramente
rematada por completo nos
primeiro anos do século XIII;
a partir de ese momento o respaldo
da coroa mediante a concesión
de dotacións, exencións e
privilexios a comunidade agostiña
foi unha constante o longo
de toda a idade media; distintos
arcebispos de Santiago foron incorporando
os bens do mosteiro
pequenos cenobios rurais sobre
todo no século XIV, San Estebo
de Anós en Cabana, Santo
Tomé de Nemeño en Bergantiños
ou o máis próximo de San
Xoan da Coba na Ulla foron
exemplo de estas cesións.
No século XVI comeza o
declive do priorato que se converte
en esta etapa en colexiata,
por aquel entón o responsable
era Jacome Álvarez que segue
enterrado na igrexa. O último
prior que tivo Sar foi no século
XVIII; Pedro de Acuña e Malvar
loitou por unha certa recuperación
do poder e prestixio do
templo, home estudado chegou
a ser Dean da Catedral e ministro
de graza e xustiza do rei
Carlos V.
No século XIX a Colexiata
pasa de xeito definitivo a ser
unha parroquia da cidade e en
1895 o edificio e declarado Patrimonio
Nacional. Na actualidade
é unha das comunidades
mais activas de Compostela e
desde as administracións véñense
desenrolando distintas
tarefas de rehabilitación.
E rematamos no principio,
coas columnas inclinadas para
as que non hai unha clara explicación;
uns apuntan a un erro
na construción a a excesiva altura
das naves laterais, outros
creen que foi feito aposta e outros
falan dunha consecuencia
da inestabilidade do terreo que
o situarse o carón do río vese
inundado as veces; sexa como
sexa é unha construción para
contemplar con calma, unha
igrexa para disfrutar e que forma
parte da historia da cidade
tanto como a propia Catedral.
Fotos: Loli Fdez.