1kYBRBWHf

parece un tecido de la que está levantado; vazcallo probabelmente é unha variante de vascallo, que
nunha das súas acepcións significa farrapo lixado e húmido, e pódese relacionar tamén co aspecto da
plumaxe desta ave; medianeiro pode referirse ao seu tamaño medio. Sobre a motivación semántica
de pato, véxase A. platyrhynchos.
cerceta común Anas crecca
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Cerceta real foi a denominación proposta por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño en 1977-1978, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B e 5B);
utilizouse nas guías de aves destes autores (1A, 5A e 22A), no Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e
recolleuse ou utilizouse tamén noutras publicacións ornitolóxicas (2A, 6A, 11A, 17A e 18A). Nalgunha
publicación empregouse cerceta real americana para a subespecie A. crecca carolinensis (17A).
Cerceta –ou cerceta común– foi o nome proposto en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira
e T. A. Vidal Figueroa (10B e 12B); tense empregado nalgunhas publicacións (8A, 10A, 12A, 13A, 14A,
15A e 16A). Nalgunha publicación utilizouse charneco (4A), que tamén foi recollido no Atlas de
vertebrados de Galicia (7A). Na bibliografía ornitolóxica, o nome portugués é marrequinha,
marrequinho ou marrequinha-comum (2A, 10A, 1D, 2D e 3D, o último con máis frecuencia).
● Nomes populares. A. Villarino Gómez recolle especificamente para Anas crecca as
denominacións populares galegas de nelo, nela, nelli, chilro e chirlo na desaparecida lagoa de
Antela, A Limia, Ourense (9A). E. Rivas Quintas recolle a voz parreco, coa que describe un pato
pequeno, dos máis pequenos que hai na Limia; despois recolle a voz albelo para describir unha clase de
pato salvaxe que hai na Limia, de pescozo branco, que se parece ao parreco, e que tamén é de tamaño
pequeno; parece, por tanto, que identifica atinadamente parreco con A. crecca e albelo con A.
querquedula (10G). M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa comentan que na Galiza, en zonas onde
aniña esta especie (ribeiras do río Louro, Budiño, Porriño), recibe o nome de charneco (10B). X. M.
Penas Patiño e C. Pedreira López apuntan tamén o nome de lavanquiño (1A). M. J. Pérez Alonso
rexistrou a voz cerceta en Goián e G. Baamonde Traveso a voz zarceta en Cedofeita (3C).
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, e no Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e F. Álvarez
Carracedo (1984), da editorial Akal, aparecen as denominacións xenéricas apuntadas en A.
platyrhynchos. No Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo Blanco,
aparece a entrada cerceta, que nunha acepción define de forma xenérica como "aves da família dos
anátidas" e noutra acepción define e identifica con Querquedula querquedula (é dicir, Anas
querquedula). O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente
(1997), da editorial Galaxia, recolle cerceta común, cerceta real, charneco, lavanquiño e pato de
río como sinónimos específicos para A. crecca. No Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de
varios autores, aparece a entrada cerceta (como galega e preferente), definida e identificada con Anas
crecca, e a voz zarceta (como galega e non preferente), que remite a cerceta.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. Fuco G. Gómez emprega a voz cerceta n' O
idioma dos animás (1937), unha obra que se publicou na Habana: "...de túda-las demais aves: ao
flamengo téñeno por “cangallo”, á cerceta dille “cairenta”..." .
● Etimoloxía / motivación semántica. O termo cerceta vén do latín vulgar cercedula, que no
latín culto era querquetula. Lavanquiño é un diminutivo de lavanco, talvez polo tamaño visibelmente
menor que Anas platyrhynchos (o lavanco) e porque tamén ten o mesmo espello alar verde metálico
que ten o lavanco. Nelo é unha denominación recollida para Anas crecca e Anas querquedula, dúas
especies relativamente comúns moi pequenas de tamaño, e talvez esa terminación indique un
diminutivo; ademais, nelo podería ter relación con albelo, pola plumaxe de Anas querquedula, e que
desa especie o nome pasase a Anas crecca (que de branco non ten nada, mais, como indicamos, tamén
é unha anátida pequena). Charneco, parreco, chirlo e similares poderían ter relación con algúns sons
desta anátida, uns grallos como trrrr ou crrrec. Real é un cualificativo engadido ao nome xenérico de
moitas aves para as identificar como especies, e que ás veces ten relación cunha certa beleza ou
vistosidade (neste caso, a súa plumaxe de cores); de río fai referencia ao seu hábitat.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. M. A. Conde Teira e T.
A. Vidal Figueroa consideran charneco e cerceta nomes igualmente válidos, mais prefiren a
denominación cerceta por ser a primeira claramente local (10B). Ademais, comentan que cerceta é un
nome patrimonial galego, procedente do latín querquedula, que está presente en moitas linguas
románicas (10B). Por outro lado, na Nueva contribución a un vocabulario castellano-gallego, J. S.
Crespo Pozo (1985) recolle como nome galego cerceta por estar presente nos cancioneiros galegoportugueses
medievais (12G).
62