1kYBRBWHf

● Nomes populares. M. C. Ríos Panisse rexistrou unha serie de nomes vivos na fala galega para
se referir a Puffinus puffinus: curricacho, en Sardiñeiro, O Grove, Cangas e Portonovo; curuxó, en
Mera; furabocho, en Caión; furabochos, en Camariñas; furabuche, en Laxe; furabucho, en Ézaro;
furabuchos, en Noia, Portosín, Muros e Ézaro; o castelanismo *sanmartín, en Cangas (sanmartiño);
taralou, en Portonovo, e torolou, tamén en Portonovo (7B). Ríos Panisse recolle ademais outras
referencias coas denominacións de curricacho, curricán, furabuchos, lantarou e taralou, que,
aínda sen estar referidas a unha especie concreta, pensa que posibelmente fagan referencia a Puffinus
puffinus (7B). F. Bernis Madrazo tamén apunta a denominación galega furabuchos e a portuguesa
fura-buxo como específicas para P. puffinus (11B).
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, ademais das entradas comentadas en Calonectris diomedea, aparece taralou, defina
como ave mariña que toma este nome do seu peculiar canto, e curricacho, como ave mariña que
tamén se chama taralou. O Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da editorial Sotelo
Blanco, ademais da denominación xenérica apuntada en C. diomedea, inclúe as entradas furabuche,
furabucho e furabuchos, que remiten a furabocho ou furabochos, que define como "ave mariña
mais coñecida por curricacho" e que identifica con P. puffinus (aínda que despois curricacho non ten
entrada propia). No Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P.
Benavente (1997), recóllese como sinónimo de pardela, para os xéneros Puffinus e Calonectris, a
denominación paradela; neste mesmo dicionario especifícase para P. puffinus os nomes curricacho,
pardela furabochos e torolou. No Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega (2000), de varios
autores, para alén das denominacións xenéricas apuntadas en C. diomedea e P. gravis, aparece a
entrada curricacho (como galega e preferente) definida e identificada como P. puffinus.
● Etimoloxía / motivación semántica. Do punto de vista semántico, M. C. Ríos Panisse comenta
que o termo furabuchos está composto polo verbo "furar" e por "buchos", vexiga, e fai referencia aos
hábitos alimenticios da especie; "buchos", bocha, vexiga, talvez estea relacionado cunha alga do
xénero Fucus que se chama así, aínda que esta ave non se alimenta de algas (7B). Na nosa opinión
"buchos" tamén podería estar relacionado coas luras ou coas medusas, que poderían semellar unha
bocha. M. C. Ríos Panisse explica que a denominación popular *sanmartín (sanmartiño) parece
relacionada coa época do ano en que se avista a ave en número máis abundante, no outono, e
taralou, torolou e outras similares son onomatopeias que imitan a voz propia da especie (7B). A
respecto da posíbel significación de curricacho, véxase Puffinus griseus.
● Discusión / explicacións sobre a preferencia dalgunhas denominacións. En relación co nome
estándar, é preciso comentar que hoxe en día esta especie presenta un problema particular para a súa
nomenclatura, en relación coas dúas especies que veñen despois. Até hai pouco, a ciencia consideraba
que Puffinus puffinus, Puffinus yelkouan e Puffinus mauretanicus eran subespecies da mesma especie e
por tanto todas tres tiñan o mesmo nome. Na actualidade, a ciencia non considera que sexan
subespecies, senón que existen tres especies diferentes de aves aínda que moi parecidas, e todas as
linguas están a pór nomes específicos diferentes para cada unha delas. Todas tres poden ser avistadas
na Galiza. M. A. Conde Teira escolle furabuchos como nome xenérico, propondo o nome de
furabuchos atlántico para P. puffinus e furabuchos para P. yelkouan (12B). Na terceira guía de aves
de X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López emprégase o nome pardela furabuchos para esta especie,
P. puffinus (22A), mais téndomos en conta o similares que son as tres especies e a inespecificidade de
furabuchos talvez é máis apropiada a proposta de furabuchos atlántico de Conde Teira, ou mesmo
furabuchos do Atlántico, de modo paralelo ao nome portugués.
furabuchos do Mediterráneo Puffinus yelkouan
● Bibliografía ornitolóxica especializada. O nome furabuchos foi proposto para denominar a
Puffinus yelkouan en 1999 por M. A. Conde Teira (12B); utilizouse esta denominación especificamente
para Puffinus yelkouan nunha publicación ornitolóxica (13A). A denominación pardela mediterránea
empregouse para esta especie en varias publicacións ornitolóxicas galegas (6A, 11A, 12A, 15A e 22A);
tamén se recolleu este nome noutras publicacións de ámbito estatal (8A, 10A e 14A). Na bibliografía
ornitolóxica recibía o nome portugués de fura-buxo cando aínda as tres especies non estaban
diferenciadas; actualmente, pardela do Mediterrâneo e fura-bucho do Mediterrâneo (14A; 1D e
3D; a segunda con más frecuencia).
● Nomes populares. Calquera dos nomes populares recollidos da fala galega por M. C. Ríos
Panisse para Puffinus puffinus poderían estar referidos tamén a Puffinus yelkouan ou a Puffinus
mauretanicus, pois as tres especies poden ser observadas na Galiza e son case idénticas (véxase P.
puffinus).
● Dicionarios consultados. Recóllense as denominacións xenéricas apuntadas en P. puffinus.
● Etimoloxía / motivación semántica. A respecto da semántica, o cualificativo mediterráneo,
que se está a empregar en galego e portugués e tamén noutras linguas para nomear especificamente a
32