1kYBRBWHf

Familia Passeridae
pardal (ou pardal común) Passer domesticus
● Bibliografía ornitolóxica especializada. Gorrión común foi o primeiro nome proposto por C.
Pedreira López e X. M. Penas Patiño, en 1977, naquela Lista patrón de aves de Galicia (4B). En 1978,
igualmente na Lista patrón de aves de Galicia, na segunda parte, os autores propuxeron o nome de
gorrión pardal no canto do anterior (5B); esta denominación utilizouse na primeira guía de aves
destes autores (1A) e recolleuse nalgunha outra publicación (2A, 18A e 11B). Pardal ou pardal
común foi o nome proposto en 1991 e 1999 nos traballos de M. A. Conde Teira e T. A. Vidal Figueroa
(10B e 12B); empregouse nas seguintes guías de aves de Penas Patiño e Pedreira López (5A e 22A), no
Atlas de vertebrados de Galicia (7A) e tense recollido ou empregado tamén noutras publicacións
ornitolóxicas (6A, 8A, 10A, 11A, 12A, 13A, 14A, 15A e 16A). Na bibliografía ornitolóxica, os nomes
portugueses para esta especie son pardal, pardal-comum, pardal-ladrão (2A, 10A, 11B e 1D) e
recentemente tamén se ten usado pardal-de-telhado (2D e 3D).
● Nomes populares. No Atlas de vertebrados de Galicia, recóllense para esta especie as
denominacións populares de gorrión e pardau. C. García González recolle gorrión como unha voz
común e moi distribuída por Galiza (3C). E. Rodríguez Gandoi rexistrou a variante gurrión en Guntín
(3C). C. Pedreira López et al. rexistraron o nome de gorrión (con e sen gheada) para Passer
domesticus no concello de Ames, na provincia da Coruña (9B). F. Bernis Madrazo tamén rexistrou a voz
gurrión nas provincias de Lugo e da Coruña (11B). M. R. Martínez Martínez rexistrou gurripacho en
Curtis (3C). A. Santamarina Fernández rexistrou páxaro nabiñego no Val do Suarna (3C). C. García
González rexistrou outra voz xenérica moi estendida, pardal, en Compostela; M. C. Enríquez Salido, no
Grove; M. Díaz Carnero, en Castro Caldelas; M. Taboada Cid, en Verín e na Gudiña; M. C. Gil Suárez,
en Vilardevós; M. C. Rodríguez Lago, no Porto, en Zamora (3C). A. Reboreda, C. Álvarez, E. Castro X.
L. Lozano, X. R. Reigada e X. Rodríguez recollen igualmente pardal na comarca de Verín (23B). J.
Rodríguez Cruz, tamén pardal en Hermisende (13B). M. R. Álvarez Blanco rexistrou pardao en
Ramirás; A. Sánchez Sánchez, en Montederramo (3C). Igualmente pardao nas terras da Limia é
apuntado por A. Villarino Gómez (9A). O autor do presente traballo rexistrou na Limia para P.
domesticus a voz xiroto (é unha voz ben viva na comarca, xunto coa de pardao). M. P. Paz González
rexistrou pardau en Xunqueira de Ambía; M. Taboada Cid, en Verín (3C). Cómpre mencionar tamén a
voz paradau, variante local de pardao, recollida na obra de Manuel Fontemoura e Miguel Marvoa
Voces da Limia (Poemas de Amor e Loita) (2002).
● Dicionarios consultados. No Diccionario galego-castelán de X. L. Franco Grande (1968), da
editorial Galaxia, aparece rei, nunha das acepcións identificado con pardau e noutra con papo-rroivo;
pardolo, identificado con gorrión e co sinónimo pardal; pardal, identificado coa voz castelá gorrión e
co sinónimo pardau; pardau, definido dunha maneira moi imprecisa e co sinónimo pardal; charrao,
identificado coa voz castelá gorrión. No Diccionario de usos castelán-galego de X. M. Freixedo Tabarés e
F. Álvarez Carracedo (1984), da editorial Akal, aparece a voz castelá gorrión identificada coas galegas
pardau, pardal, charrao e pardolo. O Dicionário da língua galega de I. Alonso Estravís (1995), da
editorial Sotelo Blanco, trae a entrada rei, nunha das acepcións referida a papo-ruivo e noutra a
pardau; charrao, con remisión a gorrión; charrau, con remisión a gorrión; gorrión, que define e
identifica con pardal; pardelo, que remite a pardal; pardau, que remite a pardal; e pardal, que
define, mais equivócase ao pór o nome científico (pon A. cannabina, cando é P. domesticus ou xénero
Passer). O Diccionario de sinónimos da lingua galega de M. C. Noia, X. M. Gómez e P. Benavente
(1997), da editorial Galaxia, recolle, alén de pardal, gorrión, gorrión pardal, gurripacho, pardao e
pardarego como sinónimos específicos de P. domesticus. No Gran Diccionario Xerais da Lingua Galega
(2000), de varios autores, aparecen as entradas xenéricas pardao, pardal e gorrión (as tres como
galegas e preferentes), e todas referidas a Passer domesticus, e pardolo e charrao (como galegas,
mais non preferentes ou preferentes), que remiten a pardal; na entrada paxaro inclúe tamén a
subentrada paxaro naviñego, que fai referencia especificamente a P. domesticus.
● Uso dos seus nomes na literatura galega. A voz pardal tense empregado con moita
frecuencia na nosa literatura. Por exemplo, Ramón Cabanillas en No desterro (1913): "¡Quen me dera
ter un niño! ¡Quen me dera ser pardal!"
Igualmente, nas ditas populares:
"Cada pardal co seu igual."
"Estorniños e pardais, todos queren ser iguais."
X. M. Penas Patiño e C. Pedreira López (1A) tamén citan unha cantiga popular: "Paxariño
gorrión, / non me comas as cereixas / que vai o meu amo fóra / e hácheme dar as queixas".
● Etimoloxía / motivación semántica. M. C. Ríos Panisse explica que o termo pardal, igual que
o de pardela, está relacionado con pardo, pola cor escura que presentan estas especies nas partes
dorsais (7B). F. Bernis Madrazo comenta que o termo gorrión ten unha clara orixe onomatopeica
264